Johann Joseph Fux

J.J. Fux

Johann Joseph Fux (ur. 1660 w Hirtenfeld, zm. 13 lutego 1741 w Wiedniu ) – austriacki kompozytor, teoretyk muzyki i pedagog, przedstawiciel stylu późnego baroku .Skomponował wiele mszy, oratoriów, oper i psalmów jednak najbardziej jest znany jako teoretyk muzyki i nauczyciel innych kompozytorów a także jako autor podręcznika kompozycji-rozprawy o kontrapunktcie z 1725 roku: Gradus ad Parnassum , w którym dokładnie omówił kontrapunkt w technice renesansowego mistrza Palestriny i innych kompozytorów wcześniejszych.

Biografia

Fux urodził się w Hirtenfeld w Styrii w rodzinie chłopskiej. Stosunkowo niewiele wiemy o czasach jego młodości. Prawdopodobnie wyruszył do pobliskiego Grazu by otrzymać wykształcenie muzyczne. W 1680 roku zaakceptowali go jako studenta na tamtejszym uniwersytecie, gdzie mógł się wykazać jako muzyk. Później uczył się też w Ingolstadt ( 1683 do 1687 ) Szybko został organistą w Sankt Moritz i pozostał nim do roku 1688 . W tych czasach odwiedził Włochy , gdzie na jego styl duży wpływ wywarł Arcangelo Corelli i kompozytorzy bolońscy.

Johann Joseph Fux

Około roku 1690 był w Wiedniu , gdzie cesarz Leopold I wyraził się pochlebnie o stworzonych przez kompozytora mszach. Od tego momentu cesarz popierał karierę muzyczną Fuxa. W 1698 roku Fux został nadwornym kompozytorem, ale dopiero w 1711 roku został oficjalnym Musikdirektor des Hofes. Fuz znów pojechał do Włoch w 1700 by studiować w Rzymie. Tam poznał dzieła renesansowego mistrza Palestriny, którego podziwiał odtąd przez całe życie. Większość życia Fux jednak spędził w Wiedniu, gdzie pracował w katedrze św. Szczepana (od 1701 roku)i na cesarskim dworze.

Jego najsłynniejsza opera Costanza e Fortezza została w roku 1723 wystawiona w Pradze z okazji koronacji Karola VI na króla Czech .

Fux służył dwóm następcom Leopolda Józefowi I , i Karolowi VI , Karol VI powierzał mu wysokie stanowiska na dworze. Pod koniec życia widział, ze muzyka barokowa ustępuje początkom pre-klasycyzmu. Jednak jego dzieło teoretyczne Gradus ad Parnassum ( 1725 ) było chwalone przez kompozytorów wiedeńskiego klasycyzmu. Korzystali z niego. Haydn , który polecił je Beethovenowi, sam Beethoven i Mozart , który posiadał własny egzemplarz dzieła.

Bezpośrednio muzyki Fux nauczał takich kompozytorów jak Georg Christoph Wagenseil , Gottlieb Muffat i Jan Dismas Zelenka . Gradus ad Parnassum był właśnie podręcznikiem stosowanym przez mistrza w czasie lekcji kompozycji. Lorenz Christoph Mizler uczeń Bacha i słynny saski pisarz przetłumaczył w 1745 roku traktat muzyczny Fuxa z łaciny na niemiecki.

Po tym jak 8 czerwca 1731 roku zmarła żona Fuxa (z którą się ożenił w 1696) poświęcił się komponowaniu muzyki religijnej. Fux zmarł 13 lutego 1741 roku w Wiedniu.

Dzieła

Muzyka kościelna

• Missa,Kyrie cum Gloria, Credo, Sanctus et Agnus
• Missa canonica,Kyrie cum Gloria, Credo, Sanctus et Agnus
• Missa Beatissimae Virginis Immaculatae conceptionis, Kyrie cum Gloria, Credo, Sanctus et Agnus
• Missa pro solemn. fest. Kyrie cum Gloria, Credo, Sanctus et Agnus
• Missa canonica,Kyrie cum Gloria, Credo, Sanctus et Agnus
• Missa brevis, Kyrie cum Gloria, Credo, Sanctus et Agnus
• Missa pro defunctis (1697)
• Requiem skompozowane na pogrzeb żony Lepolda I cesarzowej Eleonory.
• Keiserrequiem (oratorium - Wiedeń 1720)
• Motet ad te, Dominem, levari animam mea,
• psalm II confitebor tibi, Domine a quattro voci, due violini, due oboi, due viole, violoncello e organo.
• Missa in contrappunto nel terzo tono:
• Libera me, Domine
• Salve Regina
• Missa col titolo d'alternazione a quattro voci ed organo (Fux zamieścił partyturę w Gradus ad Parnassum)
• Missa de vicissitudinis quatuor vocum et organo (Fux zamieścił partyturę w Gradus ad Parnassum)
• Missa in fletu solatium quatuor vocum et organo
• Missa credo in unum Deo quatuor vocum et organo
• Missa Constantiae" a quattro voci, due violini, viole, tre tromboni ed organo
• Ave Maria a quattro voci, senz'organo
• La deposizione della croce di Gesù Cristo (oratorio, 1728)

Opery

• La clemenza di Augusto (Wiedeń, 1702)
• Offendere per amare, ovvero la Telesilla (Wiedeń, 1702)
• Julo Ascanio, re d'Alba (Wiedeń, 1708)
• Decima fatica di Ercole, ovvero la sconfitta di Gerione in Spatna (Wiedeń, 1710)
• Elisa
• Angelica vincitrice di Alcina (Wiedeń, 1716)
• Psyche (1719)
• La corona d'Arianna (1726)
• Costanza e fortezza (Praga, 1726)
• Enea negli Elisi (Wiedeń, 1731)

Muzyka instrumentalna

• concentum musico-instrumentalem w 7 partitas divisus (Norymberga, 1701)
• Sei ouvertures per due violini, viola, basso, due oboi e un contrabbasso
• Trii per due violini e basso

Źródła

• Article Johann Joseph Fux, in The New Grove Dictionary of Music and Musicians, ed. Stanley Sadie. 20 vol. London, Macmillan Publishers Ltd., 1980.
• Johann Joseph Fux, The Study of Counterpoint (Gradus ad Parnassum). Tr. Alfred Mann. New York, W.W. Norton & Co., 1965.
• Knud Jeppesen, Counterpoint: The Polyphonic Vocal Style of the Sixteenth Century. New York, Dover Publications, 1992 (Original 1931).

Linki zewnętrzne

• Brief biography and music samples