Władysławowo
Panorama miasta Widok na zachodnią stronę miasta
Herb Flaga Herb Władysławowa (województwo pomorskie) Flaga Władysławowa (województwo pomorskie)
Województwo	pomorskie
Powiat	pucki
Gmina • rodzaj	Władysławowo miejska
Założono	XII wiek
Prawa miejskie	1963
Burmistrz	Adam Józef Drzeżdżon
Powierzchnia	39,22 km²
Wysokość	0-68 m n.p.m.
Ludność (2009) •  liczba •  gęstość	15 059 384,0 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 58
Kod pocztowy	84-120
Tablice rejestracyjne	GPU
Położenie na mapie Polski Władysławowo
54°50'02″N 18°18'56″E / 54.83389, 18.31556 Na mapach: 54°50'02″N 18°18'56″E / 54.83389, 18.31556
TERC ( TERYT )	6222911041
SIMC	0935015
Urząd miejski ul. Gen. Hallera 19 84-120 Władysławowo
Strona internetowa miasta

Władysławowo (do 1952 r. Wielka Wieś, kaszb. Wielgô Wies, niem. Großendorf)^[1] – miasto i gmina w północnej Polsce , w województwie pomorskim , największe miasto w powiecie puckim . Położone na Pobrzeżu Gdańskim , nad Morzem Bałtyckim i Zatoką Pucką . Władysławowo jest jednym z większych miast turystycznych w Polsce. Mieści się tutaj port morski .

Według danych z 31 grudnia 2009 roku miasto miało 15 059 mieszkańców^[2].

Położenie

Położenie miasta w powiecie puckim

Miasto znajduje się w północnej części województwa pomorskiego , w powiecie puckim . Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 39,22 km²^[3]. Miasto stanowi 6,68% powierzchni powiatu.

Władysławowo jest położone w północnej części Pobrzeża Kaszubskiego , od północnej strony nad Morzem Bałtyckim , a od południowo-wschodniego nad Zatoką Pucką . Zachodni skrawek miasta leży na Wybrzeżu Słowińskim , a część miasta Chałupy znajdują się na Mierzei Helskiej .

Miasto graniczy z gminami: Jastarnia , gmina Krokowa , gmina Puck .

Według danych z 2002 roku, użytki rolne obszaru Władysławowa wynoszą 54%, a użytki leśne – 18%^[4].

Toponimia

W XII i XIV wieku odnotowano miejscowość rybacką o nazwie ( łac. ) Vela Ves (Wielka Wieś?) oraz wsie pomocnicze Cetniewo i Poczernino ^[].

W 1938 roku otwarto nowy port rybacki w Wielkiej Wsi i na cześć króla Władysława IV nadano mu nazwę Władysławowo. W 1952 roku z połączenia obszaru kilku sąsiednich gromad utworzono gminę , która otrzymała nazwę gmina Władysławowo ^[5]. W 1963 roku całemu obszarowi gminy nadano status miasta o nazwie Władysławowo^[6].

Historia

Władysławowo – główka portu na zachodnim falochronie: stawa (zielona z prawej, w głębi) oraz nieistniejąca stawa z 1938 ( szara po lewej, na pierwszym planie)

11 lutego 1920 r. generał Józef Haller przybył do Wielkiej Wsi, gdzie odbył rejs kutrem po Bałtyku . Jeden z jego oficerów – ppłk. Henryk Bagiński postanowił kupić tu 20 ha ziemi, nadając nowej osadzie nazwę Hallerowo .

Wiosną 1936 r. rozpoczęto budowę portu rybackiego, którego otwarcie nastąpiło 3 maja 1938 r. Na cześć króla Władysława IV port nazwano Władysławowem.

1 lipca 1952 roku połączono Wielką Wieś, Hallerowo i osadę przyportową w jednostkę administracyjną – gminą Władysławowo . Dwa lata później otrzymała ona status osiedla .

Władysławowo otrzymało prawa miejskie 30 czerwca 1963 r., zaś w 1973 – herb . 1 stycznia 1973 r. do Władysławowa włączono obszar osiedla Jastrzębia Góra oraz części obszaru miejscowości Chłapowo i Tupadły o powierzchni 1045,62 ha i Swarzewo o powierzchni 66,60 ha^[7].

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa gdańskiego .

W 2000 roku miejską promenadę przemianowano na aleję Gwiazd Sportu .

We Władysławowie swoją pierwszą siedzibę miała jedyna w historii kaszubsko-języczna rozgłośnia radiowa – Radio Kaszëbë , działająca od grudnia 2004 r. Następnie siedziba radia została przeniesiona do Rumi .

Architektura

Widok na południową stronę miasta

Układ urbanistyczny

Miasto posiada kilka wydzielonych jednostek osadniczych , które są osiedlami bądź dawnymi wsiami włączonymi do Władysławowa. Części miasta^[8]: Cetniewo , Chałupy , Chłapowo , Jastrzębia Góra , Karwia , Lisi Jar , Ostrowo , Poczernino , Rozewie , Tupadły . Wśród mieszkańców wyróżnia się także: Osiedle 1000-lecia i Sosnowo .

Zabytki

Lista zabytków chronionych prawnie we Władysławowie^[9]:

• kościół pw. Wniebowzięcia NMP, wybudowany w latach 1932-36,
• dom przy ul. Merkleina 4, wybudowany w 1922 roku,
• dom gen. Hallera, wybudowany w 1922 roku (ul. Morska 6),
• dom letniskowy przy ul. Kaszubskiej 2, szachulcowy , w części Jastrzębia Góra
• Latarnia Morska Rozewie , wybudowana w XVIII wieku, przebudowana w XIX wieku

Lista obiektów o walorach historycznych:

• dom modernistyczny z 1939 roku, ul. Nadmorska 11
• Dom Rybaka – budynek wzniesiony w latach 50. XX wieku jako hotel dla rybaków. Obecnie pełni funkcję budynku urzędu miasta, a wieża stanowi punkt widokowy. Niższy taras położony jest na wysokości 45 m n.p.m., a wyższy – 63 m n.p.m. Z wieży widać panoramę miasta, morze, przylądek Rozewie , Zatokę Pucką i Mierzeję Helską .

Lista pomników znajdujących się we Władysławowie:

• Pomnik - popiersie Stefana Żeromskiego przy latarni na Rozewiu
• Pomnik - popiersie Antoniego Abrahama
• Pomnik generała Józefa Hallera
• pomnik Męczenników Wielkiej Wsi (ul. Gdańska, cmentarz choleryczny)
• Gwiazda Północy w Jastrzębiej Górze
• Pomnik upamiętniający lądowanie króla Zygmunta III w Lisim Jarze

Gospodarka

Widok na port z wieży widokowej Domu Rybaka

W porcie Władysławowo prowadzone jest przetwórstwo ryb, fabryka lodu i mączki rybnej, stocznia remontowa. Od maja do października cumują przy jego nabrzeżu jachty sportowe i żaglówki.

Według danych z 31 grudnia 2009 roku w powiatowym urzędzie pracy było zarejestrowanych 597 mieszkańców Władysławowa^[10].

Turystyka

Władysławowo jest miejscowością z rozbudowaną infrastrukturą turystyczną. Położenie nad otwartym morzem i Zatoką Pucką , a także w pobliżu Nadmorskiego Parku Krajobrazowego stanowi jeden z walorów turystycznych. W mieście znajduje się port morski położony nad otwartym morzem, którego część stanowi zachodni falochron pełniący także funkcję turystycznego mola . Władysławowo oferuje swoim turystom kąpieliska, których szerokość plaży sięga 200 m^[]. W okresie letnim czynnych jest 12 kąpielisk strzeżonych. Na plaży znajduje się siedziba Radia Władek.

