Ziarna kwarcowe piasku widziane w obrazie BSE skaningowego mikroskopu elektronowego

Zwykły piasek kwarcowy

Czarny piasek wulkaniczny (w zbliżeniu)

Piasek – skała osadowa , luźna, złożona z niezwiązanych spoiwem ziaren mineralnych. Wielkość ziaren od 0,0625 do 2 mm, gęstość piasku kwarcowego ok. 2,62 g/cm³.

Piaski są najczęściej występującą luźną skałą osadową. Wraz z innymi składnikami tworzą gleby . Pod wpływem oddziaływania wody i wiatru piasek tworzy formy akumulacyjne takie jak wydmy , wały piaszczyste, rewy , odsypy boczne, łachy, zmarszczki , antydiuny, fale piaszczyste, wstęgi piaszczyste i inne. Pod wpływem procesów diagenezy i lityfikacji piasek może przejść w skałę osadową zwięzłą, nazywaną piaskowcem .

Piasek do celów gospodarczych jest wydobywany metodą odkrywkową w kopalniach zwanych piaskowniami .

Wykorzystywany jest m.in. do wyrobu szkła , a w budownictwie jako dodatek do betonu .

Typy piasku

Pod względem składu mineralnego wyróżnia się piaski:

• kwarcowe (główny składnik: kwarc SiO₂)
• wulkaniczne (główny składnik: pyły i popioły wulkaniczne, okruchy szkliwa, zwietrzały bazalt )
• wapienne lub węglanowe (główny składnik: kalcyt , rzadziej aragonit CaCO₃)
• polimineralne (różne minerały, np. produkty wietrzenia innych skał)

Oprócz tego w piaskach znajdować się mogą domieszki miki (łyszczyków), chlorytów, glaukonitu, węgla, substancji humusowych itp.

W zależności od rodzaju czynnika transportującego i obrabiającego materiał skalny rozróżnia się piaski:

• morskie
• rzeczne – ziarna połyskujące i średnio obtoczone
• fluwioglacjalne (polodowcowe) – ziarna kanciaste o niskim stopniu obtoczenia
• eoliczne (tworzone przez wiatry) – ziarna dobrze wyselekcjonowane, o wysokim stopniu obtoczenia; powierzchnia ziaren mocno porysowana

Bibliografia

• Łydka K., Petrologia skał osadowych, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1985,
• Manecki A, Muszyński M., Przewodnik do petrografii, Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków 2008,