Kultury archeologiczne ok. III w. n.e.; kolor zielony - kultura przeworska , kolor jasnofioletowy - nadłabski krąg kulturowy ; kolor czerwony - kultura wielbarska , kolor żółty - kultury bałtyjskie , kolor brązowy - kultura zarubiniecka , kolor pomarańczowy - kultura czerniachowska , ciemnoniebieski-cesarstwo rzymskie, kolor fioletowy (koła) - kultura kijowska . Zielony kolor oznacza tereny Lugiów.

Lugiowie, Ligiowie (łac. Lugii, Lygii, Lugiones, gr. Lougoi) to lud indoeuropejski . Ich pochodzenie oraz skład etniczny jest niepewny. Mogła być to federacja różnych plemion zamieszkująca już przed naszą erą i w pierwszych wiekach naszej ery górne dorzecze Odry i Wisły, a więc teren dzisiejszej południowej i środkowej Polski , a także podkarpackie tereny zachodniej Ukrainy . Genetycznie pochodzili zapewne w głównej mierze z lokalnych grup ludności używających języków staroeuropejskich lub indoeuropejskich (kultury łużycka i pomorska ), uległych celtyckim wpływom kulturowym (nieliczni na ziemiach polskich Celtowie nie mogli stanowić znaczniejszego substratu etnicznego) i zgermanizowanych^[1]. Przez archeologów są powszechnie utożsamiani z mieszkańcami kultury przeworskiej .

Etymologia

Nazwa Lugiowie mogła oznaczać albo plemię "świetlistych", albo "plemię Lugha ".

Inna etymologia wiąże starożytne nazwy Lugii, Lougioi, Lugioi, Lugiones, Longiones z mieszkańcami ługów, łęgów tj. podmokłych zarośli, mokradeł, leśnych bagien. Porównywano tę etymologię do Ślężan i ślęgi i do Słowian i *"slav-" - płynąć,mokry i serb-chorw. slaviti - "rozcieńczać wino wodą"^[2].

Lugiowie i Legnica

Ptolemeusz wymienia plemię Lugiów oraz miejscowość Lugidunum . Niektóre hipotezy wiążą Lugidunum z Legnicą lub Głogowem , i z plemieniem Lugiów-Didunów

Podziały plemienne

Według Tacyta Lugiowie dzielili się na wiele plemion (civitates), z których wymienia pięć najważniejszych: Hariów , Helwekonów, Manimów, Helizjów, Nahanarwalów. Według Klaudiusza Ptolemeusza dzielili się na Lugiów-Omanów (Lougoi-Omanoi), Lugiów-Didunów (Lougoi-Dinounoi) i Lugiów-Burów (Lougoi-Bouroi). Według Tacyta Burowie byli osobnym plemieniem, możliwe więc, że weszli w skład federacji lugijskiej nieco później.

Historia

Związek lugijski powstał zapewne znacznie wcześniej niż o tym świadczy pierwsza pewna wzmianka w dziele Strabona ('Geographika'). Pierwsi Celtowie przybyli z obszaru Czech i Moraw do południowej Polski około roku 400 p.n.e. i osiedlili się na nad Odrą na Górnym Śląsku oraz na Dolnym Śląsku między Wrocławiem , Legnicą i górą Ślężą, na której znajdował się ich ośrodek kultowy. Około roku 200 p.n.e inna grupa Celtów z Moraw osiedliła się w okolicach Krakowa , mniejsze grupy na Kujawach i wzdłuż dolnej Wisły. Wszyscy ci Celtowie przynieśli ze sobą zdobycze kultury lateńskiej i po zmieszaniu się z lokalną ludnością odegrali istotną rolę w uformowaniu się kultury przeworskiej.

Według Strabona Lugiowie byli 'wielkim ludem' i podobnie jak kilka innych ludów: Semnoni i bliżej nie znani Zumowie, Butonowie, Mugilonowie i Sibinowie podlegali zwierzchnictwu Marboda , władcy markomańskiego państwa z głównym ośrodkiem w dzisiejszych Czechach (9 rok p.n.e-19 r. n.e.). Następna wzmianka o Lugiach dotyczy czasów cesarza Klaudiusza (41-54): według Roczników Tacyta 'niezliczone mnóstwo' Lugiów przyczyniło się do upadku kwadzkiego państwa Wanniusza w roku 50.

Następna wzmianka o Lugiach zawarta jest w dziele Kasjusza Diona, Historia Rzymska, kiedy mowa o wydarzeniach lat 91-92 za panowania cesarza Domicjana . Lugiowie prowadząc wojnę z germańskimi Swebami, zawarli sojusz z Rzymianami, i poprosili cesarza Domicjana o posiłki, które otrzymali w postaci 100 jeźdźców.

Burowie, którzy według Ptolemeusza wchodzili w skład Lugiów, odegrali ważną rolę w czasie wojen markomańskich (167-180), o czym świadczy zorganizowanie przeciw nim odrębnej wyprawy wojennej (łac. Expeditio Burica) i zawarcie później przez Marka Aureliusza przymierza z tym ludem.

Dalsze losy Lugiów są niepewne, ale niektórzy historycy przyjmują, że do nich odnoszą się informacje w dziele Zosimosa Nowa historia (Histroria nova) o zwycięskich walkach cesarz Probusa prowadzonych w 279 roku przeciwko ludowi Longiones na terenie prowincji Recji na rzeką Lygis (najprawdopodobniej rzeka Lech w dzisiejsze Austrii i Bawarii). Następną wzmianką może być wielki lud Lupiones-Sarmatae umieszczony na mapie Tabula Peutingeriana datowanej ogólnie na II-IV wiek n.e.

Gospodarka

Lugiowie brali udział w wojnach z Rzymem , choć nie w tym stopniu co ich zachodni i południowi sąsiedzi Kwadowie i Markomanowie ^[3]. Lugiowie rozwinęli na wielką skalę hutnictwo żelaza i bogacili się na handlu bronią. Śladem ożywionego handlu jest również szlak bursztynowy ^[4].

Zobacz też

• Ług - m.in. nazwy geograficzne w Polsce

Przypisy