Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Kazimierz III Wielki

Kazimierz III Wielki - (ur. 30 kwietnia 1310 w Kowalu, zm. 5 listopada 1370 w Krakowie) – król Polski w latach 1333-1370, ostatni władca z dynastii Piastów na polskim tronie.

Najmłodszy syn Władysława I Łokietka i Jadwigi Bolesławówny, córki Bolesława Pobożnego.

Jako władca unormował stosunki z Czechami i Zakonem Krzyżackim. W 1335 udało mu się uzyskać od czeskiego króla Jana Luksemburskiego zrzeczenie się pretensji do polskiego tronu. Jednocześnie zrzekł się praw do księstw śląskich, które w późniejszych latach bezskutecznie próbował odzyskać. Ostatecznie w 1348 w Namysłowie zawarł pokój z Czechami. Na mocy pokoju kaliskiego z 1343 odzyskał zajęte przez Krzyżaków Kujawy i ziemię dobrzyńską, w zamian zrzekając się praw do Pomorza Gdańskiego.

Głównym sojusznikiem Kazimierza Wielkiego na arenie międzynarodowej byli Węgrzy. Z ich pomocą w latach 1340-1349 przyłączył do Polski większą część Rusi Halicko-Włodzimierskiej.

W polityce wewnętrznej doprowadził do kodyfikacji prawa (statuty wiślicko-piotrkowskie), rozbudowy systemu obrony państwa oraz rozwoju miast. W 1364 ufundował Akademię Krakowską.

Czterokrotnie żonaty, nie pozostawił legalnego następcy, dlatego po śmierci Kazimierza na mocy wcześniejszych układów tron polski przypadł jego siostrzeńcowi, Ludwikowi Węgierskiemu.

Wychowanie

Na chrzcie nadano mu imię dziada po mieczu – Kazimierza, księcia kujawskiego. Kazimierz miał dwóch starszych braci – Stefana i Władysława – którzy zmarli młodo (pierwszy w 1306, a drugi w 1312), tym samym już w wieku dwóch lat został jedynym dziedzicem Łokietka. Miał również trzy siostry – Kunegundę, Elżbietę i Jadwigę. Przyszły następca tronu wychowywał się na Wawelu. W tekstach źródłowych brak informacji o jego wychowawcach, ale powszechny jest pogląd, że byli to: zaufany dyplomata Łokietka, Spycimir Leliwita oraz wybitny intelektualista i prawnik Jarosław Bogoria ze Skotnik lub ewentualnie jakiś franciszkanin. Gdy królewicz miał 10 lat, jego siostra Elżbieta została wydana za mąż za króla węgierskiego Karola Roberta. Wyjazdy na Węgry dały Kazimierzowi sposobność do nabycia dworskiej ogłady, poznania sztuki dyplomacji i nowoczesnych metod rządzenia oraz kontaktów z licznymi intelektualistami.

Plany małżeńskie i choroba

W czerwcu lub lipcu 1315 Kazimierz został zaręczony z, urodzoną 20 maja, królewną czeską Juttą Luksemburską, córką Jana Luksemburskiego. Mariaż ten miał rozwiązać problem pretensji luksemburskich do tronu polskiego, ale gdy Janowi Luksemburskiemu urodzili się dwaj synowie, postanowił podtrzymać swoje roszczenia. Strona czeska zerwała zaręczyny w 1318 lub 1319. Zapewne w 1321 lub 1322 Kazimierz został zaręczony z Anną, córką Fryderyka Pięknego. Projekt upadł zapewne po 28 września 1322, tj. po klęsce Fryderyka w bitwie pod Mühldorfem. Zrealizowany został dopiero trzeci projekt małżeński. 16 października 1325 ożeniono królewicza – dla przypieczętowania nowo zawartego sojuszu z Litwą – z córką wielkiego księcia Giedymina, która przed ślubem została ochrzczona (30 kwietnia) i przyjęła imię Anny.

W 1327 Kazimierz ciężko zachorował. Choroba królewicza musiała zagrażać jego życiu, skoro królowa zdecydowała się powierzyć je patronowi dynastii andegaweńskiej – św. Ludwikowi. Święto jego przypadało na 19 sierpnia, co może wskazywać, że tego dnia choroba się zaczęła. Jedynym źródłem na ten temat jest częściowo zniszczona bulla papieża Jana XXII wysłana między 14 listopada a 13 grudnia 1327 będąca odpowiedzią na list polskiej królowej, w której wyraża on radość z powodu ozdrowienia Kazimierza.

U progu władzy

W ostatnich latach życia Władysław Łokietek zaczął wprowadzać syna w arkana sprawowania władzy. W 1329 wysłał go na dwór węgierski do Wyszehradu w celu uzyskania wsparcia militarnego lub zacieśnienia sojuszu skierowanego przeciw koalicji krzyżacko-czeskiej. Pierwsza misja dyplomatyczna królewicza zakończyła się sukcesem, ale według niektórych źródeł miał też wtedy miejsce skandal obyczajowy z udziałem Kazimierza. Historycy nie są pewni, co się wydarzyło, a nawet czy się wydarzyło. Według jednej z koncepcji polski królewicz miał ukryty romans z piękną Klarą Zach, dwórką swej siostry Elżbiety. Inna rekonstrukcja zdarzeń przedstawia zajście jako gwałt. W obu wersjach pojawia się wątek pomocy królowej Elżbiety – miała przyprowadzić Klarę do sypialni Kazimierza i zostawić ich sam na sam. W każdym razie po odjeździe królewicza sprawa wyszła na jaw, podobno dzięki działaniom krzyżackich szpiegów. 17 kwietnia 1330 ojciec Klary, rycerz i poseł królewski Felicjan Zach wtargnął z mieczem do komnaty królewskiej Elżbiety i Karola Roberta, i chcąc się zemścić, zaatakował królową. Odciął jej cztery palce, a próbującego ją bronić króla zranił w ramię. Gdy rzucił się na królewiczów, został zabity przez Jana Cselenyi, dworzanina królowej. Król rozkazał poćwiartować zwłoki zamachowca i wystawić na widok publiczny w większych miastach węgierskich. Krewnych Zacha wytępiono i pozbawiono majątków. Samą zaś Klarę oszpecono i obwożono po miastach kraju. Resztki rodu Zachów schroniły się w Polsce. Trzeba jednak zauważyć, że żadne z ówczesnych źródeł ani nie wiąże w żaden sposób zamachu z osobą Kazimierza, ani nie podaje zhańbienia Klary jako przyczyny ataku. Czynią to znacznie późniejsze źródła krzyżackie, a także przekaz anonimowego kronikarza weneckiego i rymowana kronika autorstwa Henryka von Mügeln. Pozwala to powątpiewać, czy wydarzenia te były powiązane. Zwłaszcza że Krzyżacy traktowali dyskredytację Kazimierza jako metodę obniżania prestiżu Królestwa Polskiego.

Chrzest bojowy królewicz przeszedł nieco wcześniej – w lutym 1329 uczestniczył w zbrojnej wyprawie ojca na ziemię chełmińską. 26 maja 1331 roku na wiecu w Chęcinach Łokietek mianował Kazimierza namiestnikiem Wielkopolski, Sieradza i Kujaw. Stało się to przyczyną zdrady dotychczasowego zarządcy Wielkopolski i Kujaw – starosty Wincentego z Szamotuł, który wkrótce obiecał margrabiemu brandenburskiemu, że jeśli zostanie przez króla pokrzywdzony, to przejdzie razem ze swoimi grodami na stronę Brandenburgii. Możnowładcę tego posądza się też o sprowadzenie w lipcu najazdu krzyżackiego na Wielkopolskę oraz doniesienie jego dowódcom, że Kazimierz przebywa z niewielką tylko osłoną w Pyzdrach. Krzyżacy zaatakowali miasto 27 lipca. Szczęśliwie królewicz uszedł.

Na wrzesień koalicja krzyżacko-luksemburska zaplanowała decydujące uderzenie. Króla czeskiego jednak zaabsorbowały inne sprawy i nie przybył wspomóc oblegających Kalisz. Wobec braku wojsk sojusznika Krzyżacy zwinęli oblężenie i rozpoczęli odwrót, podczas którego doszło do bitwy pod Płowcami. Propaganda krzyżacka potem rozgłaszała, że królewicz uciekł w popłochu z pola walki, możliwe jest jednak, że wycofał się na polecenie ojca.

Po 15 sierpnia 1332 Łokietek rozpoczął wyprawę odwetową na ziemię chełmińską, w której uczestniczył Kazimierz. Pod naciskiem papieża zawarto jednak nad Drwęcą rozejm (obie strony zgodziły się na przekazanie sporu pod arbitraż Karola Roberta i Jana Luksemburskiego). Następnie wojska polskie uderzyły na książąt głogowskich, którzy dotąd prowadzili dywersję na rzecz Zakonu. Ofensywę na Kościan poprowadził dowodzący posiłkami węgierskimi królewicz Kazimierz. Zdobył go szturmem i rozkazał wyciąć załogę co do nogi. Według kroniki Jana Długosza operację pod Kościanem Kazimierz przeprowadził z własnej inicjatywy, a nawet wbrew woli ojca. Może to wskazywać, że Łokietek nie chciał narażać jedynego syna na niebezpieczeństwa wojenne.

2 marca 1333 zmarł król Władysław. Przed śmiercią polecił synowi odzyskać utracone na rzecz Krzyżaków Kujawy wraz z ziemią dobrzyńską i prawdopodobnie Pomorze Gdańskie. Na zjeździe rycerstwa polskiego jednomyślnie okrzyknięto Kazimierza nowym władcą i wyznaczono termin koronacji. Niespodziewanie na przeszkodzie stanęła królowa Jadwiga. Sprzeciwiała się ona koronacji swej synowej – Anny Giedyminówny, uważając, że w kraju może być tylko jedna królowa. W końcu jednak dała się uprosić Kazimierzowi i ustąpiła, usuwając się ze sceny politycznej do klasztoru klarysek w Starym Sączu. 25 kwietnia w Krakowie arcybiskup gnieźnieński Janisław koronował parę monarszą.


Inne hasła zawierające informacje o "Kazimierz III Wielki":

Wszystkich Świętych ...

Mieszko II Lambert ...

Nadciśnienie tętnicze ...

Adwentyzm ...

Oddychanie komórkowe ...

Odense ...

Linz ...

Linköping ...

Tampere ...

I wiek ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Kazimierz III Wielki":

010c. Rzym (plansza 12) ...

010b. Rzym (plansza 19) ...

010c. Rzym (plansza 5) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie