Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Północna Grupa Wojsk

Północna Grupa Wojsk

Północna Grupa Wojsk (spotykane skróty: PGW, PGW AR, PGWAR; ros. Северная группа войск, СГВ) – związek operacyjny (skadrowany front ) Armii Radzieckiej stacjonujący na terytorium Polski w latach 1945 - 1993 .

Spis treści

Historia

29 maja 1945 dyrektywami Głównej Kwatery Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych ZSRR ( "Stawki" ) dotychczasowe fronty zostały przeformowane na: Grupę Wojsk Okupacyjnych w Niemczech (później od 1956 wraz z włączeniem Niemieckiej Republiki Demokratycznej (NRD) do Układu Warszawskiego Grupa Wojsk Radzieckich w Niemczech , od 1989, po zmianach politycznych w Niemczech - Zachodnia Grupa Wojsk ), Centralną Grupę Wojsk ( Austria , Węgry do 1955, od 1968 Czechosłowacja ), Południową Grupę Wojsk ( Bułgaria i Rumunia do 1955, od 1956 Węgry ) oraz Północną Grupę Wojsk na terenie Polski.

Utworzona dyrektywą Nr 11097 z 10 czerwca 1945 Północna Grupa Wojsk (PGW) formowana była na bazie 2 Frontu Białoruskiego stacjonującego od zakończenia wojny w Meklemburgii i północnej Brandenburgii . Zgodnie z dyrektywą Stawki Sztab Główny Grupy dyslokowany powinien być w Łodzi , czasowo w rejonie Bydgoszczy . Dyrektywę podpisali - Józef Stalin jako najwyższy dowódca i szef Sztabu Generalnego gen. Aleksiej Antonow . Później sztab Główny Grupy był dyslokowany w Legnicy do 1984 i od 1990 - do czasu wycofania wojsk tj. do 17 września 1993. W okresie 1984 - 1991 w Legnicy było dyslokowane Naczelne Dowództwo Wojsk Kierunku Zachodniego .

Granice PGW pokrywały się z granicami Polski, oficjalnie potwierdzonymi dopiero 2 miesiące później na konferencji w Poczdamie (lipiec - sierpień 1945), gdzie sojusznicy oficjalnie zaakceptowali powojenny ład w Europie, za wyjątkiem rejonu Szczecina, gdzie stacjonowały oddziały Grupy Wojsk Okupacyjnych w Niemczech, oraz duńskiego Bornholmu , gdzie pozostawał jeden korpus podległy PGW. Dyrektywa nakazywała marszałkowi Rokossowskiemu przegrupowanie wojsk na 20 lipca 1945. Siedzibą dowództwa PGW nie stała się Łódź, ani Bydgoszcz, ani Toruń. Marszałek Rokossowski na siedzibę Grupy wybrał Legnicę. Przekonał do tego swoich przełożonych i Bolesława Bieruta (Legnica w czasie działań wojennych poniosła niewielkie straty i 9 lutego 1945 została zajęta z małymi zniszczeniami. Przed wojną była drugim po Wrocławiu miastem na Dolnym Śląsku, miała dużą ilość koszar, wybudowane lotnisko, duży szpital, była też ważnym węzłem drogowym i kolejowym).

W siedzibie dowództwa grupy w Legnicy znajdowało się największe skupisko wojsk radzieckich w Polsce, zajmujące ok. 1/3 miasta. Wydawano własną gazetę pt "Znamia Pobiedy" ( ros. Знамя Победы). Przy dowództwie PGW na stałe urzędowali polscy pełnomocnicy/delegaci (faktycznie, łącznicy).

W przypadku wybuchu wojny na bazie PGW rozwijany był Front, który po uzupełnieniu jednostkami z zachodnich okręgów wojskowych ZSRR stanowił II rzut strategiczny ZSZ Układu Warszawskiego . Obecność PGW miała też oddziaływać na życie polityczne Polski Ludowej. Była instrumentem, za pomocą którego władze radzieckie mogły wywierać nacisk na władze Polski, o czym świadczy m.in. niespodziewany koncentryczny marsz jednostek PGW na Warszawę w październiku 1956 , czy liczne ćwiczenia wojskowe w czasie poprzedzającym wprowadzenie stanu wojennego w 1981.

Skład i dyslokacja jednostek PGW

W 1945 w skład Północnej Grupy Wojsk wchodziły:

Razem PGW liczyła: 4 korpusy pancerne (od lipca 1945 przekształcone w dywizje pancerne), 30 dywizji piechoty, 12 dywizji lotniczych, 1 korpus kawalerii, 10 dywizji artylerii - to jest około 300 do 400 tysięcy żołnierzy.

Po zakończonej wojnie w Europie PGW jak i wszystkie Grupy Wojsk zgodnie z rozkazem Stawki wydzielały wojska do działań na Dalekim Wschodzie co powodowało zmniejszenie stanów osobowych. Na wojska były nałożone zadania m.in. samoaprowizacji. Oprócz tego grupa zajmowała się wywozem "zdobyczy" - materiałów, surowców, sprzętu, maszyn, niejednokrotnie całych fabryk. W celu zarządzania zdobytym obszarem, zgodnie z art. 43 IV Konwencji haskiej z 18 października 1907 były tworzone komendantury (na terenach od Bugu tworzył je rozkaz Najwyższego Naczelnego Dowództwa Armii Czerwonej z 9 sierpnia 1944. Na terenach Odzyskanych tworzono je zgodnie z decyzją Państwowego Komitetu obrony ZSRR nr 558 z 20 lutego 1945. Powstały one już w styczniu 1945 wraz z przemieszczającymi się frontami. Łącznie na terenie Polski wraz z Ziemiami Odzyskanymi było utworzono ich ok. 300). Cały przemysł znajdował się w rękach Armii Czerwonej i był traktowany jako zdobycz wojenna. 25 maja 1945 na konferencji w Warszawie w obecności B. Bieruta i marszałka K. Rokossowskiego nastąpiło oficjalne przejęcie władzy przez Polskę na Ziemiach Odzyskanych. 16 sierpnia 1945 Rząd Jedności Narodowej zawarł umowę z rządem ZSRR regulującą ostatecznie sprawy gospodarcze na terenach odzyskanych przez Polskę. ZSRR zrzekło się na rzecz Polski wszelkich roszczeń do mienia niemieckiego, jak i przedsiębiorstw przemysłowych i transportowych na całym terytorium Polski. W związku z zadaniami aprowizacyjnymi PGW i oficjalnym wystąpieniem przedstawicieli Grupy, rząd polski zgodził się na wydzielenie Grupie 100 tys. ha gruntów dla potrzeb Armii Czerwonej. 8 października 1945 odbyło się spotkanie z marsz. K. Rokossowskim dotyczące ww. dzierżawy. Przedłożono projekt umowy odnośnie pozostawienia PGW, przy zdawaniu majątków, 564 majątków o łącznym obszarze 112 tys. ha. Pozostawienie tego areału wg oświadczeń radzieckich starczało na 6 miesięcy aprowizacji wojsk radzieckich w Polsce.

W końcu lat 40-tych skład PGW znacznie ograniczono. W l. 1945 - 47 żołnierze PGW oprócz szkolenia, aprowizacji, wywozu zdobyczy, organizacji powrotów i przemieszczeń żołnierzy do ZSRR i na Daleki Wschód pomagali w tworzeniu ładu w powojennej Polsce. Rozminowywali i porządkowali zajęte garnizony. Wspólnie z saperami polskimi rozminowali 11 tys. km dróg, 2,5 tys. km linii kolejowych, 778 mostów, 102 zakłady przemysłowe i inne obiekty. Wspólnie z żołnierzami Wojska Polskiego wyremontowali odcinki linii kolejowych Inowrocław - Poznań, Poznań - Leszno, Poznań - Oborniki Wlkp. Odbudowywali mosty we Wrocławiu, Poznaniu, Sieradzu, Kostrzyniu. Pomagali w akcjach powodziowych i przeciwlodowych.

Do 1955 status prawny wojsk radzieckich w Polsce nie był w ogóle uregulowany. Istniała Delegatura Polska przy dowództwie PGW w Legnicy, lecz sprowadzała się ona do roli łącznika. Okupacyjny status wojsk nie budził wątpliwości. Po raz pierwszy prawne aspekty pobytu PGW zostały ujęte w uchwale o utworzeniu Zjednoczonego Dowództwa Sił Zbrojnych państw-stron Układu Warszawskiego o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej podpisanej w Warszawie 15 maja 1955. W dokumencie tym określono, że rozmieszczenie Zjednoczonych Sił Zbrojnych na obszarach państw-stron Układu dokonywane będzie odpowiednio do potrzeb obrony wzajemnej, na mocy porozumień między tymi państwami. Realizując cele polityczno-strategiczne Układu Warszawskiego gwarantujące wówczas zabezpieczenie nowego ładu w powojennej Europie, przy położeniu geostrategicznym Polski, obydwa państwa w Moskwie 18 listopada 1956 (komitety centralne partii) podpisały wspólną deklarację stwierdzające, że strony będą się konsultować w sprawach pobytu radzieckich jednostek wojskowych na terytorium Polski, a w szczególności ich liczebności i składu oraz wypracowania zasad traktujących o wzajemnym poszanowaniu równości i suwerenności. W ślad za tym 17 grudnia 1956 podpisano w Warszawie Umowę między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich o statusie prawnym wojsk radzieckich czasowo stacjonowanych w Polsce ( Dz. U. z 1957 r. Nr 29, poz. 127 ), sankcjonującą 12-letnią obecność tych wojsk i regulujący na obecny dzień i do dnia ich wycofania aspekty prawne ich pobytu. Umowę podpisali ze strony polskiej: Adam Rapacki ówczesny minister Spraw Zagranicznych i gen. Marian Spychalski - minister Obrony Narodowej, ze strony rządu ZSRR Dmitrij T. Szapiłow - minister Spraw Zagranicznych i marsz. Gieorgij Żukow - minister Obrony. Zgodnie z treścią tej umowy zawarto później w latach 1956-1979 9 obustronnych aktów prawnych regulujących aspekty prawne czasowego stacjonowania wojsk radzieckich w Polsce. Władze polskie wydały 16 wewnętrznych aktów wykonawczych związanych z pobytem wojsk. 20 lipca 1957 był powołany pierwszy pełnomocnik rządu PRL ds. pobytu wojsk radzieckich w Polsce. Był nim gen. bryg. Leszek Krzemień . Po 1956 zostało podpisane porozumienie międzyrządowe, które przewidywało powołanie przedsiębiorstwa handlu zagranicznego, mającego zadanie kompleksowego zaopatrzenia wojsk radzieckich. Przedsiębiorstwo - PHZ "Marko" powołano w 1958 i istniało ono jeszcze po wycofaniu wojsk z Polski. 23 października 1957 zostało podpisane Porozumienie między rządem PRL a rządem ZSRR o liczebności, rozmieszczeniu i trybie dokonywania ruchów wojsk radzieckich stacjonujących w Polsce. Porozumienie podpisali: ze strony polskiej gen. Janusz Zarzycki - wiceminister Obrony Narodowej, ze strony ZSRR marsz. Rodion Malinowski - minister Obrony. Porozumienie określało stan osobowy wojsk radzieckich na 62-66 tys. żołnierzy, w tym w wojskach lądowych 40 tys., w lotnictwie 17 tys. i w marynarce wojennej 7 tys. Zobowiązywało dowódcę PGW do przekazywania informacji raz na 6 miesięcy o zmianach w składzie wojsk PGW (do 1992 nie przekazano żadnej tego rodzaju informacji). Porozumienie zawierało mapę dróg, po których jednostki mogły przemieszczać się pomiędzy garnizonami i poligonami. Miało gryf "tajne specjalnego znaczenia" i było przechowywane w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego (kopia u pełnomocnika rządu PRL ds. pobytu wojsk radzieckich w Polsce). W 1956 została powołana i rozpoczęła pracę polsko-radziecka Komisja Mieszana. Zajęła się ona roszczeniami obywateli, którzy ponieśli uszczerbek w mieniu i na zdrowiu na skutek pobytu wojsk radzieckich w Polsce (do 1993 rozpatrzono ok. 7 tys. spraw, w tym 550 z tytułu śmierci 615 obywateli polskich - 249 żołnierze zastrzelili z broni palnej, w tym 69 na tle rabunkowym, 250 zginęło w spowodowanych przez żołnierzy wypadkach komunikacyjnych, 50 zginęło podczas działań wojennych. Imienne listy sporządzono w 1994). W 1958 dokonano pierwszej inwentaryzacji obiektów w zajmowanych przez Rosjan garnizonach PGW. Znajdowały się one w 77 garnizonach i zajmowały wówczas 838 kompleksów, 8 tys. ha gruntów z 4437 obiektami będącymi własnością polskiego Skarbu Państwa i 454 wybudowanymi za środki ZSRR. Strona radziecka wyremontowała od początku stacjonowania 230 obiektów. Grupa dysponowała 61,9 tys. ha poligonów i lasów. Inwentaryzacja w obiektach specjalnych była prowadzona w trybie jednostronnym przez stronę radziecką. Do 1 stycznia 1958 wojska radzieckie nie płaciły za budynki, tereny leśne i rolne, poligony, place ćwiczeń, lotniska. Na podstawie porozumienia z 18 czerwca 1958 ustalono, że czynsz dzierżawny będzie naliczany wg stawek stosowanych dla Wojska Polskiego. Ponieważ remonty bieżące i kapitalne dzierżawionych obiektów miały być prowadzone przez stronę radziecka, rząd PRL zgodził się też na zmniejszenie czynszu o połowę.

