SHL – marka
motocykli
produkowanych początkowo w
Hucie Ludwików
, następnie KZWM Polmo-SHL w
Kielcach
od roku 1938 do 1970. Nazwa była skrótem od Suchedniowska Huta Ludwików.
SHL M04 w Muzeum Techniki w Warszawie
SHL M06T w Muzeum Techniki w Warszawie
Pierwszy model motocykla SHL, produkowany w latach
1938
-
1939
, opracowany został przez inż. Rafała Ekielskiego w oparciu o brytyjski silnik Villiers 98 cm³, produkcję którego uruchomiono na podstawie umowy licencyjnej. Podwozie SHL 98 skonstruowane było z kształtowników tłoczonych z blachy łączonych śrubami z elementami odlewanymi.
Po zakończeniu
drugiej wojny światowej
postanowiono wznowić w Kielcach produkcję motocykli. W roku
1947
skonstruowano prototyp motocykla SHL 125 – M02 według własnego projektu, opartego o wzmocnioną konstrukcję ramy przedwojennej oraz krajowy silnik S01 o pojemności 125 cm³ (opracowany w
1946
r. przez Centralne Biuro Techniczne na bazie niemieckiego DKW RT125 dla motocykla
Sokół 125
– M01 produkowanego w Warszawie). Model ten wprowadzony został do seryjnej produkcji w roku
1948
. Po wyprodukowaniu ok. 2000 szt., w ramach unifikacji z Sokołem 125 zastąpiony został przez SHL M03 (1000 szt.), a od roku
1949
przez SHL M04 (15,5 tys.szt.).
W tym okresie w Wydziale Doświadczalnym Kieleckich Zakładów Wyrobów Metalowych (od 1948 r. nowa nazwa Huty Ludwików) pod kierunkiem
Jerzego Jankowskiego
konstruowano również motocykle sportowe: wyścigowe i rajdowe. W jednym z modeli – RJ2 po raz pierwszy zastosowano w motocyklu polskiej konstrukcji widelec teleskopowy i tylne zawieszenie na suwakach. Niestety, do naszych czasów nie zachował się oficjalnie żaden z motocykli RJ2 W roku
1952
produkcja motocykli została przeniesiona z KZWM do
Warszawskiej Fabryki Motocykli
, gdzie do 1953/1954 r. pod znakiem SHL produkowano model przejściowy M05 wyposażony w w/w widelec. Motocykle z przełomu 1953/1954 roku wyposażone były w widelec teleskopowy lub trapezowy (wykorzystywano stare zapasy). Niektóre motocykle przejściowe mają nabite na tabliczce znamionowej M04 przekreślone na M05.
Produkcja motocykli powróciła do kieleckiej fabryki w 1958 r., wraz z modelem SHL M06U z silnikiem S06 o pojemności 150 cm³. Produkcję tej wersji zastąpiono w 1959 r. przez wersję M06T z nowocześniejszym zawieszeniem przednim na wahaczu pchanym, którą produkowano do 1961 r.
W maju 1961 r. do seryjnej produkcji wprowadzono model
SHL M11
, który był pierwszym polskim jednośladem z silnikiem 175 cm³. Oprócz nowego silnika S32, wprowadzono takie nowości, jak: zamek kierownicy, tylny bagażnik, cygarowy tłumik, czy też sprzęgło z centralną sprężyną dociskową. Konstrukcja była cały czas modernizowana[1]. W latach 1967-1968 produkowano ponadto ulepszoną wersję M11W, z nowym silnikiem W-2A Wiatr.
Modele M11 i M11W były produkowane także w wersji eksportowej – "Lux". Sprzedawano ją m.in. w
Stanach Zjednoczonych
oraz w
Indiach
, które w
1963
r. zakupiły licencje na produkcję modelu M11 (produkcję zakończono w 2005 r.). W Indiach motocykl produkowany był pod marką
Rajdoot
[1].
