powiat
Glatz Landkreis Glatz
Położenie na mapie kraju
prowincja	Śląsk
landrat	Heinrich Klosterkemper (1937-1945)
Stolica	Glatz
Powierzchnia	852,37 km km²
Ludność ( 1939 ) •  liczba ludności •  gęstość	123 130 144,4 os./km²
Szczegółowy podział administracyjny
Miasta	5
Gminy	96

Powiat Glatz ( niem. Landkreis Glatz, pol. powiat kłodzki) – prusko-niemiecka jednostka administracyjna istniejąca między 1816 , a 1945 r. wchodząca w skład prowincji prowincji śląskiej (do 1919 r.), a następnie prowincji dolnośląskiej . Obszarowo był dużo mniejszy od obecnego powiatu kłodzkiego .

Historia

Landkreis Glatz (powiat kłodzki) był częścią dawnego hrabstwa kłodzkiego , które stało się częścią Prus w 1763 r. w wyniku wojen śląskich prowadzonych z Austrią . W latach 1815-1816 wprowadzono w Prusach jednostkę administracyjną rejencję jako pośredni szczebel administracji pomiędzy prowincją a powiatem .^[1] Powiat Glatz należał do pruskiej pruskiej prowincji śląskiej i do nowo utworzonej rejencji w Dzierżoniowie .^[2]. Siedzibą starosty i urzędu powiatowego i sejmiku powiatowego było Kłodzko .

24 stycznia 1818 r. miała miejsce kolejna zmiana administracyjna, w wyniku której podzielono powiat Glatz na dwa mniejsze:

• Powiat Glatz - składający się z 4 dystryktów w: Kłodzku , Lewinie , Nowej Rudzie i Radkowie
• Powiat Habelschwerdt - składający się z 2 dystryktów w: Bystrzycy Kłodzkiej (Habelschwerdt) i Lądku Zdroju

2 maja 1855 r. miała miejsce kolejna reforma, wydzielono wtedy z powiatu Glatz 2 dystrykty północno-zachodnie (Radków i Nowa Ruda) tworząc nowy powiat w Nowej Rudzie.

1 października 1932 r. połączono powiat Glatz z powiatem Neurode tworząc nowy powiat Glatz. Przy tej okazji poszerzono go o 2 gminy wiejskie: Neu Wilmsdorf (poprzednio w powiecie Habelschwerdt) i Wiltsch (z powiatu Frankenstein ). 1 stycznia 1945 r. powiat Glatz liczył 5 miast, 96 gmin i 1 dobra dziedziczne.

W maju 1945 r. do powiatu wkroczyła Armia Czerwona . Administrację w powiecie przejęli Polacy, którzy utworzyli na tym terenie powiat kłodzki , pokrywający się pod względem zajmowanego obszaru z powiatem Glatz.

Zmiany nazw miejscowości w 1938 r.

Władze III Rzeszy chcąc zatrzeć słowiańskie nazwy niektórych miejscowości, w tym z tzw. czeskiego kątka dokonały zmiany ich nazw:

• Hallatsch (obecnie Gołaczów) - Hallgrund
• Koritau (obecnie Korytów) - Kartau
• Labitsch (obecnie Ławica) - Neissenfels
• Löscheney (obecnie Leśna) - Talheim
• Lewin - Hummelstadt
• Nerbotin - Markrode
• Morischau - Morzyszów
• Pischkowitz - Schloßhübel
• Poditau - Neißgrund
• Schlaney - Schnellau,
• Straußeney - Straußdörfel
• Tscherbeney - Grenzeck

Landraci (1816-1945)

• 1816 - 1818 Wilhelm von Hertzberg ^[3]
• 1818 - 1819 Friedrich Andreas von Falkenhausen
• 1819 - 1824 Felix Anton von Thassul zu Daxberg
• 1824 - 1839 Ernest von Köller
• 1839 - 1855 Konstantin von Zedlitz und Neukirch
• 1855 - 1892 Karl Freiherr von Seherr-Thoss
• 1892 - 1900 Arthur Bartels
• 1901 - 1913 Georg Hans Ludwig von Steimann
• 1913 - 1916 Rudolf von Zastrow
• 1916 - 1919 Konstantin Magnus von Jerin
• 1920 - 1933 dr Franz Peucker
• 1933 - 1934 dr Artur Joachim (landrat komisaryczny)
• 1934 - 1937 dr Georg Horstmann
• 1937 - 1945 Heinrich Klosterkemper (w latach 1941-1945 przebywał w Berlinie , zastępował go J. V. Spreu)^[4]

Ludność (1889-1939)

• 1885 r. - 64.442,
• 1890 r. - 62.956, z czego: 4.013 ewangelicy, 58.685 katolicy, 244 Żydów
• 1900 r. - 60.819, z czego: 4.407 ewangelicy, 56.202 katolicy
• 1910 r. - 64.852, z czego: 5.895 ewangelicy, 58.719 katolicy
• 1925 r. - 66.905, z czego: 7.905 ewangelicy, 58.457 katolicy, 86 inni chrześcijanie, 215 Żydów
• 1933 r. - 124.507, z czego: 13.501 ewangelicy, 109.867 katolicy, 32 inni chrześcijanie, 194 Żydów
• 1939 r. - 123.130, z czego: 13.953 ewangelicy, 107.228 katolicy, 94 inni chrześcijanie, 38 Żydów

Podział administracyjny

1 stycznia 1945 powiat dzielił się na:

• 5 miast: Glatz , Neurode , Wünschelburg , Reinerz i Hummelstadt
• 96 gmin wiejskich,
• 1 szlacheckie dobra dziedziczne.

Źródła

• Arno Herzig , Małgorzata Ruchniewicz , Dzieje Ziemi Kłodzkiej, Wrocław-Hamburg 2006.
• Landkreis Glatz na stronie geschichte-on-demand.de (po niemiecku)
• Landkreis Glatz na stronie genealogy.net (po niemiecku)

Zobacz też

• powiat kłodzki
• powiat bystrzycki
• powiat noworudzki

Przypisy