Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Richard Feynman

Richard Feynman

Richard Feynman
180

Richard Feynman, zdjęcie z czasów wojny, z przepustki do laboratorium Los Alamos
Urodzony 11 maja 1918
Nowy Jork
Zmarł 15 lutego 1988
Los Angeles
Zawódfizyk

Richard Phillips Feynman [ ˈɹɪtʃɝd ˈfɪlɪps ˈfaɪnmən ] (ur. 11 maja 1918 w Nowym Jorku, zm. 15 lutego 1988 w Los Angeles ) – amerykański fizyk teoretyk .

Jeden z głównych twórców elektrodynamiki kwantowej , laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 1965 za niezależne stworzenie relatywistycznej elektrodynamiki kwantowej.

Spis treści

Życiorys

Pochodził z rodziny żydowskiej, był synem sprzedawcy Melville'a Arthura i Lucille Phillips. Miał również korzenie polskie i rosyjskie[1]. Zainteresowanie naukami ścisłymi wyniósł z domu rodzinnego – ojciec zachęcał go do zadawania pytań i sięgania do istoty rzeczy.

Studiował w Massachusetts Institute of Technology ( 1935 - 1939 ). Jego praca dyplomowa nosiła tytuł: Forces and Stresses in Molecules. Centralnym wynikiem tej pracy było wyprowadzenie wzoru znanego obecnie jako twierdzenie Hellmanna-Feynmana . Następnie podjął na Uniwersytecie Princeton studia doktoranckie (1939-1943), zakończone obroną pracy The Principle of Least Action in Quantum Mechanics, przygotowanej pod kierunkiem Johna Wheelera .

Cieszący się już wówczas, mimo młodego wieku, opinią jednego ze znakomitszych fizyków teoretyków, Feynman został zaproszony do udziału w pracach przy konstrukcji amerykańskiej bomby jądrowej w laboratorium w Los Alamos ( projekt Manhattan ). Hans Bethe powierzył mu kierowanie zespołem obliczeniowym. Feynman był obecny przy próbie pierwszej bomby w lipcu 1945 .

Po wojnie pracował na Cornell University w Ithaca (wspólnie z Bethe'm), w 1951 został profesorem California Institute of Technology w Pasadenie . Był członkiem m.in. Narodowej Akademii Nauk w Waszyngtonie [2] oraz londyńskiego Royal Society .

W 1965 otrzymał Nagrodę Nobla – wspólnie z Japończykiem Shinichiro Tomonagą i Amerykaninem Julianem Schwingerem [3]. Uczonych uhonorowano za stworzenie relatywistycznej elektrodynamiki kwantowej. Feynman wynalazł metodę upraszczania obliczeń przy rozwiązywaniu zagadnień oddziaływania cząstek, przez rysowanie diagramów obrazujących proces (tzw. diagramy Feynmana 1948 ) i przypisywanie im odpowiednich wyrażeń matematycznych. Metoda ta wkrótce stała się jednym z podstawowych narzędzi w badaniach cząstek elementarnych .

Brał udział w pracach komisji ustalającej przyczyny katastrofy wahadłowca Challenger ( 1986 ); to on zwrócił uwagę na sztywnienie i kruszenie się na mrozie gumowych uszczelek, co ostatecznie zostało uznane za główną przyczynę katastrofy. W zdaniu odrębnym do oficjalnego raportu końcowego komisji, Feynman skrytykował naciski władz NASA na inżynierów.

Feynman zmarł w lutym 1988 po kilkuletniej walce z chorobą nowotworową .

Życie prywatne

Był trzykrotnie żonaty. Pierwsza żona Arlene Greenbaum zmarła krótko po ślubie na gruźlicę (1945). Drugie małżeństwo (z Mary Louise Bell) rozpadło się. Trzecią żoną fizyka była od 1960 Brytyjka Gwyneth Howard, z którą miał syna Carla (ur. 1962 ) i adoptowaną córkę Michelle.

Richard Feynman nie stronił od uprawiania sztuki, grał na bębnach, malował. Z opowieści osób znających go osobiście wyłania się obraz niezwykle barwnej i wszechstronnej osobowości. O ile do przyszłej kariery naukowca zainspirował go częściowo ojciec, o tyle poczucie humoru zawdzięczał matce. Wyrazem ekscentryczności Feynmana było m.in. prowadzenie wykładów w rytm bębenków bongo.

Jako dziecko otrzymał kolekcję znaczków pocztowych , w tym rzadkie trójkątne egzemplarze z okresu międzywojennego z Republiki Tuwy , wówczas formalnie niepodległej republiki azjatyckiej, dziś republiki federacyjnej Federacji Rosyjskiej . Fascynacja przedstawionymi na znaczkach tuwińskimi jeźdźcami, wyobrażeniami egzotycznej przyrody skłoniła Feynmana do zainteresowania się losem zaginionej krainy. Wzniósł hasło "Tuva or Bust" (Tuwa albo nic), które dla jego przyjaciela perkusisty Ralpha Leightona stało się pretekstem do napisania książki pod tym samym tytułem. Książka ta przyczyniła się do rozwoju fascynacji tuwińską kulturą i śpiewem zwanym alikwotowym lub burdonowym. Feynman wielokrotnie prosił władze radzieckie o zezwolenie na wjazd do Tuwy, jednak odmawiano mu wizy. Zgoda przyszła dopiero kilka tygodni przed śmiercią Feynmana i nie zdążył on już z niej skorzystać, rok później Tuwę odwiedził Leighton.

