Palermo : sarkofag Fryderyka II wykonany z porfiru

Porfir – potoczna nazwa stosowana do określania magmowych skał wulkanicznych lub żyłowych , posiadających strukturę porfirową .

Używana jest najczęściej przy wstępnym (terenowym) oznaczaniu skały, gdyż dokładne sklasyfikowanie porfiru wymaga przeprowadzenia analizy chemicznej jego składu.

Odmiany

Wyróżnia się porfiry: kwarcowe – należące do grupy skał kwaśnych, charakteryzujące się występowaniem jasnych prakryształów kwarcu (np. ryolit , dacyt ) oraz bezkwarcowe – należące do grupy skał obojętnych zawierające prakryształy skaleni , piroksenów i amfiboli (np. trachit , latyt , andezyt ).

Zastosowanie

Produkty z porfiru stały się popularne od czasów Kleopatry VII Wielkiej , do której należała jedyna na świecie kopalnia tego surowca. Kamień ten był używany przez rzymskich cesarzy do produkcji swoich posągów ( togi ) i luksusowych przedmiotów, do ozdoby wnętrza Panteonu w Rzymie . Używany był także w Cesarstwie Bizantyjskim . Z porfiru wykonano między innymi wciąż stojącą, 30 metrową Kolumnę Konstantyna w Konstantynopolu . Porfirowych kolumn użył także Justynian I Wielki do budowy kościoła Mądrości Bożej . Również "porfirowa komnata" w Wielkim Pałacu w Konstantynopolu , od podłogi aż po sufit była wyłożona porfirem. (Urodzony w niej potomek basileusa zwany był " Porfirogenetą "). Wydobyty w kamieniołomie porfir z początku nie wygląda zachwycająco, lecz wyrzeźbiony i wypolerowany prezentuje bardzo efektowny purpurowy kolor.

Porfir wydobywany w kopalni w Zalasie w Małopolsce w okolicach Krakowa używany był do produkcji kostki brukowej .

Bezkwarcowy porfir, barwa brunatna pochodzi od tlenków żelaza, kop. Zalas , okolice Krakowa

Porfir o składzie mineralnym zbliżony do ryolitu , kop. Zalas

Porfir bezkwarcowy zawierający skalenie, biotyt i pirokseny, kop. Zalas

Porfir bezkwarcowy zawierający skalenie, biotyt i pirokseny, kop. Zalas

Bibliografia

• W. Ryka i A. Maliszewska. Słownik petrograficzny. Wydawnictwa Geologiczne. Warszawa, 1982.