Proroctwo Wernyhory – przepowiednia dotycząca
Polski
) autorstwa
Wernyhory
–
legendarnego
Kozaka
, wróżba z
XVIII
wieku
.
Najbardziej popularna jest (wydana w czasach
konfederacji barskiej
) taka
treść
:
"Polacy teraz w swoich zamiarach upadną i Polska trzykroć będzie rozszarpana. Różni ludzie kusić się będą o jej odbudowanie, ale nadaremnie. Przyjdzie wielki mąż od zachodu: Polacy oddadzą się jemu na usługi; wiele im przyobieca, a mało uczyni: chociaż nazwą się znowu narodem, będą jęczeli pod jarzmem Niemców i Moskali. Potem zostanie ich królem człowiek zły i zacięty, który wiele krwi przeleje. Polacy powstaną przeciw niemu, i jeszcze upadną przez nieład i niezgodę. Długo niewola i ucisk rozciągną się nad nimi; aż na koniec zajaśnieją błogie czasy, kiedy naród bogaty sypnie pieniędzmi, Mahometanie w Horyniu napoją swoje konie, i Moskale dwa razy na głowę pobici zostaną: raz pod Batowem około Semi-mohił (siedmiu mogił), drugi raz pod Starym Konstantynowem w jarze Hanczarycha zwanym. Od tego czasu Polska zakwitnie od Czarnego do Białego morza i będzie trwała po wieki wieków".
Obecnie badacze historii uważają, że tzw. Przepowiednia Wernyhory była
mistyfikacją
powstałą już po opisanych wydarzeniach, sporadycznie uaktualniana w ciągu lat. Zwrot: Od tego czasu Polska zakwitnie od
Czarnego
do
Białego
(Bałtyckiego) morza i będzie trwała po wieki wieków wyraźnie nawiązuje do czasów, które jeszcze nie miały miejsca, jednak ogólność tej treści i nawiązanie do Polski
od morza do morza
podaje w wątpliwość autentyczność owych treści. Dodatkowo zaskakuje bardzo dokładny opis wydarzeń historycznych we wcześniejszych frazach. Jeśli ów utwór był mistyfikacją zapewne powstawał niedługo po
wydarzeniach rozbiorowych
, kiedy to
romantyczni
Polacy wiążący nadzieje z
Napoleonem
marzyli o powrocie do granic Rzeczypospolitej z czasów jej największej świetności. Za autentycznością utworu przemawia jego zbieżność z kilkoma innymi, m.in. z
Przepowiednią z Tęgoborza
(fragment o Polsce "od morza do morza").
Utwór jest jednym z najbardziej znanych przykładów tzw. "proroczej
publicystyki
", popularnej w czasach
zaborów
.