Powstanie norylskie - bunt więźniów gułagu w Norylsku w lecie 1953 .

W okolicach Norylska działały co najmniej dwa gułagi, których więźniowie pracowali w kombinacie niklowym:

• Norylski Obóz Poprawczy (skrót rosyjski: Noril'lag) - liczba więźniów tego obozu wzrastała stale aż do śmierci Stalina w 1953 roku i osiągnęła we wczesnych latach pięćdziesiątych około 70 000 osób

• Obóz specjalny nr 2 (tzw. „Obóz Górny” / „Gorlag”), w którym internowano w szczególnie ciężkich warunkach więziennych dodatkowo ok. 20 000 (prawie wyłącznie „politycznych”) więźniów. Właśnie w tym obozie latem 1953, parę miesięcy po śmierci Stalina , wybuchło powstanie więźniów, które trwało wiele miesięcy.

Więźniowie żądali m.in. polepszenia warunków, prawnego postępowania przeciwko personelowi więziennemu za dokonane przestępstwa, a także generalnego sprawdzenia wszystkich przypadków więźniów skazanych za przestępstwa polityczne (tzw. „kontrrewolucyjne”).

Specjalna komisja z Moskwy stwierdziła prawdę w wielu, jednakże nie we wszystkich punktach żądanych przez więźniów. W wyniku tego w niektórych oddziałach obozu więźniowie ponownie podjęli pracę. Jednakże krótko potem administracja obozu zaczęła izolować przywódców powstania od pozostałych więźniów.

Spowodowało to ponowny wybuch powstania. Administracja obozu złamała ten opór w drastyczny sposób, szturmując jednocześnie każdy oddział obozu jednostkami specjalnymi, w wyniku czego zginęły dziesiątki więźniów. Wielu więźniów biorących udział w powstaniu było systematycznie dręczonych, informowano także w pojedynczych przypadkach o rozstrzeliwaniu więźniów. Ponad tysiąc więźniów zostało przeniesionych do innych obozów.