Puszcza Piska
Bocian biały
Megaregion	Niż Wschodnioeuropejski
Mezoregion	Puszcza Piska
Zajmowane jednostki administracyjne	Polska : województwo warmińsko-mazurskie

Puszcza Piska – największy kompleks leśny na Mazurach. Przylega do Mazurskiego Parku Krajobrazowego , oraz do Niziny Mazurskiej. Dawna nazwa to Puszcza Jańsborska ( niem. Johannisburger Heide).

• Duży kompleks leśny położony na terenie gmin: Mikołajki , Mrągowo , Piecki , Sorkwity , Biskupiec , Biała Piska , Orzysz , Pisz , Ruciane-Nida , Dźwierzuty , Rozogi , Szczytno , Świętajno w województwie warmińsko-mazurskim , Kolno , Turośl w województwie podlaskim oraz Łyse w województwie mazowieckim .
• Powierzchnia całej puszczy wynosi ok. 100 tys. ha. W skład obszaru Puszczy Piskiej wchodzi wiele jezior które pełnią także rolę rezerwatów. Należą do nich m.in. Bełdany , Jezioro Nidzkie , Jegocin , Rezerwat przyrody Jezioro Warnołty i Jezioro Mokre a także największe z nich Śniardwy . Przez obszar przepływają dwie główne rzeki – Krutynia i Pisa , a także wiele mniejszych cieków.

• Południowa jej część porasta piaski i torfowiska niskie . Odwadniana jest przez dopływy Narwi takie jak Pisa czy Szkwa . Na jej terenie znajduje się wiele jezior , a w północnej części puszczy zlokalizowana jest Kraina Wielkich Jezior .

• Puszcza Piska porośnięta jest lasami sosnowymi i świerkowymi z niewielką domieszką brzozy , osiki, klonu, olchy i dębu (które można spotkać w południowej części Puszczy) rosnących na sandrowych piaskach . Szczególnie znana jest "sosna mazurska", która porasta m.in. wschodnie brzegi Jez. Mokrego. Osiąga ona wysokość 40 m i wiek 200 lat. Obszar Puszczy Piskiej jest ostoją ptaków o randze europejskiej. Przez obszar puszczy przebiega założony w 1977 r. Mazurski Park Krajobrazowy (53,6 tys. ha). Najcenniejszy rezerwat znajduje się na jeziorze Łuknajno , gdzie znajduje się ostoja łabędzia niemego . Symbolem parku jest jednak bocian biały , którego gniazda widać w wielu wioskach.

Zwierzęta

W lasach żyje dużo gatunków zwierząt: m.in. jelenie , łosie , sarny , dziki , zające , lisy i od niedawna rysie . W dawnych czasach na obszarze Puszczy można spotkać było: tury , niedźwiedzie i rosomaki . W Kadzidłowie na obszarze 100 ha znajduje się prywatny park dzikich zwierząt w którym wilki , jelenie , daniele , łosie , tarpany , dziki , miniaturowe kozy , osiołki i bobry . Można poobserwować żubra i bizona , a także ptaki - głuszce , bociany i żurawie . W bardziej nawodnionych okolicach swoje żeremia budują bobry .

Rośliny

W runie występują chronione rośliny, m.in. lilia złotogłów , wielosił błękitny , rosiczka okrągłolistna , wawrzynek wilczełyko, miodunka, żubrówka, obuwnik i 10 gatunków z rodziny storczykowatych . W podszycie występuje m.in. jałowiec, leszczyna, jarzębina, czeremcha, kruszyna, trzmielina i jeżyny.

Geomorfologia

W części północnej dominują wzgórza moreny czołowej , pofałdowane równiny moren dennych ,tereny międzymorenowe wypełnione utworami piaszczystymi i liczne jeziora rynnowe . Ta część geograficznie obejmuje teren od północy: Sorkwity , Mrągowo , Użranki a od południa: Maradki , Kosewo, Zełwągi i Mikołajki . W części południowej dominują rozległe równiny sandrowe , poprzecinane dolinami wypełnionymi utworami torfowymi. Dnem tych dolin spływa nadmiar wód, które odprowadzane są w kierunku Narwi . W wyniku działalności lodowca region został pokryty grubą warstwą utworów pochodzenia lodowcowego i wodno-lodowcowego o miąższości często przekraczającej 200 m. Na terenach morenowych utwory te stanowią głównie gliny zwałowe , utwory kamieniste, żwiry i piaski zazwyczaj silnie ze sobą przemieszane, a na terenach sandrowych ubogie piaski i żwiry. Te utwory polodowcowe stały się głównym materiałem glebotwórczym. Stąd w północno-zachodniej części gleby brunatne, płowe i rdzawo-brunatne, wytworzone zostały z utworów zwałowych-glin lekkich i spiaszczonych, piasków gliniastych lekkich i mocnych, zwykle żwirowatych, stanowiąc bogate siedliska lasów mieszanych i lasów świeżych. Gleby w środkowej i południowej części wytworzyły się z piasków pochodzenia wodno-lodowcowego (sandry) i z piasków rzecznych terasów akumulacyjnych. Z utworów tych wytworzyły się głównie gleby rdzawe, rzadziej bielicowe, a na żyźniejszych piaskach rdzawo-bielicowe. W obniżeniach terenu wytworzyły się gleby torfowe, murszowe i różne gleby pobagienne.