W sierpniu
1968
r. wprowadzono do produkcji całkowicie nową konstrukcję. Był to motocykl SHL M17 "
Gazela
" z silnikiem 175 cm³, powstały częściowo jako rozwinięcie prototypowych konstrukcji M14 i M16 opracowywanych w latach wcześniejszych kolejno przez
SFM
i
WFM
. Model ten był produkowany w latach
1968
-
1970
jako ostatni ze znakiem SHL.
Produkowane modele: M02, M03, M04, RJ1, WJ1, RJ2, WJ2, M05, M06U, M06T, M11, M11S, M11LUX, M11LUX2, 175B, M11W, M11W LUX, M17 GAZELA, 175R
Model 98 – dane techniczne
SHL 98 w Muzeum Techniki w Warszawie
-
Silnik
: dwusuwowy, jednocylindrowy
-
Pojemność skokowa
: 98 cm³
-
Stopień sprężania
: 5:1
- Moc maksymalna: 3
KM
przy 3000 obr./min.
-
Sprzęgło
: mokre, jednotarczowe
-
Skrzynia biegów
: o 3 przełożeniach sterowana ręcznie
- Przekazanie napędu na koło tylne łańcuchem,
- Rama: z kształtowników stalowych o profilu ceowym, podwójna, zamknięta
- Zawieszenie przednie: widelec trapezowy z ciernym amortyzatorem skoku
- Zawieszenie tylne: sztywne
- Hamulce: szczękowe mechaniczne, ręczny na koło przednie, nożny na koło tylne
- Masa własna: 78
kg
- Zużycie paliwa: 2 – 2,5 l /100
km
- Prędkość maksymalna: 65 km/h
- Wymiary (dł. x szer. x wys.; mm):1985 x 680 x 930,
- Rozstaw osi: 1260 mm
Model M06T – dane techniczne
Model
M11
– dane techniczne
SHL M11
w Muzeum Techniki w Warszawie
- Silnik S32[1]
- Typ: dwusuwowy, jednocylindrowy z przepłukiwaniem zwrotnym
- Pojemność: 173 cm³
- Średnica
cylindra
x skok: 61.5x58
-
Stopień sprężania
: 6.5(pierwszy model o symbolu M06 U) lub 6.3(model podstawowy o symbolu M11) lub 7,6(model o symbolu M11 W) lub 6,9 (model o symbolu M11 Lux)
- Moc maksymalna: 9
KM
przy 4800obr./min. lub 10
KM
przy 5000obr./min.
- Prędkość maksymalna: 90 km/h (105 km/h – dla M11W)
- Rozruch: rozrusznik nożny
- Liczba biegów: 3
- Podwozie
- Rama: Podwójna kołyskowa z rur stalowych o przekroju prostokątnym
- Koła
- Przód: 3.00 x 19 lub 3.00 x 18
- Tył: 3.00 x 19 lub 3.00 x 18
- Zawieszenie
- Przód: Wahacz pchany "średni", amortyzatory ze sprężynami spiralnymi i tłumieniem hydraulicznym.
- Tył: Wahacz wleczony, amortyzatory ze sprężynami spiralnymi i tłumieniem hydraulicznym.
- Zbiornik paliwa: 13 litrów w tym rezerwa 1l
- Instalacja elektryczna
- Zasilanie: prądnica-iskrownik 6 V 28 W
- Akumulator: 6 V 7Ah
- Zapłon: stykowy, iskrownikowy
Publikacje
- Jerzy Pancewicz: Motocykle SHL.
WKiŁ
, 2004. .
- Andrzej Zieliński: Polskie konstrukcje motoryzacyjne 1947-1960. WKiŁ, 2005. .
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Andrzej Zieliński: Polskie konstrukcje motoryzacyjne 1961-1965. Warszawa: WKiŁ, 2008, ss. 179-181. .
Linki zewnętrzne