Rozbity Kamień –
wieś
w
Polsce
położona w
województwie mazowieckim
, w
powiecie sokołowskim
, w
gminie Bielany
. Miejscowość położona jest około 10 km od
Sokołowa Podlaskiego
i
Węgrowa
oraz 20 km od
Siedlec
.
W latach 1975-1998
miejscowość administracyjnie należała do
województwa siedleckiego
.
W miejscowości znajduje się kościół parafialny
Trójcy Przenajświętszej
konsekrowany w 1995r, zabytkowy kościół z XVIII w. oraz Zespół Szkół im.
Sybiraków
(przedszkole, szkoła podstawowa i gimnazjum).
Z tejże miejscowości pochodzi prezydent miasta Siedlce -
Wojciech Kudelski
.
Historia
Miejscowość powstała przed rokiem 1446, gdyż z tego okresu pochodzą pierwsze wzmianki w dokumentach. Pierwotnie nazywana była Komory lub Komorowo, w okresie późniejszym funkcjonowała nazwa Rozbicie (aż do II wojny światowej). Według miejscowej tradycji zmiana nazwy nastąpiła po rozbiciu przez piorun olbrzymiego głazu, służącego pogańskiemu kultowi (stąd nazwa Rozbity Kamień - potocznie Rozbicie).
Wieś jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej pw. Trójcy Przenajświętszej. Parafia powstała przed 1448 roku, gdyż w księgach sądu ziemskiego drohickiego jest zapis mówiący, że Urban i Wojciech, rodzeni bracia pochodzący z Komor sprzedali grunt z patronatem kościoła. W parafii istniały trzy kościoły: pierwszy znany jest dzięki kronice parafialnej z lat 1617-1641. Wynika z niej, że kościół ten powstał w pierwszej połowie XV wieku a fundatorami byli Rozbiccy i Wężowie - właściciele Rozbitego Kamienia. Kolejna świątynia powstała w 1778 roku a jej fundatorem był Kazimierz Jastrzębski, dziedzic Rozbitego Kamienia, Wężów i Trebnia. Wykończeniem świątyni zajmowała się wdowa po fundatorze Zofia Jastrzębska. Świątynia ta oprócz istniejącego tytułu Trójcy Przenajświętszej otrzymała również tytuł św. Mikołaja. Budynek kościoła istnieje do dziś, chociaż część jego wyposażenia została przeniesiona do trzeciego z rzędu kościoła wybudowanego w 1994 roku przez ks. Andrzeja Krupę.
Na skraju wsi położony jest cmentarz grzebalny, powstały w połowie XIX wieku. Pierwszy cmentarz znajdował się w sąsiedztwie kościoła w miejscu obecnej, murowanej świątyni (na mocy zarządzenia austriackich władz zaborczych cmentarze były przenoszone na krańce wsi). Przy drewnianym kościele stoi murowana dzwonnica z 1893 roku, niedaleko cmentarza jest kapliczka
św. Jana Nepomucena
.
Księgi parafialne są dobrze zachowane (brakuje pojedynczych egzemplarzy), pierwsze wzmianki dotyczące rodzin szlacheckich (Dmowskich, Kosieradzkich, Księżopolskich, Rozbickich) są od 1600 roku, rodzin chłopskich - sto lat później. Stanowi to unikat regionalny - są to jedne z najstarszych ksiąg parafialnych na terenie Podlasia Zachodniego.
Szkoła w Rozbitym Kamieniu
Z inicjatywy Polskiej Macierzy w roku szkolnym 1915/1916 powstała w Rozbitym Kamieniu Szkoła Powszechna. Pierwszym nauczycielem był Stanisław Kurek. W roku szkolnym 1916/1917 szkoła została przemianowana na publiczną, a w 1924/25 otrzymała nazwę Szkoły Rozwojowej. Edukacja trwała 7 lat na razie w 5-ciu oddziałach. Kierownictwo w szkole objął Wiktor Szajkowski. Na sale lekcyjne były wynajmowane izby na wsi. W 1931/32 r. w porozumieniu z proboszczem parafii księdzem Stanisławem Pruchniewiczem w Domu Katolickim urządzono dwie sale lekcyjne i kancelarię.
W roku 1937/38 zmieniono nazwę placówki na Publiczną Szkołę Powszechną stopnia III w Rozbitym Kamieniu. W styczniu 1939 roku podczas komasacji gruntów rolnych i wydzielono. działkę o powierzchni 1 ha na budowę szkoły. We wrześniu wybucha II wojna światowa. Wydano rozkaz zniszczenia podręczników, księgozbioru biblioteki, map, portretów i obrazów. !IX 1941 roku sale lekcyjne zostały zajęte na kwatery wojskowe dla Niemców, nauka odbywała się w stodołach. 27 X 1943 r. został aresztowany i rozstrzelany kierownik szkoły W. Szajkowski.
W 1944 r. opuszczony przez okupanta budynek przedstawiał jedno wielkie rumowisko. Z pomocą społeczeństwa został wyremontowany na tyle, by można było rozpocząć nowy rok szkolny.15 II 1945 roku wieś została otoczona przez wojsko polsko-rosyjskie i aresztowano mężczyzn powyżej 15 r życia. Zostało również aresztowanych 2 nauczyciel i wywiezionych w głąb Rosji. W 1945 r. Maria Golubska i Maria Śledziewska na nowo organizowały szkołę, pomagał im ks. Jan Głąb. 2 X 1945 r. wróciła z więzienia nauczycielka Maria Pawłowska, dotarła wiadomość o śmierci nauczyciela .Kazimierza Ługowskiego wywiezionego do obozu "Kaszaj I". 20 XI 1947. wrócił z Uralu kierownik szkoły Otton Golubski.
W 1949 roku powołany Komitet Budowy Szkoły rozpoczął pracę budowlane. Nowy rok szkolny 1952. n powitano w nowym budynku. 10 XI 1960r zorganizowano przy szkole klasy przedszkolne. W 1980 r. zorganizowane zostało przedszkole. Od 1 IX 1986 r. na stanowisko Dyrektora Szkoły została powołana mgr Grażyna Zawarczyńska i pełni tę funkcję do chwili obecnej jako Dyrektor Zespołu Oświatowego.
W roku szkolnym 1999/2000 weszła w życie reforma szkolna. Powstała 6-letnia szkoła podstawowa. Oprócz szkoły podstawowej mieściła się jedna klasa gimnazjum funkcjonująca jako Oddział Zamiejscowy Publicznego Gimnazjum w Bielanach. Do Zespołu Oświatowego dołączono w 2002/2003 r. Publiczne Gimnazjum. 14 X 2003 r. szkoła otrzymała imię „Sybiraków”. Wybór patrona związany jest z historią naszego regionu. W czasie II wojny światowej z Rozbitego Kamienia i okolic na Sybir wywieziono ponad 100 osób.
Bibliografia
- Monografia Parafii Rozbity Kamień na Podlasiu, Zbigniew Wąsowski, 2004,
Linki zewnętrzne
