Ruch Harcerski Rzeczypospolitej, (zwany na początku działalności Ruchem Harcerskim lub niejawnym Ruchem Harcerskim) - powstał wiosną 1983 roku, w trakcie organizacji sztabów terenowych " Białej Służby ", na bazie środowisk KIHAM .

Program wychowawczy Ruchu został określony w "Drogowskazach", składających się z dwóch części:

• część pierwsza - "Drogowskaz ruchu", przedstawiająca program, który miał umożliwić instruktorom harcerskim utożsamienie się z Ruchem,
• część druga - "Drogowskaz harcerza", przedstawiająca sylwetkę harcerza lat osiemdziesiątych - świadomego uczestnika Ruchu.

We wrześniu 1984 podczas pielgrzymki do Rzymu krakowskiego Duszpasterstwa, w czasie której w Castel Gandolfo odbyło się harcerskie ognisko z udziałem papieża Jana Pawła II , Przewodniczący Ruchu nawiązał w Rzymie kontakt z ZHPpgK . Ruch zorganizował m.in. "Białą Służbę" w roku 1987 i harcerską służbę w czasie pogrzebu "Ponurego" 1988 .

Od połowy 1987 kierownictwo Ruchu zaczęło poważnie rozważać możliwość przejęcie ZHP przez Ruch i "odrodzenie go w warunkach wolności i niepodległości polskiego harcerstwa". Wiosną 1988 kierownictwo Ruchu postawiło sprawę odrodzenia jawnie, jako aktualne zagadnienie społeczne, dając temu wyraz w "Liście otwartym do społeczeństwa polskiego" z 22 maja 1988 , a następnie w uchwałach Rady Ruchu z października tegoż roku.

Jesienią 1988 roku Ruch ujawnił się pod nazwą Ruch Harcerski Rzeczypospolitej. W grudniu 1988 władze RHR zgłosiły akces do Komitetu Obywatelskiego , który tworzył się przy Lechu Wałęsie . Podczas obrad " okrągłego stołu " sprawę harcerstwa po stronie Solidarności reprezentował przewodniczący Ruchu. Wtedy to padło stwierdzenie ze strony przedstawicieli PZPR : " Harcerstwa , to my nie oddamy".

10 grudnia 1988 , podczas konferencji Ruchu w Wesołej, ujawnił się silny wewnętrzny konflikt na tle różnic co do dalszych działań Ruchu. Różnice, w uproszczeniu, sprowadzały się do dwóch rozbieżnych koncepcji: utworzenia nowej organizacji albo "przejęcia/odzyskania" ZHP .

Efektem tych różnic było to, iż na początku 1989 z RHR wyłoniły się:

• Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej (w lutym),
• Związek Harcerstwa Polskiego rok założenia 1918 (w marcu).

Jednocześnie część instruktorów harcerskich RHR przyłączyła się do reformowania Związku Harcerstwa Polskiego , między innymi dzięki "bandzie czworga" (harcerzy Szarych Szeregów którzy włączyli się w reformy ZHP – Stefan Mirowski , Anna Zawadzka , Jan Rossman i Halina Wiśniewska ), co przyniosło między innymi przywrócenie tradycyjnego Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego na IX/XXVI Zjeździe ZHP .

Formalne zakończenie działalności Ruchu nastąpiło 17 czerwca 1989 w Warszawie, na spotkaniu instruktorów RHR, którzy "... postanowili rozwiązać działającą od 1983 roku na terenie całego kraju organizację o nazwie "Ruch Harcerski Rzeczypospolitej" uznając, że spełniła ona swe zadania."

Kalendarium

• czerwiec 1982 - pod presją władz ZHP Porozumienie KIHAM zostaje rozwiązane.
• marzec 1983 - powstaje "Zespół Wykonawczy", inicjujący działania przygotowawcze do " Białej Służby " oraz do ogólnokrajowych inicjatyw programowych Ruchu Harcerskiego.
• 14-15 kwietnia 1984 - pierwsze spotkanie "Grona Przyjaciół", faktycznej Rady Ruchu. Przewodniczącym Ruchu został hm. Jerzy Parzyński . Wiceprzewodniczącymi, członkami Rady Ruchu zostali hm. Andrzej Gorczycki (Warszawa), hm. Michał Preisler (Poznań), hm. Jacek Chodorski (Wrocław), phm. Maciej Lisicki (Trójmiasto). Określono że siedzibą władz centralnych ma być Kraków .
• we wrześniu 1984 w klasztorze OO. Kapucynów w Krakowie, odbyło się zebranie środowiska krakowskiego, które zaakceptowało przyjęcie na siebie obowiązków centralnych, oraz wysunęło na funkcję naczelnika ruchu hm. Krzysztofa Krzyżanowskiego.
• 18 listopada 1984 - "Grono Przyjaciół" zatwierdziło hm. Krzysztofa Krzyżanowskiego na funkcję naczelnika Ruchu, zaś hm. Wojciecha Wróblewskiego - na zastępcę.
• 27 października 1987 - Przewodniczącym Ruchu zostaje hm. Wojciech Wróblewski .
• 22 maja 1988 , Warszawa - "List otwarty do społeczeństwa polskiego".
• 1 października 1988 - "List do Ojca Świętego z okazji 10-lecia Pontyfikatu" - podpisany już jako Ruch Harcerski Rzeczypospolitej.
• 12 lutego 1989 - powstaje Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej .
• 19 marca 1989 , Kraków - powstaje Związek Harcerstwa Polskiego rok założenia 1918 .
• 28-31 marca 1989 , Warszawa - IX/XXVI Zjazd ZHP.
• 17 czerwca 1989 , Warszawa - formalne zakończenie działalności Ruchu

Bibliografia

1. Jerzy Parzyński , "RUCH HARCERSKI Rzeczypospolitej" 1983-1989, Krakowska Oficyna Wydawnicza, Kraków 1991
2. Wojciech Hausner , "Ruch Harcerski na przełomie 1988 i 1989 roku......", Krakowski Rocznik Historii Harcerstwa, Kraków 2005