Junak
Junak model M07 w Muzeum Techniki w Warszawie
Producent	Szczecińska Fabryka Motocykli
Inne nazwy	Junak M07 Junak M10
Premiera	1954
Okres produkcji	1956 - 1965
Silnik	S03 349 cm3 OHV 19 KM
Skrzynia biegów	4-biegowa
Ogumienie	3,50 x 19"
Długość	2172 mm
Szerokość	730 mm
Wysokość	1020 mm
Rozstaw kół	1417 mm
Wysokość siodła	760 mm
Pojemność baku	17 l
Masa własna	170 kg

Junak – polski motocykl . Był jedynym motocyklem z silnikiem czterosuwowym produkowanym w PRL .

Historia

W latach 1956 - 1965 wyprodukowano łącznie 91 400 motocykli Junak, w tym ok. 10 000 szt. modelu M07, a także rajdowe typu M07-R, crossowe typu M07-C, 2500 trójkołowców typu B20 (dostawczy ze skrzynią z plandeką) oraz 8500 wózków bocznych typów WB1 i W03. Produkowany był w SFM w Szczecinie , silniki typu S03 do wszystkich modeli Junaka produkowane były przez Zakłady Sprzętu Motoryzacyjnego w Łodzi .

W latach 1956-59 wyprodukowano ok. 10 tys. egzemplarzy M07. Model M10 oficjalnie wprowadzono do produkcji w grudniu 1959 jednak pierwsze 20 tys. szt. modelu M10 wyprodukowane w latach 1960 - 1961 posiadały jeszcze niektóre cechy z poprzedniego modelu, przykładem może być przednia lampa. Motocykle Junak posiadające cechy obydwu modeli nazwane zostały przejściówkami.

Konstrukcja, opracowana w latach 1951 - 1952 w Biurze Konstrukcyjnym Przemysłu Motoryzacyjnego przez zespół pod kierunkiem J. Ignatowicza, przewyższała wiele motocykli renomowanych firm światowych owego czasu. Nic w tym dziwnego, skoro tworzyli go doświadczeni konstruktorzy opierając się na przedwojennych dokonaniach zespołu T. Rudawskiego , niezwykle utalentowanego konstruktora PZInż , "ojca" polskich motocykli Sokół . Stąd tak wiele podobieństw w konstrukcji silnika Junaka do Sokoła 600 i 500 . Przy konstrukcji wzorowano się także na rozwiązaniach konstrukcyjnych takich motocykli jak angielskie AJS, BSA, Triumph czy Norton, choć nie bez wpływu konstrukcji niemieckich.

Wiele Junaków wyeksportowano m.in. do Węgier , Bułgarii , Turcji , Wenezueli , Mongolii i na Kubę . Junaki sprzedawano także w USA , w tym model szosowo-terenowy Scrambler oraz 21 sztuk wykonane na specjalne zamówienie, z wyposażeniem wzbogaconym o sakwy, gmole i dodatkowe oświetlenie (fabryczne oznaczenie - "Junak M10 de Lux").

"Przejściówka" z 1961 r.

Motocykl Junak stosowany był w Milicji Obywatelskiej jako motocykl pościgowy, używany też był w wyścigach motocross i rajdach terenowych. W 1959 zawodnik Klubu Motocyklowego "Budowlani" z Gdańska Franciszek Stachewicz ustanowił na specjalnie przystosowanym Junaku polski rekord prędkości motocykla. Na poniemieckiej autostradzie Elbląg – Tczew osiągnął prędkość 149,3 km/h. Wydarzenie to zostało uwiecznione przez Polską Kronikę Filmową (PKF 15A z 1959 roku).

PRL-owskie realia oraz fatalna lokalizacja produkcji Junaka spowodowały permanentne trudności z osiągnięciem wymaganej jakości. Te same przyczyny uniemożliwiły podjęcie produkcji nowocześniejszych wersji silników S130, S131, S132 konstruowanych w łódzkich ZSM

Junak był również bardzo drogi jak na możliwości ówczesnych polskich nabywców. Na przełomie lat 50/60 kosztował 24.000 zł (M10 "przejściowy"). Ostatecznie zaś załamanie rynku motocykli ciężkich doprowadziło do zamknięcia produkcji w 1965 r.

Zwany przez niektórych polskim Harleyem , pomimo swoich niektórych wad był jednak motocyklem lubianym, stając się z czasem "kultowym". Charakterystyczny tzw. gang czyli odgłos pochodzący z rury wydechowej, w połączeniu z hałaśliwą pracą rozrządu umożliwia łatwe rozpoznanie tego motocykla nawet ze znacznej odległości, przy czym ta druga cecha jednocześnie jest "spadkiem" po Sokole, ale i jedynym bodaj ogniwem łączącym junaki z harleyami.

Wady i niedopracowania konstrukcji

• trudności w uszczelnieniu silnika i skrzyni biegów
• błędne rozwiązanie łożyskowania prądnicy sprzyjające awariom
• duży ciężar własny, a szczególnie ciężar silnika i skrzyni biegów

Niezależnie od tego, do dziś, mimo upływu pół wieku, Junak pozostaje najbardziej technicznie zaawansowanym motocyklem polskiej produkcji w klasie ciężkiej. Dzięki zastosowaniu odpowiednich środków można także łatwo wyeliminować bolączki konstrukcyjne jak chociażby legendarne cieknięcie.

Junak B-20

Junak B-20

Junak B-20 - podwozie.

Junak B-20 - tabliczka znamionowa .

Junak model M07 – dane techniczne

Konstruktorzy: inż. Karol Wójcicki, inż. Stefan Poraziński
Lata produkcji: 1956 - 1959

• Silnik : jednocylindrowy, czterosuwowy , górnozaworowy.
• Pojemność skokowa : 349 cm³.
• Stopień sprężania : 7:1.
• Moc maksymalna: 17 KM przy 5500 obr./min.
• Sprzęgło : mokre, wielotarczowe.
• Skrzynia biegów : o czterech przełożeniach, sterowana nożnie.
• Rama: kołyskowa, podwójna, zamknięta.
• Zawieszenie przednie: teleskopowe, z tłumieniem olejowym.
• Zawieszenie tylne: wahacz wleczony, amortyzatory z tłumieniem olejowym.
• Hamulce: szczękowe mechaniczne, przedni ręczny, tylny nożny.
• Ciężar własny motocykla bez paliwa i wyposażenia: 170 kg .
• Zużycie paliwa: 3,5 – 4 l/ 100 km .
• Szybkość maksymalna: 115 km/godz.

Junak model M10 – dane techniczne

• Silnik
  • Typ: S03
  • Rodzaj: jednocylindrowy, czterosuwowy , górnozaworowy (OHV)
  • Pojemność skokowa : 349 cm³
  • Średnica cylindra : 75 mm
  • Skok tłoka : 79 mm
  • Stopień sprężania : 7,0
  • Maksymalny moment obrotowy : 2,8 kGm przy 3800 obr./min
  • Moc maksymalna: 17 KM przy 5700 obr./min (PN); 19 KM przy 6000 obr./min (SAE)
  • Pojemnościowy wskaźnik mocy: 54 KM /l
  • Szybkość maksymalna: 125 km/godz.
  • Ciężar silnika suchego ze sprzęgłem i skrzynką biegów: 63 kg
  • Gaźnik : typ GM26U1, średnica gardzieli 26 mm

• Podwozie
  • Rama: kołyskowa, podwójna, spawana z rur stalowych o przekroju eliptycznym,
  • Koła: 3,50 x 19"
  • Zawieszenie
    • Przód: teleskopowe, z tłumieniem olejowym
    • Tył: wahacz wleczony, amortyzatory z tłumieniem olejowym
  • Napęd na tylne koło: łańcuchem rolkowym jednorzędowym 5/8"; przełożenie 1:2,4
  • Zbiornik paliwa: 17 l

• Instalacja elektryczna
  • Zasilanie: prądnica prądu stałego typ P9a 6V, 45W
  • Regulator prądnicy : typ RG9a, 6 V, 7,5 A
  • Akumulator : 6V, 14Ah
  • Zapłon: iskrownik z samoczynnym przyśpieszaniem zapłonu

• Wymiary motocykla
  • Długość: 2172 mm
  • Szerokość (kierownica): 730 mm
  • Wysokość motocykla (nieobciążonego): 1020 mm
  • Wzniesienie siodła: 760 mm
  • Rozstaw osi: 1417 mm
  • Prześwit poprzeczny: 170 mm
  • Wyprzedzenie koła przedniego: 72 mm
  • Ciężar własny motocykla bez paliwa i oleju: 170 kg
  • Dopuszczalny ciężar całkowity: 382 kg

Junak model B 20 – dane techniczne

• Silnik typu S03
• Szybkość maksymalna: 95 km/godz
• Zużycie paliwa: 5,7 l/ 100 km

• Podwozie:
  • Zawieszenie
    • Przód: teleskopowe, z tłumieniem olejowym
    • Tył: pojedyncze wahacze poprzeczne, poprzeczny, półeliptyczny resor piórowy
  • Napęd na tylne koła: dwoma łańcuchami rolkowymi jednorzędowymi
  • Zbiornik paliwa: 17 l

• Wymiary motocykla:
  • Długość: 3055 mm
  • Szerokość: 1420 mm
  • Wysokość: 1550 mm

• Ciężar własny: 320 kg
• Ładowność: 300 kg

Zobacz też

• Szczecińska Fabryka Motocykli
• LWD Junak – samolot

Linki zewnętrzne

• junak.net
• junak.riders
• Junak - motocykl zabytkowy
• Serwis "Dziki Junak"