Prachanda ( nepalski : प्रचण्ड [pɾəʦəɳɖə] ) właśc. Pushpa Kamal Dahal (ur. 11 grudnia 1954 w Kaski) – lider maoistowskiej Komunistycznej Partii Nepalu oraz jej zbrojnego skrzydła Armii Wyzwolenia Ludowego. Premier Nepalu od 15 sierpnia 2008 do 23 maja 2009 .

Pod jego dowództwem nepalscy maoiści rozpoczęli w lutym 1996 trwającą 10 lat wojnę domową, która pochłonęła 13 tysięcy ofiar^[1].

Życie osobiste i początki działalności

Prachanda spędził większa część swojej młodości w dystrykcie Chitwan w Nepalu. Jego rodzice byli braminami . W latach 70. XX w. ukończył nauki rolnicze w Institute Of Agriculture and Animal Science w Rampur, po czym pracował na projektem rozwojowym sponsorowanym przez United States Agency for International Development. Przez dwa lata pracował także jako nauczyciel w szkole średniej.

W 1986 został sekretarzem generalnym (liderem) Komunistycznej Partii Nepalu, która po różnych przekształceniach przybrała nazwę Komunistyczna Patia Nepalu (maoistowska).

Prachanda ukrywał się w podziemiu nawet po przywróceniu w kraju demokracji w 1990 . Jako mało znana postać, kontrolował tylko podziemne skrzydło partii podczas gdy parlamentarna reprezentacja komunistów znajdowała się pod przywództwem Baburama Bhattaraia . Dopiero od 1996 Prachanda zyskał rozgłos międzynarodowy, będąc już zupełnym liderem maoistów.

Wojna domowa i porozumienie pokojowe

4 lutego 1996 Bhattarai wręczył rządowi, kierowanemu przez Shera Bahadurę Deubę , listę 40 żądań, grożąc powstaniem zbrojnym w razie odmowy ich spełnienia i spotkania. Postulaty odnosiły się do odrzucenia "dominacji obcego kapitału w nepalskim przemyśle", zerwania "dyskryminującego traktatu z Indiami z 1950" oraz zerwania z feudalnym systemem ziemskim. Przedstawienie postulatów było początkiem trwającej 10 lat wojny domowej. Prachanda w czasie jej trwania przewodził maoistowskim rebeliantom, którzy zdobywali kontrolę w górskich i zachodnich rejonach kraju.

22 listopada 2005 Prachanda i Sojusz 7 Partii (koalicja tworząca rząd po wyborach w 1999) zawarli "12-punktowe porozumienie". Przedstawiało ono zbieżne postulaty obu grup. Zadeklarowano, iż główną przeszkodą w rozwoju Nepalu jest monarchia i król Gyanendra Bir Bikram Shah Dev . Maoiści zobowiązali się do poszanowania wolności prasy, praw człowieka i demokracji parlamentarnej.

Od czasu rozpoczęcia wojny domowej zawieszenia broni zawierane były kilkakrotnie. 26 kwietnia 2006 Prachanda ogłosił 90-dniowe zawieszenie broni ze strony maoistów. Parlament i nowy rząd Giriji Prasad Koirali poparł ten krok i rozpoczął negocjacje z maoistami, mając za podstawę porozumienie z 2005 .

Prachanda spotkał się z premierem Koiralą 16 czerwca 2006 i była to jego pierwsza wizyta w Katmandu od ponad dekady. Rozmowy przyniosły ostateczne porozumienie pokojowe, podpisane 21 listopada 2006 , które kończyło trwającą kilka lat wojnę domową. Na mocy porozumienia w Nepalu miała zostać przyjęta nowa tymczasowa konstytucja, maoiści mieli wejść w skład rządu oraz rozwiązać swoje bojówki wojskowe, a 20 czerwca 2007 miały odbyć się demokratyczne wybory. Wybory zostały ostatecznie przeniesione na kwiecień 2008 . 15 stycznia 2007 Zgromadzenie Narodowe, wybrane w 1999 , przekształciło się w Tymczasowy Parlament, w skład którego obok dotychczasowych deputowanych weszli przedstawiciele partii maoistowskiej^[2]. Tego samego dnia Tymczasowy Parlament przyjął tymczasową konstytucję.

Droga do władzy

Prachanda w czasie wiecu w Pokharze .

1 kwietnia 2007 przedstawiciele Komunistycznej Partii Nepalu (M) weszli w skład rządu premiera Giriji Prasad Koirali i objęli w nim 5 stanowisk ministerialnych. Jednakże 18 września 2007 maoiści wycofali się z rządu Koirali z powodu odmowy uchwalenia przez parlament deklaracji zniesienia monarchii^[3]. 30 grudnia 2007 powrócili do rządu, po tym jak dwa dni wcześniej parlament uchwalił deklarację o zniesieniu monarchii i ustanowieniu Republiki Nepalu po wyborach parlamentarnych w kwietniu 2008 ^[4].

30 kwietnia 2008 odbyły się wybory parlamentarne , w których zwyciężyła KPN(M), zdobywając 229 mandatów w 601-osobowym Zgromadzeniu Konstytucyjnym . Prachanda uzyskał elekcję z okręgu Katmandu , uzyskując dwukrotnie więcej głosów niż jego rywal z Kongresu Nepalskiego . 28 maja 2008 nowo wybrane Zgromadzenie Konstytucyjne proklamowało Nepal republiką^[5].

Premier

W czasie międzypartyjnych rozmów dotyczących podziału władzy po wyborach, Prachanda zapowiedział rezygnację z ubiegania się o stanowisko pierwszego prezydenta Nepalu . W zamian ogłosił gotowość sformowania rządu pod swoim przywództwem. Po długich negocjacjach, poparcia udzieliły mu ostatecznie Komunistyczna Partia Nepalu (Zjednoczenie Marksistowsko-Leninowskie) oraz Madhesi Janadhikar Forum. Kongres Nepalski wystawił własnego kandydata, Sher Bahadura Deubę .

15 sierpnia 2008 Zgromadzenie Konstytucyjne wybrało Prachandę nowym szefem rządu . Prachanda otrzymał 464 głosy poparcia podczas, gdy Deuba uzyskał 113 głosów^[6]. 18 sierpnia 2009 Prachanda został oficjalnie zaprzysiężony na stanowisku premiera^[7].

Spór o przyszłość 19 tysięcy skoszarowanych bojowników maoistowskich z czasów wojny domowej, doprowadził na początku maja 2009 do upadku gabinetu premiera Prachandy^[8]. 3 maja 2009 premier Prachanda zdymisjonował szefa armii, generała Rookmanguda Katawala, za niewykonywanie poleceń rządu o wcielaniu byłych partyzantów maoistowskich w szeregi armii narodowej. Generał Katawal, który za cztery miesiące miał przejść na wojskową emeryturę, sprzeciwił się włączeniu maoistowskich bojowników do wojska z powodu, jak mówił, ich politycznej indoktrynacji. Na znak protestu tego samego dnia z koalicji rządowej wycofała się Komunistyczna Partia Nepalu (Zjednoczenie Marksistowsko-Leninowskie) ^[9].

4 maja 2009 prezydent Ram Baran Yadav uznał działanie premiera za niekonstytucyjne i nakazał generałowi dalsze pełnienie swoich obowiązków^[10]. W rezultacie, 4 maja 2009 w telewizyjnym orędziu, premier Prachanda ogłosił rezygnację ze stanowiska szefa rządu. Premier stwierdził, że rezygnuje z urzędu "w celu ochrony demokracji i pokoju" oraz uznał "posunięcie prezydenta za atak na młodą demokrację i proces pokojowy"^[1]. 23 maja 2009 na stanowisku zastąpił go Madhav Kumar Nepal .

Przypisy

Linki zewnętrzne

• "Prachanda - hero or villain" , BBC News.
• Prachanda speech on democracy given at Hindustan Times Leadership Summit , 18 listopada 2006.
• L'Espresso-Interview with Prachanda: Our revolution won , listopad 2006.
• L'Espresso-Interview with Prachanda as Video , listopad 2006.
• Interview with Kantipur Online
• Exclusive interview with Prachanda , The Hindu, luty 2006.
• An interview with Prachanda
• BBC news Video Interview with Prachanda , BBC News.
• My Free Nepal
• Interview with Revolutionary Worker , 2000.