Hydrografia

Najbardziej rzucającym się w oczy elementem sieci hydrograficznej są jeziora - z największym polskim jeziorem, Śniardwy a także : Tałty , Mikołajskie , Bełdany , Nidzkie , Mokre czy Łuknajno i Pogubie Wielkie . Jeziora te są rozmieszczone dość równomiernie na całym obszarze. Dominują jeziora eutroficzne , znacznie rzadsze są średnio żyzne jeziora mezotroficzne . Bardzo interesujące są ubogie jeziorka dystroficzne , charakteryzujące się brunatną barwą wody, bogate w związki humusowe. Jeziora te usytuowane są zazwyczaj w bezodpływowych zagłębieniach śródleśnych, otaczają je często torfowiska wysokie . Spośród rzek do największych i najbardziej znanych należą Krutynia i Pisa , która odprowadza wody z południowej części Wielkich Jezior Mazurskich do Narwi . Bogata jest sieć drobnych rzeczek strumieni i rowów. W południowej części swój początek biorą spływające w głąb Kurpi Rozoga , Szkwa i Rybnica . Cennym uzupełnieniem sieci hydrograficznej są liczne torfowiska . Tworzyły się one w dolinach rzek i nad brzegami niektórych jezior. Znaczna ich część została zamieniona na łąki i pastwiska. Obecnie większe ich powierzchnie zachowały się w rejonach takich jezior jak Roś , Pogubie, Łuknajno czy też w dolinie Krutyni. Sporo jest niewielkich powierzchniowo torfowisk wysokich położonych w bezodpływowych zagłębieniach, zasilanych jedynie przez ubogie wody opadowe. Porasta je bardzo charakterystyczna roślinność, którą tworzą mchy torfowce , liczne krzewinki takie jak bagno zwyczajne , borówka bagienna , żurawina . Spotyka się tutaj zazwyczaj karłowate sosny. Bardzo ciekawe są torfowiska przejściowe łączące cechy zarówno torfowisk niskich , jak i wysokich.

Historia

Do połowy XVIII w. trwała rabunkowa gospodarka leśna. Lasy niszczono na potrzeby osadnictwa . Duże szkody wyrządzały w ekosystemach Puszczy Piskiej, wiejące z dużą siłą wiatry . Do największej klęski w historii lasów puszczańskich doszło 4 lipca 2002 roku w trójkącie miast Orzysz - Pisz - Ełk. Wiejący huragan spowodował, w niespotykanej dotychczas skali, wielkoobszarowe złomy i wywroty. W Nadleśnictwie Pisz szkody wystąpiły na powierzchni około 12 tys. ha, a miąższość uszkodzonych drzew oszacowana została na około 3,5 mln m³. Uszkodzeniu uległo ok. 35% lasów, głównie w Obrębie Wilcze Bagno i Dłutowo. Zdaniem leśników odbudowa Puszczy Piskiej potrwa około 60 lat. Dzisiaj jest zachowany obszar który będzie się regenerował bez ingerencji człowieka i można obejrzeć skutki wielkiego huraganu oraz naturalne etapy dynamiki sukcesyjnej .

Obszar Puszczy Piskiej jest znakomitym terenem nadającym się na spacery i wycieczki. Znajdują się trasy rowerowe. Jeziora Mazurskie są znakomitą bazą dla żeglarzy i wędkarzy.

Rezerwaty przyrody na terenie puszczy

• Rezerwat przyrody Czaplisko Ławny Lasek
• Rezerwat przyrody Jezioro Nidzkie
• Rezerwat przyrody Jezioro Pogubie Wielkie
• Rezerwat przyrody Jezioro Warnołty
• Rezerwat przyrody Królewska Sosna
• Rezerwat przyrody Krutynia
• Rezerwat przyrody Krutynia Dolna
• Rezerwat przyrody Jezioro Lisunie
• Rezerwat przyrody Pierwos
• Rezerwat przyrody Piłaki
• Rezerwat przyrody Pupy
• Rezerwat przyrody Strzałowo
• Rezerwat przyrody Jezioro Łuknajno
• Rezerwat przyrody Zakręt .

Linki zewnętrzne

• Mazury i Suwalszczyzna
• Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku
• Informacja NIK o wynikach kontroli likwidacji skutków klęski żywiołowej (huraganu) zaistniałej w lipcu 2002 r. na terenach leśnych zarządzanych przez Lasy Państwowe, ze szczególnym uwzględnieniem Puszczy Piskiej (2004)

Źródło

• Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Mazurskie" Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Olsztynie, Olsztyn 2003