Inwentaryzacja wykazała, że w tym czasie PGW stacjonowała w następujących garnizonach: Legnica, Miłogostowice, Chojna 2, Bolesławiec, Brochocin, Chocianów, Chojnów, Duninów, Jawor, Krzywa, Lubin, Raszówka, Strzegom, Trzebień, Świętoszów, Jankowa Żagańska, Nowa Sól, Przemków, Strachów, Szprotawa, Żagań, Wrocław, Brzeg, Karczmarka, Lądek Zdrój, Oława, Świdnica, Borne Sulinowo, Białogard, Czarnowo, Krągi, Sypniewo, Szczecinek, Świnoujście, Bagicz, poligon Wicko, Rozewie, Szczecin, Chojna 1 lotnisko, Kęszyca, Kluczewo, Łowicz, Stargard Szczeciński, Toruń, Zgorzelec, Czaple pow. Żary, Gubin, Słońsk pow. Sulęcin, Chwalęcice Górne pow. Gorzów, Wieprzyce pow. Gorzow, Skwierzyna, Ścinawa, Zaborowo pow. Leszno, Namyślin pow. Chojna, Leszno, Czerwonak pow. Poznań, Kostrzyń, Września, Konin, Chojny pow. Koło, Kutno, Błonie - Ożarów, Ożarów, Warszawa, Mińsk Maz., Komorowo k/Ostrowii Maz., Zambrów, Białystok, Sokółka, Siedlce, Międzyrzecz Podlaski, Jarogniewice woj. poznańskie, Pniewy pow. Szamotuły, Wólka Dobrzyńska pow. Biała Podlaska.

Aby mieć wpływ na remonty obiektów dzierżawionych, a także prawidłowe wykorzystanie czynszów dzierżawnych minister Gospodarki Komunalnej powołał w 1965 pełnomocnika ds. obiektów dzierżawionych. Pełnomocnik nie spełnił swojego zadania, gdyż w praktyce zapewniał jedynie wykonawców robót i potrzebne materiały budowlane. Jednostki 50% funduszu remontowego przeznaczały na inwestycje, za które w latach dziewięćdziesiątych domagały się należności finansowych.

W 1973 dokonano powtórnej inwentaryzacji posiadania PGW. Tak jak i pierwsza była prowadzona przez wspólne polsko-radzieckie komisje, jednak na 10-15% obiektów "specjalnych" polscy inwentaryzatorzy nie zostali wpuszczeni, a wykazy zostały sporządzone jednostronnie.

PGW uczestniczyła w ćwiczeniach Układu Warszawskiego. W 1963 w ćwiczeniu Kwadrat, w 1965 - Szturm Październikowy, w 1969 w - Odra Nysa 1969, w 1970 - Braterstwo Broni, w 1976 - Tarcza. W 1968 grupa uczestniczyła w interwencji w Czechosłowacji. W 1973 radzieccy saperzy wybudowali most na rzece Bóbr w m. Leszno Górne .

7 sierpnia 1975 był podpisany Protokół w sprawie trybu rozliczeń między rządem PRL i rządem ZSRR z tytułu płatności związanych z pobytem wojsk radzieckich w Polsce.

Do 1982 Muzeum Kutuzowa w Bolesławcu odwiedziło ponad 2 miliony osób.

Na dzień 1 stycznia 1989 stan PGW przedstawiał się następująco (oficjalne dane radzieckie):

  • związków taktycznych i innych organizacji - 552, w tym bojowych 38,
  • stan osobowy - 59053 żołnierzy, w tym oficerów - 11597, chorążych - 6823, podoficerów i żołnierzy - 40633,
  • członków rodzin - 39995 osób,
  • uzbrojenie i sprzęt - 25900 jednostek, w tym:
    • wyrzutni operacyjno taktycznych - 20,
    • czołgów - 673,
    • mostowych towarzyszących na bazie czołgowej - 23,
    • transporterów opancerzonych - 1028,
    • dział i moździerzy - 484,
    • środków plot - 203,
    • samochodów 23132,
    • samolotów - 225 w tym bojowych - 190, nosicieli broni jądrowej - 81,
    • śmigłowców - 144 w tym bojowych - 87,
  • środki bojowego i mat. tech, zabezpieczenia - 443644 t. w tym amunicji i mat. wybuchowych - 93901 t.
  • obiekty: kompleksy - 382, budynki dzierżawione - 3597, budynki i obiekty wybudowane - 3423, lotniska - 13 w tym 8 z drogami startowymi betonowymi (Kluczewo, Krzywa, Chojna, Szprotawa,Brzeg, Żagań, Bagicz, Legnica), 5 z drogami startowymi trawiastymi (Dębica, Oława, Brochocin, Namysłów, Wschowa), w tym jedno z nich w budowie - Wschowa, poligon lotniczy (Przemków PŁn.) i 5 poligonów lądowych (Borne Sulinowo - 17745 ha, Świętoszów - 15821 ha, Trzebień - Przemkow Płd, Dobrowo, Świnoujście). Grupa zajmowała obszar 70579,6893 ha, w tym 563 ha gruntów ornych, 5 tys. ha łąk i pastwisk, 35 tys. ha nieużytków, 63 ha wód lądowych, 1500 ha innych terenów, 23 bocznice kolejowe o łącznej długości torów 64205 m (Brzeg Lotnisko, Wrocław Zach., Wrocław Pracze, Wrocław Różanka, Oława, Krzywa, Nowa Wieś Legnicka, Legnica Cukrownia, Legnica Elewator, Raszówka,Legnica magazyn 212, Trzebień-Karczmarka, Duninów, Toruń, Żagan Stara Kopernia, Jankowa Żagańska, Szprotawa, Kęszyca Kursko, Chojna, Kluczewo, Kluczewo Warnica, Szczecinek, Borne Sulinowo, Bagicz), 11 nabrzeży portowych o długości 1785 m w tym umocnionych 1550 m, basenów portowych 118108 mkw, magazynów portowych 7707 mkw - wszystko w Świnoujściu.

W związku z przyjęta w 1989 przez ZSRR nową doktryną wojenną - Doktryna pokojowa z terenu Polski i innych krajów, gdzie stacjonowały jednostki radzieckie, wycofano jednostki ofensywne i tzw. niewygodne.

W 1990 w skład PGW wchodziły (większe jednostki):

7 września 1990 rząd T. Mazowieckiego zwrócił się do rządu ZSRR, z notą o zawarcie układu o wycofaniu wojsk radzieckich z Polski. Ówczesny I sekretarz KPZR Michaił Gorbaczow obiecał to wcześniej, lecz bez rezultatu. Władze Polski nie zgadzały się na ewakuację wojsk radzieckich z b. NRD przez polskie terytorium, bez wcześniejszego porozumienia o wycofaniu wojsk z Polski.

11 grudnia 1990 rozpoczęły się oficjalne rozmowy między rządem RP a rządem ZSRR o wycofaniu wojsk radzieckich z Polski w Moskwie. Stronie polskiej przewodniczył sekretarz stanu w MSZ prof. Jerzy Makarczuk, stronie radzieckiej ambasador ZSRR w Warszawie Walentin Koptielcew.

Liczebność wojsk PGW w lutym 1991 wynosiła ok. 53 tys. żołnierzy, 7 tys. pracowników cywilnych, rodzin ok. 40 tys. Na jej uzbrojeniu znajdowało się: 20 wyrzutni rakiet operacyjno taktycznych, 598 czołgów, 23 mosty towarzyszące, 952 transportery opancerzone i 390 dział i moździerzy, 202 samoloty w tym 81 niszczycieli i 85 śmigłowców bojowych (dane z konferencji prasowej gen. Dubynina).

8 kwietnia 1991 rozpoczęło się oficjalne wycofywanie z Polski Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej. Z Bornego Sulinowa wyjechało transportem kolejowym 12 wyrzutni operacyjno taktycznych z Brygady Rakiet Operacyjno-Taktycznych. Na pożegnaniu wystąpił gen. Wiktor Dubynin i oświadczył, że PGW miało na terenie Polski broń jądrową.

27 października 1991 parafowano traktat o wycofaniu wojsk. Oddziały bojowe miały opuścić Polskę do 15 listopada 1992, a ostatni kontyngent miał opuścić Polskę w IV kwartale 1993. Mimo braku podpisanych traktatów międzyrządowych, wycofanie wojsk było realizowane przez stronę radziecką.

W latach 1989 - 1991 z terytorium Polski wycofano: 23432 żołnierzy, 370 czołgów, 23 mosty towarzyszące czołgowe, 266 transporterów opancerzonych, 20 wyrzutni operacyjno taktycznych, 331 dział i moździerzy, 77 środków obrony przeciwlotniczej, 10632 samochody, 37 samolotów transportowych i 39 bojowych, śmigłowców 76 w tym bojowych 46, środków zabezpieczenia 219873 ton, w tym amunicji i materiałów wybuchowych 55009 ton. W 1991 wyjechało z Polski: 69 transportów operacyjnych (transporty z uzbrojeniem) na 1956 wagonach, 982 transporty zaopatrzenia na 5224 wagonach. Transportami tymi wycofano (wg. danych polskich) ok. 4400 żołnierzy, 3000 pracowników i rodzin, ponad 300 czołgów, ok. 350 dział i moździerzy, 58 tys. ton środków mat.-technicznych.

Na 1 stycznia 1992 stan wojsk PGW wynosił:

  • żołnierzy - 35621,
  • czołgów - 220,
  • transporterów opancerzonych - 762,
  • dział i moździerzy - 153,
  • wyrzutni plot. - 126,
  • samochodów - 12509,
  • samolotów - 188, w tym bojowych 151,
  • śmigłowce - 68, w tym bojowe 41,
  • zapasy materiałowe 224571 ton, w tym amunicja i mat. wybuchowe - 38892 tony.

W dniach 13-15 kwietnia 1992 odbyła się XV ostatnia tura rozmów delegacji rządów RP i Federacji Rosyjskiej na temat wycofania wojsk.

22 maja 1992 podpisano pakiet porozumień dotyczących wycofania wojsk Federacji Rosyjskiej z Polski:

  • Układ między Rzecząpospolitą Polską (RP) a Federacją Rosyjską (FR0 o o wycofaniu wojsk Federacji Rosyjskiej z terytorium Polski.
  • Protokół między rządem RP a rządem FR o uregulowaniu majątkowych, finansowych i innych spraw związanych z wycofaniem wojsk FR z terytorium Polski.
  • Porozumienie między rządem RP a rządem FR o uregulowaniu spraw transportowych związanych z wycofaniem wojsk FR z terytorium Polski.
  • Umowa między rządem RP a rządem FR o tranzycie przez terytorium RP wojsk FR wycofywanych z Republiki Federalnej Niemiec.

16 czerwca 1992 dowództwo PGW przekazało stronie Polskiej pierwszy harmonogram wycofania wojsk, techniki bojowej i zaopatrzenia na 1992. Do tej pory wycofanie szło wg planów własnych strony radzieckiej.

28 października 1992 w Świnoujściu nastąpiło wycofanie ostatniej jednostki bojowej z terytorium Polski. Akwen portu opuściły ostatnie kutry 24 Brygady Kutrów Torpedowych Floty Bałtyckiej. Strona rosyjska przekazała mapę dyslokacji wojsk Federacji Rosyjskiej pozostających na terytorium Polski w 1993.

Na 1993 miało pozostać w Polsce (oficjalna informacja PGW):

  • dowództwo PGW,
  • Brygad Łączności 2,
  • pododdziałów łączności 16,
  • składów 10,
  • szpitali 1,
  • przedstawicielstw Służby Komunikacji Wojskowej 9,
  • oddziałów lotniczych 1,
  • oficerów i żołnierzy 5980,
  • samochodów 1956,
  • samolotów 4,
  • śmigłowców 2.

W dniu 29 października pełnomocnik rządu RP ds. pobytu i wycofania wojsk FR gen. Zdzisław Ostrowski złożył w Urzędzie Rady Ministrów, ówczesnej premier H. Suchockiej , oficjalny meldunek o wycofaniu z Polski ostatniej jednostki bojowej Federacji Rosyjskiej.

W 1992 wycofano: 31407 żołnierzy, 220 czołgów, 762 transportery opancerzone, 153 działa i moździerze, 126 środków obrony przeciwlotniczej, 11013 samochodów, 184 samoloty, 66 śmigłowców, 163315 ton środków materiałowo technicznych w tym 38832 tony amunicji.

Na 1 stycznia 1993 pozostało: 4214 żołnierzy w tym 1055 oficerów, 792 chorążych i 2367 żołnierzy, 1160 pracowników cywilnych, 4037 członków rodzin, 1496 samochodów, 4 samoloty, 2 śmigłowce, 102 inne środki techniczne, 61256 ton środków zabezpieczenia w tym 60 ton amunicji i materiałów wybuchowych, 1 lotnisko - Legnica. Wojska pozostawały w 19 garnizonach - Bukowiec, Kęszyca, Chocianów, Lubin, Legnica, Raszówka, Zbąszynek, Poznań, Sokołowo, Wrocław, Brzeg, Kutno, Nowosolna, Warszawa, Rembertów, Czarna Tarnowska, Wólka Kałuska, Siedlce, Czeremcha.

Na podstawie aktów międzyrządowych normujących wycofanie wojsk podpisano w 1992 i 1993 nw. dokumenty:

  • Porozumienie między Sztabem Generalnym WP i Sztabem Generalnym SZ FR w sprawie przelotów wojskowych statków powietrznych SZ FR w polskiej przestrzeni powietrznej z dnia 29 lipca 1992.
  • Porozumienie między Sztabem Generalnym WP i Sztabem Generalnym SZ FR w sprawie działalności samodzielnego oddziału lotniczego wojsk FR w RP z dnia 20 listopada 1992.
  • Protokół dotyczący otwarcia i działalności przejścia granicznego na lotnisku Legnica będącym w użytkowaniu wojsk FR z dnia 5 stycznia 1993.
  • w dniu 9 grudnia 1992 dokonano uzgodnień między ministrem Spraw Zagranicznych RP a zastępcą szefa Sztabu Generalnego SZ FR w sprawie składania zamówień na przeloty tranzytowe wojskowych statków powietrznych wojsk FR. W dniu 30 stycznia 1993 zostało zlikwidowane ostatnie niekontrolowane przejście graniczne na lotnisku w Legnicy.
  • Umowa w sprawie utworzenia i działalności Misji Wojskowej FR ds. tranzytu wojsk FR wycofywanych przez terytorium RP z RFN.

Wiosną 1993 z resztek Północnej Grupy Wojsk została utworzona Grupa Operacyjna Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Ostatnia, opuszczająca stałe miejsce dyslokacji była jednostka łączności z Rembertowa i sztab Północnej Grupy Wojsk. Trzy Przedstawicielstwa Komunikacji Wojskowej w dniu 17 września 1993 przeszły na Misje Wojskowe. Wycofanie PGW z Polski zakończono 17 września 1993 . W dniu 17 września w Belwederze ówczesny prezydent Rzeczypospolitej Lech Wałęsa przyjął i pożegnał Grupę generałów, oficerów, żołnierzy i pracowników cywilnych PGW opuszczających terytorium Polski. W dniu 18 września 1993 o godz. 5:35 pociąg relacji Legnica-Brześć wyruszył z dworca Warszawa Wschodnia z grupą 24 żołnierzy, aby o godz. 9:20 przekroczyć granicę Polski w Terespolu .

W Polsce pozostała 30 osobowa Misja Wojskowa nadzorująca tranzyt wojsk z terytorium RFN. Misja miała swoje siedziby w: Warszawie, Zbąszynku i Czeremsze.

Terminy wycofania Północnej Grupy Wojsk, w rozbiciu na ówczesne województwa

  • gorzowskie: Kęszyca - 12.05.1993, Bukowiec - 18.05.1993,
  • jeleniogórskie: Bolesławiec - 28.06.1991, Srachów - 12.08.1992, Świętoszów - 15.07.1992, Trzebień - 18.12.1992, Rudawica - 21.08.1992,
  • koszalińskie: Bagicz - 28.05.1992, Białogard - 24.06.1992, Borne Sulinowo - 21.10.1992, Szczecinek - 27.10.1992, Dębica - 19.04.1991,
  • legnickie: Brochocin - 6.06.1992, Karczmarka - 6.04.1993, Krzywa - 21.08.1992, Legnica - 15.09.1993, Przemków - 13.08.1992, Chocianów - 28.04.1993, Duninów - 14.10.1992, Jawor - 17.08.1991, Lubin - 15.06.1993, Miłogostowice - 2.11.1992, Raszowka - 31.08.1993, Zimna Woda - 13.08.1992, Wilkocin - 29.07.1992,
  • leszczyńskie: Wschowa - 25.08.1992,
  • opolskie: Brzeg - 17.03.1993, Namysłów - 15.05.1991,
  • pilskie: Sypniewo - 26.05.1992, Nadarzyce - 15.08.1991,
  • poznańskie: Września - 20.05.1993, Sokołowo - 20.05.1993, Poznań - 21.07.1993,
  • skierniewickie: Łowicz - 4.10.1991,
  • szczecińskie: Burzykowo - 13.10.1992, Chojna - 7.07.1992, Kluczewo - 13.10.1992, Słotnica - 13.10.1992, Świnoujście - 22.12.1992, Szczecin - 26.06.1991, Śniatowo - 18.04.1991,
  • toruńskie: Toruń - 30.08.1991,
  • wałbrzyskie: Lądek Zdrój - 18.09.1991, Strzegom - 1.08.1991, Świdnica - 21.11.1991,
  • wrocławskie: Wrocław - 16.06.1993, Oława - 15.10.1992,
  • warszawskie: Warszawa - 17.09.1993, pozostała Misja Wojskowa, Rembertów - 27.08.1993,
  • zielonogórskie: Szprotawa - 16.09.1991, Wędrzyn - 20.08.1992, Żagań - 30.07.1992, Jankowa Żagańska - 6.11.1991, Nowa Sól - 14.03.1991, Zbąszynek - 17.09.1993 pozostała misja Wojskowa.
  • siedleckie: Siedlce - 6.08.1993, Wólka Kałuska - 22.06.1993,
  • płockie: Kutno - 4.08.1993,
  • białostockie: Czeremcha - 17.09.1993 pozostała Misja Wojskowa,
  • tarnowskie; Czarna Tarnowska 16.04.1993,
  • częstochowskie: Lubliniec - 11.02.1992,
  • łódzkie: Nowosolna - 26.03.1993,
  • poligony: Świętoszów - 21.08.1992, Trzebień Przemków Płd - 1.09.1992, Przemków Płn - 1.09.1992, Borne Sulinowo - 21.08.1992, Dobrowo - 10.06.1992, Świnoujście - 22.12.1992.

Broń jądrowa w Polsce

Oprócz broni konwencjonalnej PGW AR posiadała na terytorium Polski składy z amunicją nuklearną, w postaci głowic do rakiet i bomb lotniczych.

Trzy składy: w Templewie koło Trzemeszna, Podborsku koło Białogardu , w Brzeźnicy koło Bornego Sulinowa zawierały ładunki przewidziane do przekazania wytypowanym pododdziałom Wojska Polskiego na wypadek wojny z państwami zachodnimi. W tych składach było łącznie 178 ładunków o różnej mocy i przeznaczeniu. Na terenie lotnisk w Bagiczu , Szprotawie , Chojnie i prawdopodobnie w innych miejscach znajdowały się kolejne składy amunicji specjalnej na potrzeby samej PGW. Liczba tych ładunków oraz ich moc jak dotąd pozostaje nieujawniona. Ich szacunkowa liczba jest oceniana na około 300 szt. Oficjalne władze radzieckie i PRL-owskie zaprzeczały jej istnieniu na terytorium kraju, a tajemnica była utrzymywana jeszcze przez wiele lat po wycofaniu wojsk rosyjskich z Polski.

Broń jądrowa została wycofana z terytorium Polski jeszcze przed rozpoczęciem procesu wycofywania Armii Radzieckiej.

Dowódcy PGW

Pełnomocnik Rady Ministrów RP:

Delegaci Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów

Pełnomocnicy Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Rzeczypospolitej Polskiej) ds. pobytu wojsk radzieckich (Federacji Rosyjskiej) w Polsce:

Garnizony Armii Radzieckiej na terytorium Polski

Bibliografia

  • Krogulski Mariusz Lesław: Okupacja w imię sojuszu, Wydawnictwo von Borowiecky, Warszawa 2001,
  • reportaż TVP "Misja specjalna", nt broni jądrowej w Polsce
  • "Odkrywca" 4/2007, s. 21-25, relacja Piotra Maszkowskiego zawierająca mapę rozmieszczenia składów specjalnych na terenie państw UW


Inne hasła zawierające informacje o "Północna Grupa Wojsk":

Pęcice ...

Mieszko II Lambert ...

Nadciśnienie tętnicze ...

Adwentyzm ...

Oddychanie komórkowe ...

Linköping ...

Brno ...

Romas Kalanta ...

1972 ...

Grzyby ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Północna Grupa Wojsk":

02c Pojęcia podstawowe - część 3 (plansza 16) ...

Rozwinięcia dziesiętne (plansza 5) ...

204 Kryzys europejskiej myśli demokratycznej (plansza 7) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie