RSW Prasa-Książka-Ruch (Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza "Prasa Książka Ruch") - monopolistyczne de facto wydawnictwo założone 1 stycznia 1973 r. przez PZPR , z połączenia RSW "Prasa" , wydawnictwa Książka i Wiedza oraz Przedsiębiorstwa Upowszechniania Prasy i Książki "RUCH" . RSW "Prasa-Książka-Ruch" była obok pośrednich dotacji budżetowych i składek członkowskich jednym z głównych źródeł bieżących dochodów PZPR wypłacając corocznie wysokie dywidendy (zwykle w miesięcznych ratach), których wysokość ustalał Komitet Centralny PZPR w czasie planowania budżetu partii. Mniejsze dotacje płynęły również do organizacji będących formalnymi współwłaścicielami koncernu. Inną formą wykorzystywania RSW przez PZPR było zatrudnianie w koncernie funkcjonariuszy partyjnych na fikcyjnych etatach. RSW była dotowana z budżetu państwa korzystając z kredytów udzielanych na warunkach preferencyjnych oraz znacznych ulg w podatkach.

Struktura organizacyjna

RSW była największym koncernem prasowym w Europie Środkowo-Wschodniej. Publikowało większość wysokonakładowych gazet i czasopism (w 1988 r. 45 gazet codziennych na czele z głównym organem PZPR - Trybuną Ludu i 235 czasopism o łącznym nakładzie 3,5 mln. egz.). RSW wydawała także kalendarze, pocztówki, reprodukcje dzieł sztuki, płyty i kasety z muzyką, kasety wideo a jej działalność obejmowała także działalność filmową. Działalnością kolportażową zajmowało się Przedsiębiorstwo Kolportażowe RUCH . RSW skupiała w sobie 7 wydawnictw i agencji książkowych wydających po kilkaset tytułów rocznie, głównie pozycji o tematyce społeczno-politycznej. Jej przybudówkami były także instytucje pozaprasowe, agencje (m.in Polska Agencja Interpress, Centralna Agencja Fotograficzna , Krajowa Agencja Wydawnicza i Młodzieżowa Agencja Wydawnicza). RSW "Prasa Książka Ruch" miała 17 własnych drukarni (stan na 1990), sieć kolportażu, 4 centralne ośrodki wczasowe a także podlegały jej organizacje takie jak CHZ "Ars Polona", Przedsiębiorstwo Filatelistyczne i Ośrodek Badań Prasoznawczych. Przedostatnim prezesem koncernu był Wiesław Rydygier. W listopadzie 1989 zastąpił go Sławomir Tabkowski.

Struktura własnościowa

W 1989 roku liczba udziałów poszczególnych organizacji w Spółdzielni przedstawiała się następująco:

1. PZPR - 100 (95,2%)
2. Liga Kobiet - 1 (0,95%)
3. Związek Harcerstwa Polskiego - 1 (0,95%)
4. Związek Socjalistycznej Młodzieży Polskiej - 1 (0,95%)
5. Związek Młodzieży Wiejskiej - 1 (0,95%)
6. Zrzeszenie Studentów Polskich - 1 (0,95%)

Na początku 1990 roku po rozwiązaniu PZPR, a przed uchwaleniem przez Sejm ustawy o likwidacji RSW udziały objęły:

1. SdRP - 51%
2. ZSMP - 9%
3. ZMW - 9%
4. ZSP - 9%
5. Liga Kobiet Polskich - 12%
6. Fundacja Wschód-Zachód - 10%

Likwidacja

22 marca 1990 Sejm uchwalił ustawę o likwidacji RSW, która ustalała zasady podziału koncernu. Od tego momentu działała komisja likwidacyjna ds. RSW "Prasa Książka Ruch". Z podziałem majątku po RSW wiązało się szereg kontrowersji co do jego zasad i niejawnie podejmowanych decyzji. Wyprowadzanie majątku do przedsiębiorstw prywatnych z koncernu zaczęło się jeszcze przed 1989 r. Jednym z jego bardziej znanych form było dotowanie przez RSW "Prasa Książka Ruch" na polecenie KC PZPR spółki Transakcja , co w przekonaniu niektórych z procesu prywatyzacji koncernu czyniło klasyczny przypadek tzw. uwłaszczenia nomenklatury .

"Sprawozdanie z likwidacji majątku byłej Polskiej Partii Robotniczej" wśród przedsiębiorstw w których RSW "Książka Prasa Ruch" zaangażowała swoje kapitały przed ustawą o jej likwidacji wymienia następujące firmy: Przedsiębiorstwo polsko-radzieckie "Orbita" Spółka Wydawniczo-Poligraficzna sp. z o.o., "Polska Agencja Wydawnicza" SA, "Strefa Wolnocłowa Cieszyn" sp. z o.o., Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, " Zwierciadło " sp. z o.o., "Tani Dom" sp. z o.o., Agencja Reklamowa "IKS" sp. z o.o., "POLVIS" sp. z o.o., Oficyna Wydawnicza " Życie Warszawy " sp. z o.o., Centrala Handlu Zagranicznego " Paged " sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Produkcyjno Wydawnicze "Rondo-Graf" sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Produkcyjno Usługowo Handlowe "Polvist" sp. z o.o. z siedzibą w Przeworsku, "Sirpol Ruch" sp. z o.o. z siedzibą w Łodzi, "Sponsor" sp. z o.o. z siedzibą w Olsztynie, Wielozakładowe Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowe "Cezab" SA z siedzibą w Częstochowie, "Wtórpap" sp. z o.o., "Oferta dla każdego" sp. z o.o., "Pololimp" sp. z o.o., "Leskon" sp. z o.o., Biuro Obsługi Prawnej i Technicznej "Cons-Lex" sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowo-Wdrożeniowe "Pozgraf" sp. z o.o. z siedzibą w Poznaniu, "Cresh" sp. z o.o. z siedzibą w Jarosławiu, "Olsport" sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach, "Promer-Soft" sp. z o.o., " Ilustrowany Kurier Codzienny " sp. z o.o. i "POLAREKS" SA.

Zobacz też

• KMPiK
• EMPiK
• Kolporter
• Ruch S.A.

Źródła

• Jerzy Baczyński , Prawdziwa historia "Polityki", " Polityka " (nr 3/15-01-2000).
• Andrzej Grajewski , Bitwa o prasę. Krótki zarys likwidacji koncernu prasowego RSW. " Więź ", (nr 11/1992).

Linki zewnętrzne

• MSWiA - Sprawozdanie z likwidacji majątku byłej PZPR