Wierzba purpurowa
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	klad różowych
Rząd :	malpigiowce
Rodzina :	wierzbowate
Rodzaj :	wierzba
Gatunek :	wierzba purpurowa
Nazwa systematyczna
Salix purpurea L. Sp. pl. 2:1017. 1753

Gatunek leczniczy

Pokrój

Pędy z kwiatostanami męskimi

Wierzba purpurowa, w. czerwona, w. szpagatówka, wiklina (Salix purpurea) – gatunek krzewu należący do rodziny wierzbowatych . Występuje w Azji (w Mongolii), Afryce Północnej (Algeria, Maroko, Tunezja) i w całej niemal Europie^[2]. Pospolity na całym niżu Polski. Często uprawiany.

Morfologia

Pokrój

Krzew o kulistej koronie, osiągający wysokość do 3 m.

Łodyga

Pędy wyprostowane, cienkie i bardzo elastyczne. Wyrastają gęsto i zabarwione są na purpurowoczerwono, tylko starsze gałęzie są szarozielone. Jej pędy są gorzkie i wskutek tego nie są zjadane przez zwierzęta.

Liście

Odwrotnie lancetowate, matowe, na górnej stronie ciemnozielone, na spodniej o sinozielonym kolorze. Mają długość 5 – 10 cm i ustawione są na pędzie najczęściej skrętolegle , ale występują też liście ustawione naprzeciwlegle, co wśród wierzb jest cechą charakterystyczną wyłącznie dla tego gatunku. Powyżej połowy są piłkowane.

Kwiaty

Jest rośliną dwupienną . Żeńskie i męskie kwiatostany o długości 2 cm (tzw. kotki ), są siedzące. Kotki męskie są krótsze. Nitki ich pręcików o czerwonych lub czarnych pylnikach są zrośnięte. Słupki w kwiatostanach żeńskich są siedzące, owłosione o krótkich i grubych znamionach.

Owoc

Torebka z licznymi i drobnymi nasionami

Biologia i ekologia

Rośnie głównie w dolinach rzek, potoków, nad stawami, na mokrych łąkach . Wymaga podłoża o dużej wilgotności – jest hygrofitem . Rośnie na glebach ubogich, piaszczystych i żwirowych. Nanofanerofit . W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy Salicetea purpureae. Kwitnie przed rozwojem liści, od marca do połowy czerwca. Kwiaty wytwarzają nektar i zapylane są przez owady . Nasiona rozsiewane przez wiatr .

Zmienność

Czasami można spotkać różniące się od typowej formy, trudne do oznaczenia mieszańce z wierzbami: borówkolistną , czerniejącą, dwubarwną , długokończystą, iwą , kruchą , lapońską , migdałową, ostrolistna, siwą , śląską , śniadą, szarą , uszatą , wawrzynkową ^[3].

Zastosowanie

• Roślina uprawna :
  • Jest jedną z głównych roślin wykorzystywanych w wikliniarstwie . Jest też często uprawiana w tym celu.
  • Używana jest jako faszyna do obsadzania wałów przeciwpowodziowych i brzegów rzeki w celu zabezpieczenia ich przed wymywaniem przez wodę.
  • Jest jednym z głównych gatunków wierzb uprawianych jako tzw. rośliny energetyczne
• Roślina lecznicza :
  • Surowiec zielarski : kora (Cortex Salicis) zawiera flawonoidy , kwasy organiczne oraz glikozydy . Najważniejszym z nich jest glikozyd fenolowy – salicyna . Korę zbiera się z 2 – 3-letnich gałęzi wczesną wiosną, gdy ruszają soki i łatwo jest ją oddzielić od drewna. Korę suszyć można zarówno w ciemnych, jak i jasnych pomieszczeniach. Do celów leczniczych wykorzystywana może być również kora wierzby kruchej , wierzby białej , wierzby pięciopręcikowej i wierzby wiciowej ^[4].
  • Działanie : Salicyna ma silne działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i ściągające. Wykorzystywana jest przy takich dolegliwościach i chorobach, jak: ból głowy , przeziębienie przebiegające z gorączką, różne choroby reumatyczne , miażdżyca . Obecnie już nie pozyskuje się do celów leczniczych kory wierzby, gdyż jest zastępowana syntetycznie produkowanym kwasem acetylosalicylowym (nazwa handlowa " Aspiryna ", " Polopiryna "). Napary z kory wierzby nie wywierają jednak tak szkodliwego działania na żołądek, jak aspiryna, a działają równie skutecznie. W medycynie ludowej wykorzystywano korę wierzby również do leczenia nerwobólów i jako środka ułatwiającego zasypianie i uspokajającego^[4].
• Roślina ozdobna : ze względu na swoje kolorowe pędy, piękne kwiatostany i gęsty pokrój jest uprawiana w różnych odmianach jako roślina ozdobna.

Odmiany

• ozdobne: 'Nana', 'Pendula' (ma zwieszające się cienkie pędy).
• wykorzystywane w wikliniarstwie: 'Jagiellonka', 'Piankówka'.

Przypisy

Bibliografia