Przy. ul. Gen. Józefa Hallera znajduje się Lunapark Sowiński, w którym można skorzystać z młyna widokowego, gokartów. Mieści się tu najwyższa kolejka górska w Polsce^[]. Istnieje także możliwość skorzystania z przejażdżki „ciuchcią” szosą Władysławowo – Jastrzębia Góra .

Jednym z deptaków jest aleja Gwiazd Sportu , na której znajdują się chodnikowe gwiazdy z wypisanymi imionami i nazwiskami słynnych sportowców polskich i dwóch zagranicznych. Aleja rozciąga się od ulicy Księdza Merkleina aż do zejścia nad morze.

Kultura

Centrum Pamięci Generała Hallera i Błękitnej Armii

W mieście odbywa się corocznie kilka wydarzeń kulturalnych. Od 1973 roku przez cały okres wakacyjny w czwartki odbywają się Letnie Koncerty Organowe i Kameralne , we władysławowskim kościele. Wykonawcami są instrumentaliści, wokaliści oraz zespoły z całego świata. Przy ulicy Sportowej w sezonie letnim ma miejsce Jarmark Morski.

Lista obiektów kulturalnych:

• Centrum Pamięci Generała Hallera i Błękitnej Armii (tzw. Hallerówka) – muzeum generała Józefa Hallera znajduje się przy ulicy Morskiej. Jest to willa, w której niegdyś mieszkał generał oraz jednocześnie muzeum okazów przyrodniczych.
• Muzeum Przyrodnicze Nadmorskiego Parku Krajobrazowego
• Prywatne Muzeum Motyli – muzeum założone w 1999 roku przez prywatnego kolekcjonera, znajduje się na III piętrze wieży widokowej Domu Rybaka.

Sport i rekreacja

We Władysławowie znajduje się Ośrodek Przygotowań Olimpijskich "Cetniewo" Centralnego Ośrodka Sportu . Ośrodek dysponuje kortami tenisowymi o nawierzchni ziemnej oraz kortem na hali, boiskami sportowymi, pływalnią, posiada wypożyczalnię sprzętu sportowego.

Ochrona przyrody

• rezerwat przyrody Słone Łąki – położony w dzielnicy Szotland , nad Zatoką Pucką, u nasady Mierzei Helskiej obszar podmokłych łąk, tworzonych głównie przez tzw. halofity , tj. rośliny znoszące znaczne zasolenie podłoża.
• Lisi Jar
• Nadmorski Park Krajobrazowy
• rezerwat przyrody Dolina Chłapowska
• Rezerwat przyrody Przylądek Rozewie

Administracja

Dom Rybaka – siedziba Urzędu Miasta Władysławowa

Władysławowo jest gminą o statusie miasta . Mieszkańcy wybierają 15 radnych do rady miasta . Organem władz wykonawczych jest burmistrz.

Mieszkańcy Władysławowa wybierają parlamentarzystów z okręgów wyborczych z siedzibą komisji w Gdyni , a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 1 . Mieszkańcy Władysławowa wraz z mieszkańcami Jastarni i Helu wybierają wspólnie 6 radnych do Rady Powiatu Puckiego (liczącej 19 radnych)^[11].

Podział administracyjny

Władysławowo posiada 12 jednostek pomocniczych miasta . W związku z niejednorodnością zabudowy gminy miejskiej , władze miasta ustanowiły 3 rodzaje jednostek pomocniczych:

Dzielnice miasta

Cetniewo , Hallerowo , Śródmieście, Szotland , Żwirowa

Osiedla

Chałupy , Jastrzębia Góra , Rozewie

Sołectwa

Chłapowo , Karwia , Ostrowo , Tupadły

Zobacz też

• gmina Władysławowo

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta Władysławowa
• Wielka Wieś w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich , Tom XIII (Warmbrun – Worowo) z 1893 r.
• Mapy: Emapi • Google Maps • Targeo • Zumi
• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi