Pucheroki (puchery, pueri, z łac. puer znaczy chłopiec) to zwyczaj obchodzony w Niedzielę Palmową w Krakowie i okolicach.

Zwyczaj ten wywodzi się z dawnych kwest żaków krakowskich. Zakaz chodzenia "na pueri" został wydany w roku 1780 i wówczas przejęli go chłopcy z podkrakowskich wsi^[1]. Wczesnym rankiem w Palmową Niedzielę przebrani chłopcy chodzą po domach. Ubrani w kożuchy odwrócone futrem na wierzch, na głowach noszą wysokie, stożkowate czapki z kolorowej bibuły, twarze smolą sadzą. W pasie przewiązani są powrósłami. W jednej ręce mają koszyk z sieczką, w drugiej – drewniany młotek z długą rękojeścią, oplecioną bibułą.

Śpiewając, życząc świąt Zmartwychwstania Pańskiego , wygłaszają oracje, które łączą w sobie elementy dawnych pieśni wielkopostnych, kolęd kantyczkowych , dialogów komicznych i rymowanek. Jednocześnie obchodzą izbę dookoła, stukając o podłogę laskami pucherskimi (w kształcie młotków lub siekierek) i recytują np.:

Ja żaczek maluty,

Pogubiłem paputy.

Chodziłem do nieba,

Za kawałkiem chleba.

Chciałem się wrócić,

Nie chcieli mnie puścić.

Przyjmijcie mnie państwo za ciurę,

Będę ja łapał sąsiadowe kurę;

Stoi ciura w płocie,

Będzie kij w robocie...

lub:

A jo maly pastuszek szukołem Jezusa,

Znalazłem go pod dębem mioł piscołkę i bęben.

Na piscołce fitu, fitu - na bębenku puku, puku,

Cztery panny w tońcu, osoba na końcu... itd.

Otrzymują za to jedzenie, głównie jajka oraz drobne datki, które zbierali do koszyka.

Zwyczaj ten, jakkolwiek zanikający, jest nadal żywy w niektórych wsiach podkrakowskich, m.in. w Bibicach , Zielonkach i Trojanowicach oraz w Tomaszowicach ^[2]

Przypisy

Literatura przedmiotu

• Tadeusz Seweryn, Tradycje i zwyczaje krakowskie, Kraków 1961.
• Czesław Witkowski, Doroczne polskie obrzędy i zwyczaje ludowe, Kraków 1965.
• I. Łopuszańska, Puchery, [w:] Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie, t. 1, 1966.