Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Roztocze (kraina)

Roztocze (kraina)

Panorama okolic Soch widzana z Bukowej Góry (310 m n.p.m.) w Roztoczańskim Parku Narodowym
Roztocze


Megaregion Pozaalpejska Europa Środkowa
Prowincja Wyżyny Polskie
Podprowincja Wyżyna Lubelsko-Lwowska
MakroregionRoztocze
Zajmowane
jednostki
administracyjne
Polska
- woj. lubelskie
- woj. podkarpackie
Ukraina
- obwód lwowski
Ogólna mapa Roztocza

Roztocze[1] ( 343.2 ) – kraina geograficzna łącząca Wyżynę Lubelską z Podolem , wyraźnie wypiętrzony wał wzniesień, szerokości 12-32 km i długości około 180 km, przebiegający z północnego zachodu, od Kraśnika , na południowy wschód do Lwowa . Roztocze oddziela Wyżynę Lubelską i Wyżynę Wołyńską od Kotliny Sandomierskiej i Kotliny Naddniestrzańskiej.

Najwyższe wzniesienie Roztocza osiąga 414 m  n.p.m. [2] (poza granicami Polski), w Polsce najwyższe wzniesienia to Długi Goraj (391,5 m n.p.m.) i Wielki Dział (390,4 m n.p.m.).

Na Roztoczu z uwagi na niepowtarzalne walory przyrodnicze utworzono Roztoczański Park Narodowy , Parki Krajobrazowe oraz rezerwaty (m.in. Sołokija czy Nad Tanwią ).

Spis treści

Budowa geologiczna i rzeźba

Roztocze zbudowane jest ze skał powstałych w kredzie – margli, opok i wapieni. Na nich zalegają utwory młodsze – osadzone w warunkach płytkiego morza piaski, piaskowce wapniste i wapienie. W epoce lodowcowej na region nasunął się lądolód skandynawski – wskazują na to gliny morenowe, głazy narzutowe.

Roztocze pod względem zróżnicowania rzeźby i budowy geologicznej można podzielić na 3 mezoregiony:

  • Roztocze Zachodnie składa się głównie z lessów; lekko sfałdowane wierzchowiny i kontrastujące z nimi zbocza silnie porozcinane dolinami i wąwozami, ciągnącymi się nawet do kilku kilometrów i głębokości powyżej 20 m
  • Roztocze Środkowe zbudowane głównie z piasków i wapieni, o dużym zróżnicowaniu krajobrazowym; w przełomach rzek występują skalne progi (szypoty); wewnętrzne partie wzgórz są płaskimi monotonnymi wierzchowinami urozmaiconymi izolowanymi wzgórzami ostańcowymi (np. Wapielnia – 386 m n.p.m. lub Kamień z charakterystycznym zwieńczeniem skałkami)
  • Roztocze Wschodnie zbudowane z utworów trzeciorzędowych, o urozmaiconej rzeźbie; występują wzgórza ostańcowe i największe względne różnice wysokości

Wody powierzchniowe i podziemne

Grzbietem Roztocza biegnie lokalny (w części - również kontynentalny) dział wodny między dorzeczami Bugu i Wieprza (po stronie północnej) oraz Sanu i Dniestru (po stronie południowej). Rzeki przyjmują tu charakter górskich potoków o wartkim nurcie. Wewnętrzne partie Roztocza cechuje prawie zupełny brak wód powierzchniowych i głębokie zaleganie wód podziemnych. W strefie krawędziowej występują źródła szczelinowe o dużej wydajności i stałej temperaturze 9 °C.

Klimat

Klimat Roztocza zbliżony jest do kontynentalnego. Opady są umiarkowane (600-650 mm rocznie) i występują zazwyczaj w czerwcu i lipcu, natomiast w sierpniu obserwuje się największe nasłonecznienie.

Flora

Flora regionu jest zróżnicowana w zależności od rzeźby, gleb i klimatu. Występują lasy liściaste lipowo-grabowe i bukowo-jodłowe (Roztocze Zachodnie), bory jodłowe (Roztocze Środkowe), bory sosnowe (Roztocze Środkowe i Południowe ). Wielkie zasługi dla zachowania pierwotnej przyrody miało utworzenie w XVI w. zwierzyńca obok dzisiejszego miasta Zwierzyniec . Fauna obok pospolitych gatunków obejmuje rzadkie gryzonie, ptaki, płazy i gady.

