Sztubaje (Alpy Sztubajskie)

W głębi pokryty lodem Zuckerhütl - najwyższy szczyt, z lewej strony skalisty Wilder Pfaff

Habicht

Östliche Seespitze

Tribulaun

Nürnberger Hütte

Breiter Grießkogel

Sztubaje, Stubai, Alpy Sztubajskie ( niem. Stubaier Alpen) - grupa górska w Centralnych Alpach Wschodnich położona w Tyrolu na granicy austriacko-włoskiej. Najwyższym szczytem grupy jest Zuckerhütl (3507 m n.p.m.).

Topografia

Sztubaje stanowią wyraźnie wyróżniający się masyw górski w obrębie Centralnych Alpach Wschodnich . Nazwa masywu pochodzi od nazwy doliny Stubai Tal położonej po jego północnej stronie.

Od Alp Tuxeralskich Hauptkamm i Alp Zillertalskich oddziela je przełęcz Brenner , natomiast od Alp Ötztalskich przełęcz Timmelsjoch . Od wschodu ogranicza je dolina rzeki Söll (dopływ Innu ), od zachodu - dolina Ötztal. Północne ograniczenie Sztubajów stanowi dolina rzeki Inn . Ich południowym ograniczeniem jest dolina rzeki Adygi .

Często jako południowy fragment w obrębie Sztubajów uznaje się masyw górski Texel . Natomiast nie zalicza się do Sztubajów położonych na południowy wchód od nich Alp Sarntalskich , mimo, iż leżą one na północ od Doliny Adygi.

Sztubaje tworzą fragment głównej grani Alp, stanowiącej zarazem granicę hydrogeograficzną. Ich północne stoki odwadniane są przez Inn (dopływ Dunaju , zlewisko Morza Czarnego ), południowe stoki przez Adygę (dopływ Padu , zlewisko Adriatyku ).

Geologia

Sztubaje zbudowane są ze skał metamorficznych (głównie gnejsy i łupki krystaliczne ), wchodzących w skład krystalicznego rdzenia Alp Centralnych . Skały krystaliczne fragmentarycznie pokryte są resztami wapiennych skał osadowych. Dotyczy to zwłaszcza północnych części masywu, choć czapy osadowe spotyka się również w jego południowej części, np. w rejonie szczytu Tribulaun . Pasmo ma charakter wysokogórski z ostrymi graniami i głębokimi dolinami. W wyższych partiach gór występują lodowce.

Turystyka

Przekraczanie Sztubajów jest trudne, gdyż nie posiadają one łatwo dostępnych przełęczy. Znaczenie komunikacyjne mają jedynie znajdujące się na obrzeżach masywu przełęcze: Brenner z linią kolejowa, szosą i autostradą oraz Timmelsjoch z prowadzącą przez nią szosą wysokogórską.

Sztubaje są ważnym ośrodkiem turystyki, alpinizmu i narciarstwa alpejskiego. Dojazd do podnóża masywu najlepszy jest od strony Innsbrucku . Najważniejszym ośrodkiem narciarskim jest dolina Stubai Tal oferująca możliwość jazdy na nartach również latem. Innym ważnym ośrodkiem narciarskim jest miejscowość Küchtai.

Szczyty tej grupy zaliczane są w zdecydowanej większości do trudnych i wymagających dobrego przygotowania alpinistycznego. Zwiedzanie masywu ułatwiają liczne, ogólnie dostępne schroniska m.in. Sulzenau Hütte, Amberger Hütte i Insbrucker Hütte.

Najwyższe szczyty

• Zuckerhütl (3507 m),
• Schrankogel (3496 m),
• Pfaffenschneide (3489 m),
• Ruderhofspitze (3473 m,
• Sonklarspitze (3467 m),
• Wilder Pfaff (3458 m),
• Wilder Freiger (3419 m),
• Östliche Seespitze (3416 m),
• Schrandele (3393 m),
• Wilde Leck (3361 m),
• Stubaier Wildspitze (3340 m),
• Schaufelspitze (3333 m),
• Breiter Grießkogel (3287 m),
• Lüsenser Fernerkogel (3298 m),
• Habicht (3277 m),
• Hocher Seeblastkogel (3235 m).

Schroniska górskie

• Adolf Pichler Hütte, 1977 m,
• Amberger Hütte, 2136 m,
• Becherhaus, 3191 m,
• Brigitzköpfl Hütte, 2135 m,
• Blaser Hütte, 2180 m,
• Bremer Hütte, 2111 m,
• Dortmunder Hütte, 1949 m,
• Drei Seen Hütte, 2311 m ,
• Dresdner Hütte, 2308 m,
• Elfer Hütte, 2004 m,
• Franz-Senn-Hütte, 2149 m,
• Gubener Hütte (Schwinfurter Hütte), 2028 m,
• Halsmarter Hütte, 1567 m,
• Hildesheimer Hütte, 2900 m,
• Hochstubai Hütte, 3174 m,
• Innsbrucker Hütte, 2369 m,
• Knappen Hütte, 1830 m,
• Lüsens, 1634 m,
• Nößlachjoch Hütte, 2022 m,
• Nürnberger Hütte, 2278 m,
• Padasterjochhaus, 2232 m,
• Pfaffennieder Hütte (Müller Hütte), 3143 m,
• Pforzheimer Hütte (Witzenmannhaus), 2310 m,
• Potsdamer Hütte, 2009 m,
• Praxmar, 1689 m, (Gsthoff wykorzystywany przez turystów z powodu braku schroniska),
• Neue Regensburger Hütte, 2287 m,
• Roßkogel Hütte, 1777 m,
• Schneespitz Hütte (Magdeburger Hütte), 2423 m,
• Starkenbrger Hütte, 2237 m,
• Sulzenau Hütte, 2191 m,
• Tribulaun Hütte (Tirol), 2068 m,
• Tribulaun Hütte (Südtirol), 2373 m,
• Truna Hütte, 1722 m,
• Westfalenhaus, 2276 m,
• Winnenbachsee Hütte, 2361 m.

Mapy

• Kompass Wanderkarte, no. 83 "Stubailer Alpen", skala 1 : 50 000,
• Kompass Wanderkarte, no. 36 "Innsbruck - Brenner", skala 1 : 50 000,

Źródła

• Alpy Sztubajskie na SummitPost