|
ruch egzekucyjny
ruch egzekucyjny, (znany także pod hasłem egzekucji praw, egzekucji dóbr, popularyści, zamoyczycy) – ruch polityczny średniej szlachty w XVI w., w Polsce (a później w Rzeczypospolitej Obojga Narodów), którego celem było przeprowadzenie reform w dziedzinie sądownictwa, skarbowości i wojska. Reformy te zmierzały do umocnienia państwa i ograniczenia wpływów magnaterii i duchowieństwa. Ruch czasowo, choć nie zawsze, stawał się ważnym sojusznikiem króla.
Cele
Ruch ten zakładał istotne zmiany społeczne i polityczne w Rzeczypospolitej. Wśród postulatów wysuwanych przez ruch egzekucyjny były:
-
wyegzekwowanie praw i obyczajów zawartych w konstytucjach sejmikowych (czyli dawnych aktach prawnych), a także kodyfikacji prawa, stąd – `egzekucja praw`
- domagano się egzekucji dóbr (zwrotu królowi królewszczyzn, nielegalnie trzymanych przez wielu magnatów), stąd – `egzekucja dóbr`
- przestrzegania prawa o tzw. incompatibiliach (z 1504), czyli zakazie sprawowania przez jedną osobę wielu urzędów, i reguły osiadłości (urzędy ziemskie mogą być obejmowane tylko przez szlachtę zamieszkałą na danej ziemi)
- zwiększenia uprawnień Sejmu; programowi egzekucjonistów towarzyszyło hasło nihil novi (nic nowego bez izby poselskiej) i wysuwali postulaty silnego rządu. Egzekucjoniści domagali się udziału całej szlachty w stanowieniu praw. Król ma reprezentować monarchię, senat magnaterię, izba poselska demokrację, a z tych trzech najistotniejszą siłą państwa miała być izba poselska
- zniesienia uprzywilejowania duchowieństwa, opodatkowania go i sekularyzacji dóbr kościelnych (a konkretnie: sprzeciwiano się egzekucji wyroków sądów kościelnych w sporach o dziesięcinę i inne kwestie ekonomiczne; domagano się by sołtysi z dóbr kościelnych odbywali służbę wojskową; żądano opodatkowania dziesięcin; postulowano przegląd darowizn na rzecz kościoła; sprzeciwiano się przechodzeniu dóbr szlacheckich na rzecz kościoła; domagano się przestrzegania porozumienia z papieżem w sprawie nominowania na urzędy i godności kościelne; opłaty za objęcie biskupstwa (annaty), dotąd wysyłane do Rzymu, miały być przeznaczane na obronę przed Tatarami)
- unowocześnienia procedury sądowej
- zacieśnienia unii z Litwą
- likwidacji odrębności Prus
- potwierdzenia elekcyjności (sprzeciw wobec vivente rege)
- uporządkowania skarbu – rozdzielenia dochodów króla i dochodów państwa oraz przeznaczenia czwartej części państwowych dochodów na wojsko (tzw. wojsko kwarciane)
- utworzenia stałego wojska
- zagwarantowania wolności wyznania
- całkowitej wolności celnej, zwolnienia z podatków wewnętrznych, takich jak myta, cła mostowe
- wzmocnienia pozycji szlachty wobec mieszczan: likwidacji cechów, zakaz posiadania ziemi przez "nieszlachtę", zwiększenia wolności handlowej dla Żydów (współpracujących ze szlachtą przeciw mieszczanom) oraz wciągniecie mieszkających w dobrach szlacheckich pod jurysdykcję patrymonialną, ograniczenia odnośnie obejmowania stanowisk kościelnych przez nie szlachtę.
Inne hasła zawierające informacje o "ruch egzekucyjny":
Rodzimy Kościół Polski
...
Czerwony Krzyż
...
Adwentyzm
...
Odense
...
Adolf Giżyński
...
Wittenberga
...
Filamenty
...
Strzebielino
...
Rekatolicyzacja
...
Musical
...
Inne lekcje zawierające informacje o "ruch egzekucyjny":
10b Wyprzedzanie - część 2 (plansza 6)
...
02c Pojęcia podstawowe - część 3 (plansza 1)
...
02c Pojęcia podstawowe - część 3 (plansza 11)
...
|
