|
Sarajewo
Sarajewo - (bośn. Sarajevo, Сарајево, tur. Saraybosna) – stolica Bośni i Hercegowiny zamieszkana przez 303 tys. osób (2007). Założone w 1462 r. przez Turków Osmańskich. W 1914 r. miejsce zabójstwa arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. W 1984 r. odbyły się tu Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Silnie zniszczone w rezultacie działań wojennych 1992-1995, ma obecnie 4 gminy (općina): Centar, Novi Grad, Novo Sarajevo, Stari Grad – w części chorwacko-muzułmańskiej. Osobno liczone jest Wschodnie Sarajewo (ok. 100 tys. mieszkańców), część Republiki Serbskiej.
Geografia
Sarajewo leży w centralnym punkcie Bośni i Hercegowiny. Zajmuje powierzchnię 142 km². Przepływa przez nie rzeka Miljacka. W pobliżu dzielnicy Ilidża znajduje się malownicze źródło rzeki Bośnia (Vrelo Bosne). Miasto położone jest na wysokości 500 m n.p.m., w kotlinie pomiędzy pięcioma górami pasma Alp Dynarskich: Bjelašnica (2067 m), Igman (1502 m), Jahorina (1913 m), Trebevic (1627 m), Treskavica (2088 m). Duża część miasta położona jest na stromych stokach, co wpływa na zabudowę i układ ulic. W okolicznych górach (Bjelašnica, Igman, Jahorina) czynne są ośrodki narciarskie.
Historia
Okolice dzisiejszego Sarajewa zamieszkane były już w czasach prehistorycznych. W Butmir, obecnie przedmieściu Sarajewa, w latach 1893-1896 odsłonięto ślady osad z okresu neolitycznego sprzed ok. 4500 lat. Tereny te były również zamieszkane w czasach rzymskich (rzymska osada na terenie dzielnicy Ilidża).
W średniowieczu w miejscu dzisiejszego Sarajewa istniała osada Vrhbosna. Nowożytne Sarajewo założone zostało w 1462 r. i znacznie rozbudowane przez pierwszego Ottomańskiego władcę Bośni Isa-beg Isakovića. W okresie panowania tureckiego Sarajewo było centrum administracyjno-politycznym Bośni ottomańskiej. W 1697 r., po spaleniu miasta przez wojska austriackie, stolicę przeniesiono do Trawnika.
W 1878 r. Bośnia została zajęta przez Cesarstwo Austro-Węgierskie. Pod rządami austriackimi Sarajewo zmodernizowano i znacznie rozbudowano.
W czerwcu 1914 r. w Sarajewie serbski nacjonalista, Gavrilo Princip, dokonał zamachu na austriackiego następcę tronu, arcyksięcia Ferdynanda. Wydarzenie to spowodowało wybuch I wojny światowej.
Po I wojnie światowej, w Królestwie Serbów, Chorwatów i Słoweńców miasto było stolicą prowincji – Drińskiej banowiny.
Po II wojnie światowej Sarajewo zostało stolicą republiki Bośni i Hercegowiny. Rozwinęło się w ważne centrum handlowo-przemysłowe. Szczyt rozkwitu przypadł na lata osiemdziesiąte. W 1984 r. w Sarajewie odbyły się Zimowe Igrzyska Olimpijskie.
Podczas wojny w Bośni, po rozpadzie Jugosławii, miasto było oblegane przez Bośniackich Serbów. Oblężenie rozpoczęło się 6 kwietnia 1992 r. i trwało do końca października 1995. Podczas oblężenia miasto było cały czas ostrzeliwane z otaczających gór, odcięte od dostaw wody i prądu, a żywność dostarczano nieregularnie. Zginęło ponad 10 500 osób, praktycznie wszystkie budynki zostały zniszczone lub uszkodzone. O walkach i związanych z nimi tragicznych dla mieszkańców skutkach opowiadają m.in. film dokumentalny Miss Sarajevo (1995), dramat wojenny Aleja snajperów (1997) i dramat społeczny Grbavica (2005). Powstała także piosenka "Miss Sarajevo", opowiadająca o tragedii w tym mieście. Jest autorstwa U2 i Luciano Pavarotti.
Od zakończenia wojny i zawarcia w listopadzie 1995 r. układu z Dayton, Sarajewo jest odbudowywane, głównie przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej. Ślady wojny są jednak cały czas wyraźne, a tereny położone bezpośrednio wokół miasta są wciąż zaminowane.
Serbskie Sarajewo
Pod nazwą Wschodnie Sarajewo funkcjonują cztery dawne serbskie podsarajewskie miejscowości połączone w jeden organizm administracyjny po Układzie z Dayton, który przyznał właściwe Sarajewo w całości Federacji Bośni i Hercegowiny.
Inne hasła zawierające informacje o "Sarajewo":
Austro-Węgry
...
Baku
...
Tadeusz Mazowiecki
Czytelnik
1989
, )Thomas Maess, Polen (autor wstępu; Mundo-Verlag, Leer
1993
, )
Urs Altermatt
, Sarajewo przestrzega: etnonacjonalizm w Europie (autor wstępu; przekł. z j. niemieckiego Grzegorz ...
Państwa świata według kontynentów
...
Wenecja
...
Bośnia i Hercegowina
...
1992
...
1993
...
1914
...
Trolejbus
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Sarajewo":
056. Państwa Europy i ich mieszkańcy – część 1 (plansza 6)
Bosnier. Meine Schwester, die Jelena heiβt, ist Bosnierin.
Die Hauptstadt von Bosnien-Herzegowina ist Sarajewo.
In Bosnien spricht man Bosnisch.
In Bosnien spricht man aber auch Kroatisch ...
202 Europa w I wojnie światowej (plansza 2)
...
144 I wojna światowa. Rewolucja w Rosji (plansza 2)
...
|