Parki narodowe i krajobrazowe na terenie Roztocza

W Polsce:

Na Ukrainie:

Historia Roztocza

W średniowieczu Roztocze zamieszkiwane było przez zachodniosłowiańskich Lędzian i znajdowało się na pograniczu Małopolski i Rusi, na obszarze tzw. Grodów Czerwieńskich . W wyniku walk polsko-ruskich większa jego część znalazła się w XI wieku w granicach Rusi. Jego lędziccy mieszkańcy zostali wysiedleni przez Jarosława Mądrego lub ulegli zruszczeniu.

Peryferyjne i pokryte gęstymi lasami Roztocze było słabo zaludnione. Dopiero po przyłączeniu Rusi Czerwonej przez Kazimierza Wielkiego nastąpił stopniowy napływ osadników z Małopolski, Lubelszczyzny i Mazowsza. W okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów Roztocze znajdowało się w granicach województw: lubelskiego , bełskiego i ruskiego . Zamieszkiwane było głównie przez ludność polską (na zachodzie) i ukraińską (na wschodzie), w miasteczkach liczni byli Żydzi , występowali także Niemcy , Ormianie i Wołosi . Rozwój regionu hamowały powtarzające się najazdy tatarskie.

Po rozbiorach Roztocze znalazło się w granicach Austrii ( Królestwo Galicji i Lodomerii ). W 1809 roku jego północną część włączono do Księstwa Warszawskiego , a następnie Królestwa Polskiego w ramach Cesarstwa Rosyjskiego . W okresie powstania styczniowego było bazą polskich oddziałów partyzanckich (m.in. partii "Lelewela" ).

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku Roztocze wchodziło w skład województwa lubelskiego i lwowskiego .

Podczas kampanii wrześniowej na terenie Roztocza wojska niemieckie rozbiły liczne oddziały polskie, zmierzające w stronę Lwowa ( Bitwa pod Tomaszowem Lubelskim ). Kraina ponownie została podzielona przez granicę, tym razem niemiecko-radziecką (powstała tzw. Linia Mołotowa ). W czasie okupacji Roztocze było terenem działania polskich oddziałów partyzanckich, toczących boje z Niemcami ( Powstanie zamojskie ) oraz ukraińskimi nacjonalistami ( Partyzanckie walki polsko-ukraińskie w latach 1944-1945 ). Ostatecznie Roztocze podzielono między Polskę a ZSRR. W latach 1944-1947 usunięto z polskiej części ludność ukraińską ( przesiedlenia do ZSRR , później Akcja Wisła ), a polską z ukraińskiej ( Wysiedlenie Polaków ze Lwowa ).

Przypisy

  1. Pierwszą wzmiankę o Roztoczu podał Stanisław Staszic w zapiskach z podróży w 1799 roku. Nazwa Roztocze pojawiła się dopiero pod koniec XIX wieku w opracowaniach geografów i geologów galicyjskich (B. Gustawicz 1881). Określenie to wywodzi się od gwarowego słowa roztoka, oznaczającego dział wodny. Prace A. M. Łomnickiego (1884-1898) przyczyniły się do wyodrębnienia Roztocza jako odrębnej krainy. Badania prowadzone na przełomie XIX i XIX wieku dotyczyły wyłącznie jego południowej części, znajdującej się wówczas w granicach Galicji, stąd też pierwotnie stosowano nazwę Roztocze Lwowsko-Tomaszowskie. Jan Buraczyński (red.), Roztocze. Środowisko przyrodnicze, Lublin 2002, s. 11-16, 71-74, , .
  2. Według nowszych publikacji najwyższe wzniesienia Roztocza to: Czartowska Skała (409,0 m n.p.m.) i Wysoki Zamek (409,5 m n.p.m.). Jan Buraczyński (red.), Roztocze. Środowisko przyrodnicze, Lublin 2002, s. 192, .

Linki zewnętrzne

Bibliografia

  • Jan Buraczyński (red.), Roztocze. Środowisko przyrodnicze, Lublin 2002, .
  • Jan Buraczyński, Roztocze. Dzieje osadnictwa, Lublin 2008, .


Inne hasła zawierające informacje o "Roztocze (kraina)":

II wiek ...

I wiek ...

Maciej Słomczyński ...

79 ...

Habsburgowie ...

Dożynki ...

Herodot ...

Jezioro Mikołajskie ...

Jezioro Jagodne ...

Mikołajki ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Roztocze (kraina)":

Regiony fizycznogeograficzne Polski (plansza 16) ...

Tęsknota za ojczyzną - ˝Moja piosnka (II)˝ Cypriana Kamila Norwida (plansza 15) ...

007. Palestyna (plansza 2) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie