Pomacy
Meczet w Madanie
Liczebność ogółem	450 000
Regiony zamieszkania	Bułgaria 200 000 (2,75% ludności kraju)   Grecja 50 000   Macedonia   Turcja
Język	bułgarski , turecki , własny
Religie	sunnizm
Pokrewne grupy etniczne	Bułgarzy

Pomacy ( bułg. Помаци, gr. οι Πομάκοι) – grupa etniczno-kulturowa (około 450 tys. osób), zamieszkująca głównie środkowe Rodopy w Bułgarii (około 200 tys. osób) a także w niewielkich grupach w Macedonii , Turcji i północnej Grecji (ponad 50 tys, osób). W Bułgarii uważani są za słowiańskojęzycznych Bułgarów , wyznających islam sunnicki.

W Bułgarii uważa się, że Pomacy są potomkami bułgarskiej ludności pasterskiej, która w okresie okupacji tureckiej w latach 1396 - 1878 przyjęła islam bądź pod przymusem, bądź też dobrowolnie. Wiele osób przyjęło nową religię ze względu na korzyści ekonomiczne – w ten sposób unikali płacenia podatku od "niewiernych", tzw. dżizja i mogli kupować ziemię. Z tych też przyczyn w okresie formowania się nowoczesnej świadomości narodowej (bułgarskie odrodzenie narodowe), a i później, dość często byli traktowani przez prawosławnych Bułgarów lekceważąco, lub nawet z pogardą jako zdrajcy narodu.

Od czasu odzyskania przez Bułgarię niepodległości w 1878 liczba wyznawców islamu w tym kraju systematycznie spada, głównie w związku z ich emigracją do Turcji (z 29% do około 10% obecnie). Emigrowali jednak głównie Turcy, Pomacy ze względu na nieznajomość języka tureckiego z reguły nie decydowali się na emigrację. Według statystyk ich liczba od odzyskania przez Bułgarię niepodległości znacznie się zwiększyła (w 1878 było ich tylko 68 tys.). Fakt, że Turcja wysuwała pretensje do opieki nad muzułmańskimi Pomakami, zaś Grecja – uznaje ich za odrębny naród (w Grecji wydano nawet gramatykę języka pomackiego) powodował, że władze Bułgarii obawiały się ich i usiłowały przymusowo asymilować. Nasilenie przymusowej asymilacji Pomaków (w tym "bułgaryzacja" imion i nazwisk, likwidacja odrębnego szkolnictwa, masowe aresztowania i nawet zabójstwa), przypadła na lata 1971 - 73 i 1984 - 85 ; w tym czasie Pomacy emigrowali do Turcji, aby uniknąć prześladowań. Turcja jednak dość niechętnie przyjmowała tych emigrantów, a oni sami – choćby ze względów językowych – też mieli ogromne problemy z adaptacją w nowej rzeczywistości. Sytuacja Pomaków w Bułgarii poprawiła się po upadku komunizmu w 1989 : przywrócono dawne nazwiska i przyznano im prawo do zachowania własnej odrębności kulturowej.

Kwestia przymusowej bułgaryzacji Pomaków znalazła swe odzwierciedlenie w filmie fabularnym Radosława Spasowa, zatytułowanym Skradzione oczy (koprodukcja bułgarsko-turecka, 2004).

W Grecji Pomacy zamieszkują głównie prefektury Xanthi, Komotini i Ewros. Są tam lubianą mniejszością narodową, uznawaną za odrębne, ale autochtoniczne plemię muzułmańskie , o mieszanych słowiańsko-turecko-greckich cechach języka narodowego. Posiadają odrębną kulturę, tradycyjne święta ludowe. Ich kultura cieszy się coraz większym zainteresowaniem także greckich współmieszkańców Tracji Zachodniej. Niemal wszystkie greckie źródła wskazują na okoliczność, że Pomacy mogą być powiązani ze starożytnymi Trakami . Grecka pamięć narodowa, sięgając nawet bardzo odległych inwazji, przechowuje liczne zapisy sporów ze Słowiańszczyzną, trwających aż po wojny światowe, niemniej Pomaków uważa się tu za "swoich", nie za dawnych najeźdźców czy imigrantów ekonomicznych^[]. Z uwagi na podpisane przez Grecję umowy międzynarodowe, greccy Pomacy zazwyczaj objęci są turecko-języcznym szkolnictwem podstawowym i średnim. Trwają dyskusje na temat nieprawidłowości tej sytuacji.

Etymologia nazwy

Dyskusyjne jest pochodzenie nazwy Pomacy. Wysuwane są najróżniejsze hipotezy, wiążące tę nazwę z rozmaitymi wyrazami, istniejącymi we współczesnej bułgarszczyźnie, m.in. ze słowem pomagacz (ze względu, iż w regionach, w których zamieszkiwali, pełnili wobec Turków rolę "pomocniczą" w zarządzaniu chrześcijańskimi sąsiadami). Inna hipoteza łączy tę nazwę z przymiotnikiem pomaczen, tj. po męce, co wyjaśnia się tym, iż muzułmanami zostali "po mękach". Istnieje też mało przekonująca hipoteza, wysunięta przez pozostającego na służbie tureckiej Michała Czajkowskiego , zgodnie z którą słowo Pomacy należy wiązać z Polakami. Żadna z tych hipotez nie została uznana za satysfakcjonującą.

Linki zewnętrzne

• Pomacy o sobie samych: [1]