Aktion Reinhard, Einsatz Reinhard, także Reinhardt (pl. Akcja Reinhard, Operacja Reinhard) – kryptonim akcji
zagłady
Żydów w
Generalnym Gubernatorstwie
i regionie białostockim, przeprowadzonej w ramach tzw. ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej (niem.
Endlösung der Judenfrage
).
20 stycznia
1942
podczas
konferencji w Wannsee
(Berlin) hitlerowskie Niemcy zrezygnowały z wyznaczania nowych odległych geograficznie terenów przeznaczonych dla Żydów i podjęły decyzję o zagładzie narodu żydowskiego. Konferencji przewodniczył
Obergruppenführer
SS
Reinhard Heydrich
– szef
RSHA
, zastępca protektora Rzeszy dla Czech i Moraw. Jeszcze przed konferencją przeprowadzano próby masowego zagazowywania w
obozie śmierci
Kulmhof
(Chełmno nad Nerem). Sekretarz rządu Generalnego Gubernatorstwa
Josef Bühler
zaproponował, aby na miejsce zagłady wybrać Polskę ze względu na duże skupiska
Żydów
i oszczędności w transporcie. W chwili podjęcia decyzji Żydzi byli już odizolowani w
gettach
. Sztab operacji pod kierownictwem dowódcy SS i policji w dystrykcie lubelskim SS-Brigadeführera
Ottona Globocnika
mieścił się w
Lublinie
.
W ramach operacji powstały trzy
SS
-Sonderkommandos Einsatz Reinhard, SS-mani byli wspomagani przez oddziały ukraińskich nazistów. Te komanda
SS
kierowały akcją zagłady w trzech ośrodkach: w
Bełżcu
, w
Sobiborze
i w
Treblince
. Na lokalizację obozów wybrano tereny leśne, leżące przy granicach Generalnego Gubernatorstwa, w pobliżu torów kolejowych.
Wykorzystywano do tego celu również obozy powstałe w zamierzeniu jako koncentracyjne bądź jenieckie: (
Auschwitz
,
Majdanek
). Część ludności żydowskiej wykorzystano do pracy niewolniczej w ramach obozów pracy (zob. np.
Gross-Rosen
,
Riese
).
Metoda zabijania została opracowana na podstawie wcześniejszych niemieckich i austriackich doświadczeń
eutanazji
niepełnosprawnych i chorych umysłowo, jako "nieprzydatnych". Ofiary zwożono pociągami, po wyprowadzeniu kazano zdeponować kosztowności, rozebrać się, następnie kierowano do komór gazowych (pod pretekstem kąpieli i dezynfekcji), zagazowywano w ciągu 10-20 minut gazem spalinowym bądź
cyklonem B
. Następnie kobietom ścinano włosy, wszystkim wyrywano sztuczne - złote lub srebrne - zęby, ciała wpierw chowano, w drugim etapie palono. Popioły zakopywano, rozrzucano bądź wrzucano do rzek.
W czasie Akcji Reinhard wymordowano 1 280 000[1] Żydów z 4 dystryktów Generalnego Gubernatorstwa, 530 000[1] Żydów z
dystryktu Galicja
(włączony do GG 1 sierpnia 1941), 130 000[1] Żydów z rejonu białostockiego których przewieziono do Treblinki oraz wiele mniejszych grup z obszaru GG. Łącznie, w czasie Akcji Reinhard, na terenie Generalnego Gubernatorstwa wymordowano ok. 2 000 000 ludności żydowskiej.
Operację Reinhard zrelacjonował w swoim raporcie
SS-Gruppenführer
Fritz Katzmann
,
Dowódca SS i Policji
w
Dystrykcie Galicja
. Raport nazywany jest potocznie od nazwiska autora
Raportem Katzmanna
i zawiera szczegółowy urzędowy opis przeprowadzonej akcji eksterminacyjnej.
Zobacz też
Bibliografia
- Fritz Katzmann "Rozwiązanie kwestii żydowskiej w dystrykcie Galicja",
Instytut Pamięci Narodowej
2009, EAN: 9788391598306 , ISBN: 83-9159-830-6
-
Dariusz Libionka
"AKCJA REINHARDT -Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie", Warszawa, 2004, wydanie I, Instytut Pamięci Narodowej,
Linki zewnętrzne
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Czesław Madajczyk: Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, ss. 328 (tom 2).