Wkład w fizykę

Badania Feynmana obejmowały różne zagadnienia współczesnej fizyki. Zajmował się on także m.in. kwantową teorią pola , fizyką cząstek elementarnych, kwantową teorią grawitacji , nadprzewodnictwem . Podał ilościową teorię oddziaływań słabych (wspólnie z Murrayem Gell-Mannem , 1958 ). Przedstawił model nukleonów złożonych z partonów ( 1969 ). Efektem jego rozważań nad ograniczeniami na moc obliczeniową komputerów jest koncepcja komputera kwantowego . Jego praca z roku 1960 zatytułowana There's plenty of room at the bottom[4] jest z kolei zapowiedzią nanotechnologii .

Uważany za jednego z ważniejszych fizyków XX wieku , był także znanym popularyzatorem nauki; w jego dorobku obok prac naukowych znajduje się kilka pozycji autobiograficznych ( Pan raczy żartować, panie Feynman! , A co ciebie obchodzi, co myślą inni? ) oraz słynne wykłady (Feynmana wykłady z fizyki).

Książki

W Polsce ukazały się:

  • Feynmana wykłady z fizyki, 1963; wydanie polskie 1974, w trzech częściach, wielokrotnie wydawane przez PWN, fragment wstępu
  • Wykłady z mechaniki statystycznej, 1972, wydanie polskie: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1980, przekład: Karol Makowski,
  • Pan raczy żartować, panie Feynman! (ang. Surely You're Joking, Mr. Feynman!, 1985), przekład: Tomasz Bieroń; Znak, Kraków 1996, 352 s. (wydanie drugie: 2007. )
  • A co ciebie obchodzi, co myślą inni? (ang. What Do You Care What Other People Think Further Adventures of a Curious Character, 1988), przekład: Rafał Śmietana; Znak, Kraków 1997, 200 s.
  • Zaginiony wykład Feynmana (ang. Feynman's Lost Lecture, 1996; red. David L. Goodstein, Judith R. Goodstein), przekład: Bogumił Bieniok, Ewa L. Łokas; Prószyński i S-ka, Warszawa 1997, seria: Klasycy Nauki, 160 s.
  • Sześć łatwych kawałków (ang. Six Easy Pieces, 1994), przekład: Zofia Królikowska; Prószyński i S-ka, Warszawa 1998, 188 s.
  • Sześć trudniejszych kawałków (ang. Six Not-So-Easy Pieces, 1998), przekład: Marek Grynberg, Piotr Amsterdamski, Ryszard Gajewski, Zofia Królikowska, Stanisław Bażański; Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, 200 s.
  • Sens tego wszystkiego. Rozważanie o życiu, religii, polityce i nauce (ang. The Meaning of it all. Thoughts of a Citizen-Scientist, 1999), przekład: Stanisław Bajtlik; Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, 100 s.
  • Charakter praw fizycznych (ang. The Character Of Physical Law, 1965), przekład: Piotr Amsterdamski; Prószyński i S-ka. Warszawa 2000, 188 s.
  • QED. Osobliwa teoria światła i materii (ang. QED. The Strange Theory of Light and Matter, 1985), przekład: Helena Białkowska; Prószyński i S-ka, Warszawa 2002, 160 s.
  • Przyjemność poznawania (ang. The Pleasure of Finding Things Out. The Best Short Works of Richard P. Feynmann, 1999), przekład: Katarzyna Karpińska; Prószyński i S-ka, seria: Pejzaże myśli, Warszawa 2005, 228 s.
  • Wykłady z grawitacji (ang. Feynman Lectures on Gravitation, 1995), przekład: Jerzy Kowalski-Glikman; Prószyński i S-ka, Warszawa 2006, 264 s.
  • Wykłady o obliczeniach (ang. Feynman Lectures on Computation, 2000), przekład: Jerzy Łusakowski; Prószyński i S-ka, Warszawa 2007, 300 s.

Przypisy

  1. Profil Richarda Feynmana w NNDB . [dostęp 2009-04-03].
  2. Richard Feynman: The Value Of Science, A public address given at the 1955 autumn meeting of the National Academy of Sciences ( ang. ). [dostęp 7 lipca 2008].
  3. Robin Ince: How Richard Feynman went from stirring jelly to a Nobel Prize ( ang. ). W: Science & Enviroment [on-line]. BBC News, 2010-09-16. [dostęp 2010-09-16].
  4. R.P. Feynman, Engineering and Science 23 22—36 (1960)

Bibliografia

  • Beata Tarnowska (red.): Nagrody Nobla, Leksykon PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001. . 
  • James Gleick: Geniusz : życie i nauka Richarda Feynmana. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 1992. . 
  • John G. Simmons: 100 najwybitniejszych uczonych wszech czasów. Warszawa: Świat Książki, 1997. . 
  • Anna i Zbigniew Gawryś: Poczet wielkich fizyków – Atomistów. Warszawa: Instytut Wydawniczy "NASZA KSIĘGARNIA", 1978, ss. 196-197. 

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Richard Feynman":

Adwentyzm ...

1972 ...

Nowa Polityka Ekonomiczna ...

Ekranizacje dzieł Williama Szekspira ...

1986 ...

Samuel Pepys ...

Restauracja Stuartów ...

1977 ...

Archeologia ...

Armia Czerwona ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Richard Feynman":

Działania pisemne (plansza 1) ...

Wyłączanie wspólnego czynnika przed nawias (plansza 1) ...

224 Konflikty zbrojne po II wojnie światowej (plansza 13) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie