Portret George Sand

Delacroix, szkic do obrazu, 1838

Hipotetyczna współczesna rekonstrukcja obrazu

Portret Chopina – obraz wykonany ok. 1838 przez Eugène'a Delacroix , obecnie znajdujący się w zbiorach paryskiego Luwru . Portret jest częścią nigdy nieukończonego obrazu Chopin i George Sand, który w XIX wieku został rozcięty. Drugi fragment, przedstawiający George Sand , znajduje się w zbiorach Ordrupgaard-Museum w Kopenhadze. Jest to zapewne najbardziej znany portret Fryderyka Chopina ^[1].

Obraz

Dokładna data oraz okoliczności powstania podwójnego portretu Sand i Chopina nie są znane. Do śmierci malarza płótno pozostawało w jego pracowni, po czym przeszło w ręce rodziny Duttileux. W 2. połowie XIX wieku (dokładna data nie jest znana^[2]) przedstawienia George Sand i Chopina zostały z obrazu wycięte, a następnie sprzedane^[3]. Właścicielem portretu Chopina był pianista Auguste-François Marmontela, którego syn Antonin^[4] przekazał dzieło Luwrowi w 1907^[5].

Po wycięciu z całości kompozycji wizerunek Chopina sprawia wrażenie samodzielnego portretu, skupiającego na sobie całą uwagę widza. Pianista ukazany jest w trzech czwartych, na ciemnym tle, w ciemnym ubraniu i z zaczesanymi do tyłu bujnymi włosami. Widoczne są ślady pędzla (dzieło jest nieukończone).

W zbiorach Luwru zachował się ogólny szkic do obrazu, z którego wynika, iż pierwotnie postać Sand znajdowała się z lewej strony, a Chopina z prawej, przy fortepianie^[6]. Sand słucha gry Chopina z półprzymkniętymi oczami i skrzyżowanymi rękami, jedną dłonią wybijając rytm.

Delacroix a Chopin

Dokładna data pierwszego spotkania Chopina i Delacroix nie jest znana^[7][8], ale przypuszczalnie miało ono miejsce w 2. połowie lat 30. XIX wieku^[9]. Pierwszy dowód tej przyjaźni – albo przynajmniej znajomości – pochodzi z korespondencji z 1838^[10], w której Chopin zwrócił się do Delacroix z prośbą o przechowanie jego fortepianu. Pierwsza wzmianka na temat polskiego kompozytora w dzienniku Delacroix pojawiła się później, 28 stycznia 1847, z okazji obiadu u znajomej George Sand, Madame Marliani^[7]. Między Chopinem i Delacroix nawiązała się przyjaźń, oceniana przez współczesnych badaczy jako "najszczersza"^[8]. Delacroix miał być jednym z niewielu prawdziwych przyjaciół Chopina^[8]. Malarz interesował się muzyką (w dzieciństwie uczył się gry na skrzypcach); nie jest jednak pewne, czy kompozytor interesował się sztuką. Jak wynika z zapisku Sand (którego prawdziwość jest współcześnie kwestionowana), Chopin kompletnie nie znał się na malarstwie czy rzeźbie^[11].

W 1842 George Sand zaprosiła swoich znajomych, w tym Chopina i Delacroix, a także np. Ferenca Liszta , do swojej posiadłości w Nohant . Z tego okresu pochodzą dwa listy do Perreta, w których Delacroix wzmiankował Chopina. W liście z 22 czerwca Delacroix pisał: Widziałem się sam na sam z Chopinem, którego bardzo kocham, a który jest człowiekiem rzadkiej dystynkcji; to najprawdziwszy artysta, jakiego kiedykolwiek spotkałem. Jest jednym z tych niewielu, których można podziwiać i czcić^[12]. Przyjaźń obu artystów trwała do końca życia Chopina, aczkolwiek Delacroix nie był obecny przy jego śmierci, gdyż przebywał wówczas poza Paryżem. Na jego pogrzebie niósł wraz z Aleksandrem Czartoryskim, Augustem Franchomme'em i Gutmannem końce całunu. Malarz stanął na czele komitetu budowy pomnika Chopina, odsłoniętego w 1850 na cmentarzu Père-Lachaise ^[13].

Przypisy

Bibliografia

• A. Chybiński, Fryderyk Chopin i Eugeniusz Delacroix, "Przewodnik Naukowy i Literacki. Dodatek do "Gazety Lwowskiej" r. 35, nr 7, 1907, s. 589-601; r. 35, nr 8, 1907, s. 692–698 (dostępne na wbc.poznan.pl (nr 7) i (nr 8) ).
• G. Jean-Aubry, A Music-Lover of the Past: Eugène Delacroix, "The Musical Quarterly", t. 6, nr 4 (październik 1920), s. 478–499 (dostępne na jstor.org ).
• The age of Chopin: interdisciplinary inquiries, red. H. Goldberg, Indiana University Press, 2004 (dostępne na books.google.pl ).

Literatura dodatkowa

• P. Ettinger, Portret Chopina i George Sand [pędzla Delacroix], "Wiadomości Literackie" nr 13, 1927, s. 2.
• M. Idzikowski, B.E. Sydow, Portret Chopina. Antologia ikonograficzna, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1963 (seria Biblioteka Chopinowska t. 10).
• M. Piechal, O portretach Chopina, "Prosto z Mostu" nr 57/58, 1937, s. 5.
• Portrety Chopina, "Praca" nr 8, 1910, s. 231-233.
• B.E. Sydow, Chopin i Delacroix. (Historia jednego portretu), "Kwartalnik Muzyczny" nr 26/27, 1949, s. 15-26.
• P. Witt, Pędzel i nożyce. [Historia portretu George Sand i Chopina], "Sztuka" nr 1, 1980, s. 50-52.
• J. Waldorff, Ile wzruszeń!...[Portrety George Sand i Fryderyka Chopina pędzla E. Delacroix w Warszawie. 60-lecie Opery Poznańskiej]. Muzyka łagodzi obyczaje, "Polityka" nr 49, 1979, s. 10.
• T. Zwierko, Spotkanie po latach. [Chopin i George Sand: portrety E. Delacroix w TiFC], "Zwierciadło" nr 1, 1980, s. 16-17.