Gatunek leczniczy

Morfologia

Motyl na kwiatach

Odmiana `Superba`

Rdest wężownik (Polygonum bistorta L.) – gatunek rośliny z rodziny rdestowatych . Występuje w Europie i Azji , zawleczony i zadomowiony w Ameryce Północnej . W Polsce rośnie na zachodzie kraju, rzadko na południowym wschodzie. Roślina pospolita. Według nowszych ujęć taksonomicznych gatunek ten włączony został do rodzaju Bistorta i ma nazwę Bistorta officinalis Delarbre^[2].

Morfologia

Pokrój

Z rozety liści wyrasta pojedyncza, słabo ulistniona łodyga. Tworzy kępy, a w dogodnych warunkach duże skupiska.

Łodyga

Pojedyncza, wzniesiona, osiąga wysokość 20-80(100) cm. Kłącze krótkie, grube, wężowato powyginane (stąd gatunkowa nazwa rośliny).

Liście

Odziomkowe jajowatolancetowate, zaostrzone, długoogonkowe, od spodu szarozielone, z wierzchu ciemnozielone, o falistym brzegu, osiągają długość do 15 cm. Łodygowe siedzące, wąskolancetowate, o sercowatej podstawie. Przylistki są zrośnięte w błoniastą gatkę .

Kwiaty

Zebrane w gęsty, walcowaty kłos długości 3-7 cm, osadzony na szczycie łodygi. Kwiaty długości 4-5 mm. Okwiat bladoróżowy do różowego, złożony z 5 listków. Słupek z 3 wolnymi szyjkami, 8 pręcików z fioletowymi pylnikami. Nektaria znajdują się u nasady pręcików.

Owoce

Trójkanciasty, błyszczący orzeszek otoczony rozrośniętymi listkami okwiatu.

Biologia i ekologia

Bylina , hemikryptofit . Kwitnie od maja do lipca. Kwiaty przedprątne , owadopylne ^[3]. Rozwijają się stopniowo, od dołu kłosa ku górze. Siedlisko : wilgotne łąki o wysokim poziomie wód gruntowych, brzegi zbiorników wodnych, podmokłe polany . W Tatrach występuje aż po piętro alpejskie . Na łąkach jest chwastem . W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Calthion ^[4]. Liczba chromosomów 2n= 48 (24,44,46)

Zastosowanie

• Roślina lecznicza . Jej lecznicze własności odkryto w XVI w., w Polsce była stosowana od XVII w. Zazwyczaj stosowana jest w mieszankach ziołowych.
  • Surowiec zielarski : kłącze wężownika (Rhizoma Bistortae), zawiera garbniki (16-21,5%), kwasy fenolowe, leukocyjanidynę, węglowodany , sole mineralne.
  • Działanie: ma własności ściągające, przeciwkrwotoczne, przeciwzapalne, przeciwbiegunkowe, przeciwbakteryjne i gojące rany. Wewnętrznie stosowany jest w nieżytach żołądka , zapaleniu jelita cienkiego, nieżycie odbytnicy i wielu innych schorzeniach układu pokarmowego. Zewnętrznie używa się go do płukania jamy ustnej i gardła przy zapaleniu śluzówek, anginie i pleśniawkach. W postaci odwaru i kąpieli używany jest przy trądziku , opryszczce , hemoroidach , nadmiernej potliwości i czyrakach. W postaci lewatyw i irygacji leczy się nim biegunkę, upławy oraz pęknięcia odbytu, w postaci okładów przy oparzeniach, oraz owrzodzeniach pochodzących od żylaków . Stosowany musi być z umiarkowaniem, gdyż używany przez dłuższy czas upośledza wchłanianie pokarmu z jelit, może też wywołać zatrucia.
  • Zbiór i suszenie: kłącza wykopuje się jesienią, starannie płucze usuwając drobne korzonki, kroi na kilkucentymetrowe plastry i suszy w temperaturze 40 °C.
• Roślina ozdobna – jest ozdobą wilgotnych parków i rabat, nadaje się także do uprawu na brzegach oczek wodnych. Jedną z częściej uprawianych odmian jest 'Superba' o dużych kwiatach.
• Dawniej kłącze rdestu było używane do garbowania skór, farbowania wełny na żółto oraz wytwarzania czerwonego atramentu .

Przypisy

Bibliografia