Koń kasztanowaty i siwy przy pracy

Koń kasztanowaty

Koń siwy w hreczce

Klacz kłusaka amerykańskiego Fortune F H maści brązowej

Klacz Pesta maści srokatej

Konie charakteryzują się wielką różnorodnością umaszczeń, które w większości przypadków nie jest cechą rasową. Wyjątkami od tej reguły są rasy: haflinger (umaszczenie kasztanowate z konopiastą grzywą i ogonem), appaloosa (umaszczenie tarantowate), konik polski (umaszczenie myszate), palomino (umaszczenie izabelowate), fiording (umaszczenie bułane) oraz koń fryzyjski (umaszczenie kare, jedyną możliwą odmianą jest mała gwiazdka na czole), albino (umaszczenie białe).

Wśród umaszczeń koni wyróżnia się:

1. Umaszczenia jednolite (zasadnicze):
   • maść kasztanowata (cisawa) - żółtaworuda lub rudobrązowa sierść , grzywa i ogon w tym samym odcieniu lub jaśniejsze, kończyny bez czarnego podpalania. Występują odmiany na kończynach i głowie.
   • maść brązowa - w Polsce nieuznawana oficjalnie, opisywana jako gniada lub ciemnokasztanowa, często występuje u koni ras amerykańskich, koń ma ciemnobrązową sierść wraz z grzywą i ogonem, które mogą być nieco ciemniejszego odcienia
   • maść gniada - sierść brązowa od jasnej do brunatnej i prawie czarnej, grzywa, ogon i dolne odcinki kończyn - czarne.
   • maść izabelowata - barwa sierści żółtawa z jasnymi kończynami. Grzywa i ogon jaśniejsze, możliwe białe odmiany.
   • maść bułana - żółtawa lub popielatobura sierść z czarnymi kończynami. W ogonie i grzywie włosy czarne zmieszane z maścistymi.
   • maść kara - całkowicie czarna.
   • maść siwa - występuje tylko wtedy, gdy jedno z rodziców było tej maści. Po urodzeniu koń ma którąś z maści podstawowych i z wiekiem siwieje. Do pełnego osiwienia sierść składa się z włosów białych i maścistych. To czy koń będzie siwy można sprawdzić na źrebaku- ma wtedy białe włoski na powiekach.
   • maść biała (zwana również "albino") - konie urodzone jako białe mają jasnobrązowe lub jasnoniebieskie oczy, różową niepigmentowaną skórę i jasne kopyta. Natomiast czerwone oczy, jak u prawdziwych albinosów , nie występują.
   • maść palomino - nazwa pochodzi od amerykańskiej rasy koni Palomino, w Polsce określana jako izabelowata. Barwa sierści, ogona i grzywy jest równego koloru, mleczno-waniliowego, kremowego. Mogą występować odmiany, choć jest to dość rzadkie.
   • maść myszata - ma sierść jednolicie szarą, a grzywę i ogon czarne (maść występuje stosunkowo rzadko).
2. Umaszczenia złożone:
   • maść srokata (zwana także pstrokatą, łaciatą, krasą) obok plam maści zasadniczej na skórze pigmentowanej występują białe plamy położone na skórze niepigmentowanej. Plamy te są najczęściej duże o nieregularnym kształcie obejmujące również grzywę, ogon oraz kopyta. Występują od urodzenia.

   Typy:

   • Tobiano - biały koń z kolorowymi plamkami ma ciele zaczynającymi się od głowy przez klatkę piersiową, łopatki po zad, często obejmują również kłodę. Nogi białe. Jest to najczęstsza odmiana.
   • Overo jest przeciwieństwem Tobiano. Białe plamki maja nieregularny kształt i postrzępione brzegi. Zaczynają się na bokach i brzuchu konia rozchodząc się przez kark, kłodę i zad.
   • Tovero - połączenie dwóch pozostałych typów, lecz żeby je stwierdzić rodzice takiego konia muszą mieć dokumenty.

   • maść tarantowata - na całkowicie lub częściowo białej sierści występują nieregularnie rozmieszczone niewielkie, ciemne plamy.
3. Umaszczenia mieszane:
   • maść dereszowata (pleśniawa) - włosy białe i maściste wymieszane są w proporcji 1:1. Głowa , szyja i kończyny mają przewagę włosów maścistych (gniadych, karych lub kasztanowatych), natomiast tułów białych. W odróżnieniu od maści siwej, dereszowate umaszczenie występuje od urodzenia. W zależności od maści zasadniczej wyróżnia się następujące odmiany: gniadodereszowata, kasztanowatodereszowata, karodereszowata, bułanodereszowata, izabelowatodereszowata. Ciekawostką jest to, że ilość włosów białych zależna jest od pory roku.
   • Siwa w hreczce - na siwym koniu występują brązowe lub czarne, małe plamki.

U koni występują też białe plamy w umaszczeniu podstawowym.

Wyróżnia się:

• skarpetkę - odmiana na nodze konia w formie białego pasa obejmującego pecinę ;
• koronkę - odmiana na nodze konia w formie wąskiego białego paska obejmującego nasadę kopyta;
• pończoszkę - odmianę na nodze konia w formie wąskiego białego pasa obejmującego staw skokowy;
• gwiazdkę - odmiana na pysku konia w formie pojedynczej białej plamy występującej mniej więcej na wysokości oczu;
• łysinę - odmiana na głowie konia w formie podłużnego białego pasa ciągnącego się wzdłuż całego pyska; może być wąska lub szeroka; szeroka zwykle jest szerokości odległości między oczami konia;
• strzałkę - odmiana na pysku konia w formie podłużnego białego pasa o rozszerzonym górnym końcu, zwężającego się ku dołowi; zwykle zaczyna się nieco powyżej oczu konia.
• latarnię - odmiana na pysku konia podobna do szerokiej łysiny, jednak zachodząca częściowo na oczy i pysk konia, lekko rozszerzona u góry

wałach z jedną białą skarpetką na tylnej nodze

śpiące źrebię z gwiazdką

wałach z wąską łysiną

klacz ze strzałką i chrapką

Bibliografia

Martin Haller Rasy koni, tłum. Józef Kulisiewicz, Jacek Łojek. Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa, 2002.