Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Polanica-Zdrój

Polanica-Zdrój

Polanica-Zdrój
Herb
Herb Polanicy-Zdroju
Województwo dolnośląskie
Powiat kłodzki
Gmina
• rodzaj
Polanica-Zdrój
miejska
Burmistrz Jerzy Terlecki
Powierzchnia 17,22 km²
Wysokość390-540 m n.p.m.
Ludność (2008)
•  liczba
•  gęstość

6 891[1]
400 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 74
Kod pocztowy 57-320
Tablice rejestracyjne DKL
Położenie na mapie Polski

Polanica-Zdrój
50°24'N 16°31'E / 50.4, 16.517 Na mapach: 50°24'N 16°31'E / 50.4, 16.517
TERC
( TERYT )
5020108051
Miasta partnerskie Telgte k. Münster
Česká Skalice
Urząd miejski
ul. Jarosława Dąbrowskiego 3
57-320 Polanica-Zdrój
Strona internetowa miasta
Bystrzyca Dusznicka w centrum miasta

Polanica-Zdrój ( niem. nazwa urzędowa Altheide-Bad, zwyczajowa Bad Altheide, czes. Starý Bor) – miasto uzdrowiskowe i gmina w województwie dolnośląskim , w powiecie kłodzkim . Położona jest w dolinie Bystrzycy Dusznickiej u podnóża masywu Piekielnej Góry (południowo-wschodni kraniec Gór Stołowych ), a południowa część miasta (dzielnica Sokołówka) na zboczach Gór Bystrzyckich w pobliżu Kamiennej Góry . W latach 1945–54 siedziba wiejskiej gminy Polanica Zdrój . W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa wałbrzyskiego .

Spis treści

Geografia

Położenie

Polanica-Zdrój jest położona u wylotu przełomowej Piekielnej Doliny , przez którą przepływa Bystrzyca Dusznicka , wpływająca do Kotliny Kłodzkiej . Północna i środkowa cześć miasta leży u wschodniego podnóża stoliwa Szczytnika w Górach Stołowych , zaś południowa na zboczu Kamiennej Góry , Stogu w Górach Bystrzyckich oraz Zagajnika [2].

Granice miasta

Rozciągnięta południkowo zabudowa Polanicy-Zdroju wznosi się na wysokości ok. 370–560 m n.p.m. Najniższy punkt znajduje się nad Bystrzycą Dusznicką w centrum miasta, z kolei najwyższy w Sokołówce i Pokrzywnie . Granicę miasta sięgają po drogę krajową nr 8 E67 na północy poprzez Lipnik , Piekielną Górę, Wysoki Kamień , Piekielną Dolinę , Wolarza , który jest najwyższym wzniesieniem w granicach miasta, Kamienną Górę , po czym przez Zagajnik , na wschód od Sokołówki i Nowego Wielisławia, grzbietem Wzgórza Marii i przez Bystrzyce Dusznicką w kierunku drogi krajowej nr 8 E67 [3].

Struktura powierzchni (2002)[4]
RodzajPowierzchnia ( ha ) %
użytki rolne49528,8%
tereny zamieszkane34820,2%
lasy87951,0%
Powierzchnia miasta (Σ)1722100%

Według danych z roku 2002[4] Polanica-Zdrój ma obszar 17,22 km². Miasto stanowi 1,05% powierzchni powiatu.

Miasto graniczy z następującymi miejscowościami: Wolanami na północy, Szczytną na zachodzie, Paszkowem i Starkówkiem na południu, Starkowem oraz Starym Wielisławiem i Szalejowem Górnym na wschodzie[5].

Geologia

Miasto leży na granicy Gór Stołowych , Gór Bystrzyckich i Kotliny Kłodzkiej . Do tego obszaru dotarł w lądolód skandynawski w okresie zlodowacenia staropolskiego, czemu dowodzą licznie występujące osady czwartorzędowe pokrywające doliny rzeczne . Okoliczne wzniesienia ukształtowane są głownie z górnokredowych piaskowców [6].

Flora

Zachodnią część miasta pokrywają lasy sosnowo - świerkowe z domieszką buka , modrzewia , brzozy i jarząbu , należące do regla wschodniego.

Toponimia nazwy

Nazwa Heyde (niem. "wrzosowisko" bądź "puszcza" albo "pustać", "polana") pojawiła się po raz pierwszy w źródłach pisanych w 1347 r. przy okazji wymienienia z nazwy dóbr należących do rodu von Glaubitzów (von Glubosów). Funkcjonuje ona w późniejszym okresie w różnych odmianach – najczęściej: Heide i Heyde. W XVI w. po założeniu osady Neu Heyde (dziś Polanica Górna) określano ją dla odróżnienia jako Alt Heyde.

Kontrowersje w sprawie nazwy

Nazwa niemiecka

Od lat 70. XIX wieku miejscowość zaczęto nazywać Bad Altheide, akcentując w ten sposób funkcję uzdrowiska. Formalnej zmiany nazwy z Altheide na Altheide-Bad dokonano w 1925 r. Należy przy tym zauważyć, że w urzędowej niemieckiej nazwie miejscowości, jako jedynego uzdrowiska na niemieckim obszarze językowym, słowo Bad (Zdrój) występowało na końcu nazwy, zawsze były to nazwy typu Bad Kudowa, Bad Ems itp., stąd potocznie często używano nazwy Bad Altheide[7].

Nazwa polska

Po II wojnie światowej i przejęciu ziemi kłodzkiej przez polską administrację w maju 1945 r. przemianowano miasto na Puszczyków Zdrój (od znaczenia "puszcza", a znajdującej się ówcześnie poza miastem stacji kolejowej nadano nazwę Wrześniów (od "wrzosowiska"). W maju 1946 r. Komisja Ustalania Nazw Miejscowości ustaliła nazwę Polanica Zdrój (od kolejnego znaczenia słowa Heide)[8].

Nazwa miejscowości Polanica-Zdrój pisana z łącznikiem (dywizem) jest nazwą urzędową, ustaloną przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji po zasięgnięciu opinii Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych i opublikowaną w Dzienniku Ustaw. W 2004 roku Rada Języka Polskiego uchwaliła taki sposób zapisu wieloczłonowych nazw miejscowych[9][10][11]. Forma nazwy pisana bez łącznika, tzn. "Polanica Zdrój" jest obecnie formą potoczną.

Historia

Wieś (do 1945 r.)

Początki Polanicy

Pierwsze wzmianki z 1347 dotyczyły osady otoczonej gęstymi lasami zwanej Heyde. Osada ta była własnością znanego śląskiego rodu rycerskiego von Glaubitz (Glubos), którzy rezydowali na zamku Szczerba . Jako posiadacz wymieniany był Nicolaus von Glubos, a w 1353 r. bracia Otto i Otto Schramm von Glubosowie. W 1417 r. osada tworzyła wspólne dobra ze Szczytną , a ich właścicielem był Michel von Glubos[12].

W drugiej połowie XV w. wieś stała w połowie własnością rodziny von Lazan. W 1494 r. zmarł ostatni potomek tego rodu Sigmund Seidlitz von Lazan (Lasan) i ta część wsi stała się własnością Henryka Starszego Podiebradowicza , księcia ziębickiego , pierwszego hrabiego kłodzkiego , który podarował ją klasztorowi augustianów z Kłodzka . Druga połowa wsi, obejmująca również 2 łany, należała do kolejnych rodów rycerskich. Wreszcie i ta część stała się królewszczyzną . W 1538 r. obejmując 6 gospodarstw i młyn, została zakupiona od ostatniego właściciela von Ullersdorfa przez miasto Kłodzko , jako uposażenie dla szpitala. Około 1556 na północnym krańcu wsi powstało nowe osiedle Nowa Polanica (zw. Neuheide, obecnie Polanica Górna), w związku z czym Polanicę zaczęto nazywać Starą[13] (Alte Heide, potem Alt-Heide, Alt-Haide, ok. 1900 Altheide).

Okres nowożytny (XVI – XVIII w.)

W 1595 r. kłodzki konwent augustianów rozpadł się, a jego dobra przejęło kłodzkie seminarium jezuickie . Jezuici przystąpili energicznie do zagospodarowywania wsi, osadzając nowych gospodarzy. Dwa lata później Aelurius podaje w swojej Glaciographii (opisie ziemi kłodzkiej) wiadomość o istnieniu w okolicy wsi źródeł mineralnych. O Polanicy pisze: Tak też i z kwaśnego źródła w Polanicy obcy ludzie z odległych miejscowości (jako że jego siłę i użyteczność dobrze rozumieją i uznają) gromadnie czerpią i używają. Częstokroć zdarza się, gdy wytworne szlacheckie zaślubiny w sąsiednich krainach się szykuje, że owa woda z polanickiego kwaśnego źródła w sporych ilościach jest odbierana, a następnie wyśmienitemu winu przedkładana, czeladzi nie dając jej ani łyka, wino każąc im pić. Źródła te były nazywane źródłami ropuch, ponieważ często znajdowano w nich martwe żaby. Wskakiwały one do wody nic nie przeczuwając i na skutek wysokiej w niej zawartości kwasu węglowego, rozstawały się z życiem. Ale nadal nie były one wykorzystywane leczniczo[14].

W 1630 r. założono tu folwark , a w 1631 w Polanicy odnotowano już 16 gospodarzy płacących podatki kościelne. Zagospodarowaną przez jezuitów Polanicę zniszczyli i spalili (m.in. dwór) w 1645 ( wojna 30-letnia ) Szwedzi z oddziału płk. Roberta Douglasa (jako generał był później jednym z dowódców szwedzkich w czasie Potopu ). W 1650 zakonnicy wznieśli na zboczu dol. Bystrzycy pałacyk w rodzaju pensjonatu, który znacznie rozbudowali po pożarze w 1699 . W latach 17061707 zakon jezuitów wybudował okazały dwór z kaplicą, który zaczął służyć pierwszym kuracjuszom, docierającym do Polanicy od połowy XVIII w.[15]

Widok na Górę Klasztorną w centrum Polanicy-Zdroju

W granicach Prus

W 1747 roku wieś stanowiła nadal współwłasność jezuitów i szpitala w Kłodzku, od roku 1765 miała ona już trzech właścicieli: zakon jezuitów, szpital i radcę handlowego Genedla.

W roku 1773 został rozwiązany zakon jezuicki, a jego dobra przeszły na własność państwa pruskiego . W 1778 znaczna część majątku wraz ze źródłami znalazła się w rękach Fryderyka von Redena , dyrektora Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu , później ministra górnictwa i hutnictwa w rządzie pruskim, pioniera industrializacji na Górnym Śląsku .

Wyraźniejszy rozwój datuje się dopiero od XIX wieku, kiedy to nowy właściciel Polanicy kupiec kłodzki Joseph Grolms ocembrował jedno z pięciu tryskających wówczas źródeł (Józef), wzniósł dom zdrojowy (drewniane łazienki), i zamienił okoliczne pola na ogród. Wówczas też w Polanicy istniała już szlifiernia szkła, młyny wodne, tartak, browar, wytwórnia sadzy i leśniczówka. Kolejni właściciele uzdrowiska Storch i Rathmann wznieśli nowe, murowane łazienki. Przeprowadzili też badania wód mineralnych, a następnie zaadaptowali dwór pojezuicki na dom dla kuracjuszy.

W 1840 Polanica zasłynęła tym, że ma wodę skuteczną przeciwko "słabościom podbrzusza". Właściwości wód polanickich zbadano ponownie i dokładnie w roku 1846 .

Równocześnie ze zdrojem istniała m.in. kuźnica, walcownia i fryszerka, zaś nad potokiem Lipnickim rozwijała się tzw. Nowa Polanica z cegielnią, szlifiernią szkła, topnią żelaza i innymi zakładami[16].

W granicach zjednoczonych Niemiec

W 1873 r. zdrój wraz z przyległymi terenami nabył wrocławski przemysłowiec Wenzel Hoffmann i w następnym roku postawił dom inspektora zdroju i inne urządzenia. Od tego momentu datuje się ożywiony rozwój Polanicy jako renomowanego uzdrowiska. W wyniku starań nowego właściciela powstał rozległy park, zbudowano nową pijalnię wód, dom zdrojowy i teatr. W 1875 r. było już około 131 kuracjuszy. Od 1879 r. zaczęto wykorzystywać miejscowe złoże borowiny. Już w 1880 r. było około 300 kuracjuszy, a w 1890 – 726. Rozpoczęto butelkowanie wody mineralnej ze źródła Jerzy i jej wysyłkę[16].

W roku 1890 doprowadzono linię kolejową z Kłodzka, co przyczyniło się do rozwoju uzdrowiska. W latach 19031904 roku następny właściciel, baron Wolfgang von der Goltz przeprowadził odwierty pozyskując nowe, bardzo wydajne źródła Wielka Pieniawa (niem. Grosser Sprudel) oraz Goplana (Charlottensprudel). Odwiercenie tych źródeł (34 i 88 m głębokości) spowodowało zanik starych źródeł z wyjątkiem Józefa. W 1904 roku miejscowość nabyła spółka pod przewodnictwem radcy handlowego Georga Haasego (właściciela browaru we Wrocławiu), która w bardzo krótkim czasie doprowadziła uzdrowisko do rozkwitu, zajmując się także szeroko jego reklamą. Spowodowało to gwałtowny napływ kuracjuszy i ruch budowlany w Polanicy, która zatraciła wiejski charakter, stając się modnym kurortem o charakterystycznej willowo-pensjonatowej zabudowie.

Wejście do pijalni

W latach 19051910 powstała nowoczesna rozlewnia wód mineralnych. W 1906 r. otwarto luksusowy dom kuracyjny o 130 pokojach – dzisiejsze sanatorium Wielka Pieniawa. Był on uważany za najnowocześniejszy na Śląsku , ponieważ posiadał własny zakład przyrodoleczniczy z pełnym wyposażeniem. Zarówno Wielką Pieniawę jak i park zdrojowy oświetlano już światłem elektrycznym. Wybudowano nową kolumnadę z pijalnią ( 1906 ), powstał kompleks mieszczący pijalnię, salę spacerowo-koncertową i kawiarnię zdrojową, były tu także pokoje dla kuracjuszy. W 1909 ukończono budowę sanatorium kardiologicznego (dzisiaj szpital uzdrowiskowy "Zdroje"). Długoletnim dyrektorem (w l. 1907-1945) i twórcą uzdrowiska (obok G. Haasego) był Georg Berlit .

W roku 1900 w Polanicy było 1313 kuracjuszy, w 1907 – 4828, w 1910 – 6404, a w 1913 – 9024. W tych też latach powstała znaczna część zabudowy pensjonatowej i mieszkaniowej. Zakwaterowanie w uzdrowisku zapewniało około 10 hoteli i 120 pensjonatów, a leczeniem zajmowało się 12 lekarzy.

Zbudowano dwa kościoły: katolicki pw. Wniebowzięcia NMP w 1912 i ewangelicki kościół pamiątkowy im. cesarza Fryderyka III w 1916 , ufundowany częściowo przez rodzinę cesarską[17].

Lata 1914-1945

Na początku I wojny światowej uzdrowisko zamknięto, a w domu zdrojowym urządzono szpital, ale już w 1915 r. wznowiono działalność zdroju. Specjalnie dla polskich kuracjuszy, w 1915 r. wydano przewodnik w jęz. polskim i do 1933 r. prowadzono takiż pensjonat.

Wysoki poziom miała orkiestra zdrojowa, wykonująca również utwory symfoniczne, pod długoletnim kierownictwem Albina Eschricha . Starannie dobrana muzyka uzdrowiskowa była dla gości rozkwitającego kurortu nie tylko czystą rozrywką, ale i wsparciem duchowym. Koncerty symfoniczne i koncerty znanych solistów organizowane przez Eschricha w Polanicy znajdowały najwyższe uznanie śląskich krytyków muzyki i uważano je za wzorowe na Śląsku . Szeroko znana była huta szkła kryształowego Franza Wittwera, a serwis kieliszków Wenecja, projektu R.K. Koppela do dziś jest poszukiwany w antykwariatach.

We wczesnych latach międzywojennych liczba kuracjuszy dochodziła do 10 000. Z ważniejszych inwestycji okresu międzywojennego wymienić należy teatr zdrojowy na 700 miejsc, otwarty w 1925 r. i nowe łazienki z 1930 r. Dawny teatr zamieniono na kasyno, zmodernizowano i rozbudowano urządzenia lecznicze oraz rozległy park. W tym też okresie zbudowano tor saneczkowy i skocznię narciarską.

Od lat 70. XIX wieku miejscowość nazywano Bad Altheide, akcentując w ten sposób funkcję uzdrowiska (formalnej zmiany nazwy z Altheide na Altheide-Bad dokonano w 1925 r.)

W czasie drugiej wojny światowej rozbudowa uzdrowiska została zahamowana, ponownie sanatoria zamieniono na szpitale wojskowe. W miejsce kuracjuszy pojawili się ranni żołnierze[17].

Miasto (od 1945 r.)

Park Zdrojowy w Polanicy-Zdroju

W maju 1945 r. miejscowość została zajęta przez wojska radzieckie. Antycypując wcielenie Dolnego Śląska do Polski, już 16 czerwca 1945 roku przybyli tu pierwsi polscy urzędnicy, nadając miejscowości nazwę Puszczyków Zdrój. Stacja kolejowa nosiła natomiast nazwę Wrześniów. Obie nazwy przetłumaczono z wieloznacznej niemieckiej nazwy Heide (puszcza, step, wrzosowisko) i stosowano je do maja 1946 roku, kiedy to polska Komisja Ustalania Nazw Miejscowości zmieniła je na Polanica-Zdrój[18]. Polanica otrzymała prawa miejskie, pierwszym burmistrzem został Kazimierz Dąbrowski. Niemal wszystkich dotychczasowych mieszkańców uzdrowiska wysiedlono do Niemiec, pozostali nieliczni specjaliści potrzebni do utrzymania uzdrowiska. Jednym z nich był wybitny lekarz zajmujący sie leczeniem chorób serca, prof. Henryk Schlecht, nauczyciel wcześniej niemieckich, później polskich lekarzy.

Ponieważ miejscowość nie doznała zniszczeń wojennych, uzdrowisko wkrótce zaczęło przyjmować polskich kuracjuszy. Gośćmi kurortu byli m.in. Maria Dąbrowska , Mieczysław Fogg , Janusz Gniatkowski , a później znani arcymistrzowie szachowi, uczestnicy Memoriału Akiby Rubinsteina . W Polanicy osiedlił się też działacz narodowy Stanisław Kozicki . W Gimnazjum Zdobienia Szkła, a potem w technikum szklarskim uczyła się Irena Santor .

Lecznicza sława Polanicy zwiększa się znacznie po 1950 roku dzięki chirurgii plastycznej zastosowanej po raz pierwszy w Polsce przez dr S. Michałka-Grodzkiego. Później dyrektorem Szpitala Chirurgii Plastycznej był prof. Michał Krauss , a w latach 1976 - 2005 był nim prof. Kazimierz Kobus. Szpital jest kuźnią kadr chirurgów plastycznych nie tylko dla kraju ale i zagranicy. Po wielu latach budowy, 15 września 2005 uruchomiono Specjalistyczne Centrum Medyczne znajdujące się w w nowoczesnym obiekcie.

W 1974 powstał Zespół Uzdrowisk Kłodzkich z siedzibą w Polanicy, grupujący pod jednym zarządem obiekty sanatoryjno-uzdrowiskowe i rozlewnie wody mineralnej w Polanicy, Dusznikach i Kudowie. Kolejną znaną placówką medyczną jest otwarty w 1992 Ośrodek Litotrypsji zajmujący się bezoperacyjnym kruszeniem kamieni nerkowych metodą litotrypsji .

Teatr zdrojowy

Łagodny, podgórski klimat oraz obfite źródła wód mineralnych stwarzają doskonałe warunki do wypoczynku, leczenia chorób układu krążenia i przewodu pokarmowego, a także zwalczania nałogu palenia tytoniu. Część uzdrowiskową otacza piękny park, pełen starych drzew i egzotycznych krzewów: różnokolorowych azalii, rododendronów i magnolii. Polanica-Zdrój dysponuje dobrą bazą leczniczą, turystyczną, rekreacyjną i sportową. Corocznie organizowane są ciekawe imprezy o zasięgu międzynarodowym i krajowym, np. Międzynarodowy Turniej Szachowy pamięci Akiby Rubinsteina , Międzynarodowy Festiwal Filmów Amatorskich POL-8 oraz Koncerty Muzyki Kameralnej i Organowej w wykonaniu artystów o światowej sławie. Polanica-Zdrój oprócz wspaniałej bazy leczniczo-wypoczynkowej posiada takie urządzenia rekreacyjne i kulturalne jak: 3 baseny kąpielowe (2 kryte i kąpielisko), letni tor saneczkowy, korty tenisowe, stajnię wierzchowców, teatr zdrojowy, bibliotekę miejską, kluby bilardowe oraz bardzo duże zaplecze gastronomiczne. Uzdrowisko jest ulubionym miejscem wypraw weekendowych dla mieszkańców Dolnego Śląska.

W latach 1966 - 1974 (do 1970 wspólnie z Kłodzkiem) Polanica była miejscem spotkań poetów i krytyków literackich o nazwie Kłodzka Wiosna Poetycka (na których bywali Mieczysław Jastrun , Julian Przyboś , Miron Białoszewski , Jacek Łukasiewicz ), zapoczątkowanych w 1961 r. w Kłodzku przez kłodzką grupę poetycką, w której skład wchodzili Jan Kulka , Anna Zelenay , Bogusław Michnik .

Od 1973 roku w Polanicy działa Towarzystwo Miłośników Polanicy , towarzystwo regionalne zajmujące się zachowaniem dziedzictwa narodowego i kulturowego i promocją miasta poprzez badanie i przybliżanie jego historii, wydawnictwo książek i okolicznościowych publikacji oraz wydawanie pisma "Nieregularnik Polanicki"[19]. Jego twórcami było 20 osób, w tym: dr Józef Matuszewski i Włodzimierz Młotkowski .

Demografia

Wielka Pieniawa
  • Według danych z 31 grudnia 2008 miasto liczyło 6891 mieszkańców.
  • Dane z 30 czerwca 2007 [20]:
OpisOgółemKobietyMężczyźni
jednostkaosób %osób %osób %
populacja6955100381154,8314445,2
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
403,9221,3182,6
  • Wykres liczby ludności Polanicy-Zdroju na przestrzeni wieków[21]:

  • Według danych z roku 2002[4] średni dochód na mieszkańca wynosił 1942,49 zł.

Urbanistyka i architektura

Układ urbanistyczny Polanicy-Zdroju zachował w sobie do dnia dzisiejszego pozostałości wsi wielodrożnicowej, który został zniekształcony poprzez późniejsze regulacje i parcelacje. Zachowało się sporo obiektów, charakterystycznych dla tzw. stylu kurortowego z początku XX w.[22], jednak w latach 70. XX w. wybudowano duże osiedle mieszkaniowe pomiędzy centrum miasta a stacją kolejową. Powstało także wiele pensjonatów i domów jednorodzinnych, które zagęściły nadmiernie zabudowę w strefie uzdrowiskowej.

Zabytki

willa w Polanicy-Zdroju
  • Kościół Wniebowzięcia NMP – wybudowany w 1910 r. w stylu neobarokowym . Stoi obok dawnego dworu jezuickiego . Powstał na miejscu dawnej drewnianej kaplicy z XVII w. Jest świątynią jednonawową, z jedną wieżą i bogato dekorowanymi elewacjami .
  • Dawny dwór jezuitów – wzniesiony w latach 1706 - 1707 , wielokrotnie przebudowywany, obecnie siedziba zakładu wychowawczego ss. józefitek
  • Dworzec kolejowy – murowany z 1890 r.
  • Zespół uzdrowiskowy:
    • Sanatorium Wielka Pieniawa – dawny dom zdrojowy, powstały w 1906 r. jako luksusowy obiekt o 130 pokojach, o bryle charakterystycznej dla obiektów kurortowych z początku XX w.
    • Pijalnia Wód Mineralnych – z 1911 r., w stylu secesyjno - klasycystycznym z halą spacerową
    • Stary Dom Zdrojowy – zbudowany w 1892 r.
    • Teatr Zdrojowy – z 1925 r., połączony z budynkiem pijalni, sala mieści 700 osób.
    • Szpital Kardiologiczny – z początku XX w., przy ul. Zdrojowej.
    • Szpital Gastrologiczny – z lat 1914 - 1920 , przy ul. Konopnickiej.
    • Sanatorium Dziecięce Leśny Domek – z 1910 r., przy ul. Piastowskiej.

Pomniki

  • pomnik Mickiewicza – odsłonięty w latach 60. XX w.
  • obelisk powrotu do – upamiętnia przyłączenie Polanicy-Zdroju i Dolnego Śląska do państwa polskiego w 1945 r., znajduje się przy ul. Warszawskiej koło komisariatu policji.
  • kamienny krzyż z figurą Chrystusa – stoi w centrum miasta przy Bystrzycy Dusznickiej , neobarokowy z początku XIX w.
  • rzeźba niedźwiedzia i głaz – znajdują się w Parku Leśnym, pierwsza upamiętnia hipotetyczną granicę lądolodu w okresie zlodowacenia , drugi przewodników sudeckich i ratowników GOPR , którzy zginęli w latach 1948 - 1978 .

Polityka i administracja

Władze miasta

Polanica-Zdrój ma status gminy miejskiej . W latach 1945 - 1954 w mieście siedzibę miała też gmina wiejska Gmina Polanica Zdrój . Władzę ustawodawczą sprawuje wybierana na 4-letnią kadencję rada miejska , licząca 15 radnych [23]. Organem władzy wykonawczej jest burmistrz , wybierany od 2002 r. w wyborach bezpośrednich. Obecnie funkcję tę pełni Jerzy Terlecki . Siedziba władz znajduje się w centrum miasta przy ul. Jarosława Dąbrowskiego 3.

Mieszkańcy Polanicy wybierają parlamentarzystów z okręgu wyborczego Wałbrzych , a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego Wrocław .

Administracja

Na terenie Polanicy-Zdroju nie występują jednostki pomocnicze w postaci osiedli czy dzielnic . Mimo to tradycyjnie miasto dzieli się na kilka części, które wynikają z podziału na dawne wsie[24][6]:

  • Polanica – najstarsza część miasta, powstała na początku XIV w. najprawdopodobniej jako śródleśna osada, która w XX w. uległa znacznej rozbudowie, przyłączając okoliczne wsie,
  • Zdrój – jego budowa związana była z wykorzystywaniem tutejszych wód dla celów leczniczych od początku XIX w., od samego początku znajdował się w granicach Polanicy,
  • Polanica Górna – została założona w 1556 r. jako Nowa Polanica (Neu Heide) na północ od "właściwej" Polanicy, połączona z Polanicą w 1925 r.
  • Siemków – założony w końcu XIX w. jako kolonia Wolan . Połączony z Polanicą w 1925 r.
  • Nowa Sokołówka – (Neu Falkenhain) powstała w końcu XIX w. jako kolonia Sokołówki lub Starego Wielisławia , w granicach miasta od 1973 r.
  • Sokołówka (Falkenhain) – dawna wieś, przyłączona do Polanicy w 1973 r.,
  • Nowy Wielisław (Neu Wilmsdorf) – dawna wieś, założona w XVI lub XVII w., w granicach Polanicy od 1973 r.
  • Piekielna – przyłączona w 1973 r.
  • Pokrzywno – osada położona w południowej części miasta, którego częścią jest od 1973 r.
  • Osiedle na Stoku – osiedle domów jednorodzinnych położone na Wzgórzu Marii , we wschodniej części miasta.

Edukacja

Na terenie Polanicy-Zdroju znajdują się przedszkole , dwie szkoły podstawowe , gimnazjum i szkoła średnia [25]:

  • Przedszkole Publiczne nr 2 – ul. Wojska Polskiego 10
  • Szkoła Podstawowa nr 2 – ul. Wojska Polskiego 23
  • Szkoła Podstawowa Stowarzyszenia Edukator – ul. Kościuszki 13
  • Gimnazjum – ul. Zdrojowa 34
  • Gimnazjum Stowarzyszenia Edukator – ul. Kościuszki 15
  • Regionalna Szkoła Turystyczna Technikum Jana Pawła II – ul. Wojska Polskiego 23

Kultura

Miasto ma kilka instytucji kulturalnych. Najważniejszą z nich i głównym animatorem imprez kulturalnych jest Miejskie Centrum Kultury, który organizuje występy, festyny, przeglądy zespołów, a ponadto prowadzi grupy i pracownie artystyczne. Mieści się w nim Polanicka Galeria Sztuki, w której można oglądać m.in. prace lokalnych artystów[26].

W Polanicy-Zdroju znajduje się kino Światowid, przy ul. Zdrojowej oraz Teatr Zdrojowy im. M. Ćwiklińskiej, w którym od 1994 r. mieści się Międzynarodowe Centrum Konferencyjno-Kulturalne, gdzie organizowane są różnorodne imprezy cykliczne oraz występy artystyczne[27].

W klasztorze sercanów mieści się Muzeum Etnograficzno-Misyjne, uruchomione w 1977 r., w którym znajdują się eksponaty z zakresu kultury materialnej i sztuki ludów Afryki , Oceanii i Ameryki Południowej . Są tu m.in.: ozdobne stroje, przedmioty codziennego użytku, instrumenty ludowe, rzeźby gromadzone przez misjonarzy .[28]

Media lokalne

Jedynym pismem wydawanym na terenie Polanicy jest „ Nieregularnik Polanicki ”. Ukazuje się on dwa razy w ciągu roku, nakładem Towarzystwa Miłośników Polanicy od 2001 r w liczbie ok. 250-500 egzemplarzy. Kolportaż odbywa się poprzez miejscowe kioski „ Ruchu ” oraz sklepy i sprzedaż przy kościele. Pismo promuje historię miasta i regionu, przedstawiając losy i dokonania jego mieszkańców. Przybliża również działalność samego Towarzystwa[29]. Do najchętniej czytanych lokalnych tytułów prasowych należą: „ Euroregio Glacensis ”, „ Gazeta Kłodzka ”, „ Nowa Gazeta Gmin ” „ Gazeta Wrocławska ” oraz „ Brama - Gazeta Prowincjonalna Ziemi Kłodzkiej ”.

Lokalnym radiem jest Radio Wrocław , które posiada swoje studio na terenie ziemi kłodzkiej . Informacje z Polanicy można też obejrzeć w dwóch lokalnych stacjach telewizji kablowej : Telewizji Kłodzkiej i TV Sudeckiej[30][31].

Religia

Na terenie Polanicy działają trzy parafie katolickie , wchodzące w skład diecezji świdnickiej . Najważniejszą z nich jest Parafia Wniebowzięcia NMP , położona w centrum miasta, erygowana w 1923 r. i od 1972 r. stanowiąca siedzibę polanickiego dekanatu [32].

Ewangelicy wyznania ewangelicko-augsburskiego należą do parafii w Kłodzku [33], podobnie jak zielonoświątkowcy [34]. Świadkowie Jehowy mają w Polanicy własną Salę Królestwa .

Infrastruktura

Transport

Stacja kolejowa w Polanicy

Polanica-Zdrój leży na starym szlaku handlowym, uczęszczanym od starożytności , zwanym szlakiem bursztynowym , łączącym południową z północną Europą [35]. Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 388 z Bystrzycy Kłodzkiej do Ratna Dolnego . Przez północna granicę miasta przebiega droga krajowa i trasa europejska 8 E67 [36].

W centrum miasta znajduje się dworzec autobusowy. Dworzec kolejowy znajduje się w południowej części Polanicy, przez który przechodzi niezelektryfikowana linia kolejowa nr 309 z Kłodzka do Kudowy Zdroju [37].

Najbliżej znajdującym się lotniskiem jest port lotniczy Wrocław-Strachowice im. Mikołaja Kopernika, oddalony o ok. 102 km, z którym miasto ma dogodne połączenie poprzez drogę krajową nr 8, kolejnymi lotniska czeskie w Pradze-Ruzyně 199 km i Brnie-Tuřanach 201 km oraz Katowicach-Pyrzowicach 222 km.

Bezpieczeństwo

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń – w Polanicy-Zdroju znajduje się Ochotnicza Straż Pożarna , której siedziba znajduje się przy ul. Warszawskiej 24[38]. W mieście znajduje się komisariat policji , na czele którego stoi nadkom. Tomasz Gawlikowski. Oprócz Polanicy podlega mu jeszcze terytorium gmin Szczytna i Duszniki-Zdrój . Służbę pełni dwóch dzielnicowych[39]. Z policją ściśle współpracuje straż miejska .

Opieka zdrowotna

Ratownictwo medyczne w Polanicy-Zdroju zapewnia Specjalistyczne Centrum Medyczne, położone na obrzeżach miasta. W jego skład wchodzą oddziały: Chemioterapii Dziennej, Szpitalny Oddział Ratunkowy, Chorób Wewnętrznych, Stacji Dializ, Intensywnej Terapii, Rehabilitacji, Otolaryngologiczny, Okulistyczny, Neonatologiczny, Neurologiczny, Położniczo-Ginekologiczny, Chirurgii Ogólnej i Naczyniowej, Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej i Chirurgii Plastycznej[40].

Od roku 2008, w ramach Polsko-Amerykańskich Klinik Serca, funkcjonuje tu Sudeckie Centrum Kardiologiczno-Angiologiczne[41]

Ponadto na terenie uzdrowiska funkcjonują dwa szpitale uzdrowiskowe (sanatoryjne): Wielka Pieniawa i Zdrowie oraz Ośrodek Litotrypsji[42].

Turystyka

Polanica-Zdrój jest punktem wyjścia na następujące piesze szlaki turystyczne Gór Stołowych i Gór Bystrzyckich :

Znani polaniczanie

Sąsiednie gminy

Bystrzyca Kłodzka , Kłodzko , Szczytna

Zobacz też

Przypisy

  1. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym
  2. Ziemia Kłodzka. Mapa turystyczna, 1:100 000, wyd. Eko-Graf, Wrocław 1997.
  3. Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 346.
  4. 4,0 4,1 4,2 Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset ( pol. ). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
  5. Ziemia Kłodzka. Mapa turystyczna, op.cit.
  6. 6,0 6,1 Słownik geografii… op.cit., s. 346.
  7. Henryk Grzybowski, "Zagadka nazwy Altheide/Polanica" w Polanica Zdrój wczoraj i dziś, tom I; Nowa Ruda-Polanica Zdrój 2006
  8. Henryk Grzybowski, op.cit.
  9. Uchwała ortograficzna nr 11 RJP w sprawie użycia łącznika w wieloczłonowych nazwach miejscowych
  10. Zasady pisowni i interpunkcji. 48. Pisownia (wieloczłonowych) nazw miejscowości , Wielki słownik ortograficzny PWN , wyd. II, 2006
  11. Wykaz urzędowy nazw miejscowości w Polsce, t. 1–3. Warszawa 1980-1982
  12. Kazimierz Bartkiewicz, Dzieje Ziemi Kłodzkiej w wiekach średnich, wyd. Ossolineum, Wrocław 1977, s. 28.
  13. Joseph Kögler, Die Chroniken der Grafschaft Glatz, nowe wyd. D. Pohl, t. 3, Modautaul 1998, s. 413.
  14. Słownik geografii… op.cit., s. 348.
  15. Słownik geografii… op.cit., s. 348-349.
  16. 16,0 16,1 Słownik geografii… op.cit., s. 349.
  17. 17,0 17,1 Słownik geografii… op.cit., s. 350.
  18. Henryk Grzybowski, op.cit.,
  19. Słownik geografii… op.cit., s. 350-351.
  20. Bank Danych Regionalnych – Strona główna ( pol. ). GUS . [dostęp 2010-09-14].
  21. Dane na podstawie: F. W. Zimmermann, Beyträge zur Beschreibung von Schlesien, Bd. 1-13, Brieg 1783-1796; Roczniki statystyczne województwa wrocławskiego (1950-1975), roczniki statystyczne województwa wałbrzyskiego (1975-1998), powszechnych spisów ludności i urzędu gminy wiejskiej Kłodzko
  22. Słownik geografii… op.cit., s. 351-353.
  23. Dane z wyborów z 2006 na stronie PKW .
  24. Ziemia Kłodzka. Mapa turystyczna op.cit.
  25. Lista szkół na terenie miasta
  26. Informacja na stronie MCK w Polanicy-Zdroju
  27. Informacja na stronie internetowej miasta .
  28. Informator miejski Polanicy-Zdrój
  29. Kłodzka Prasa
  30. Internetowa strona TVK Kłodzkiej
  31. Internetowa strona TV Sudeckiej
  32. Acta Apostolicae Sedis Nr.10/72 pag. 657.
  33. Strona diecezji wrocławskiej Kościoła ewangelicko-augsburskiego
  34. Strona Kościoła zielonoświątkowego w Polsce
  35. Kazimierz Bartkiewicz, op.cit. s. 20.
  36. Polanica Zdrój. Plan miasta, wyd. Eko-Graf, Wrocław 1997.
  37. Kotlina Kłodzka. Mapa turystyczna, op.cit.
  38. Internetowa strona OSP
  39. Informacje za stroną internetową Dolnośląskiej Policji
  40. Internetowa strona szpitala
  41. Polsko-Amerykańske Kliniki Serca – Sudeckie Centrum Kardiologiczno-Angiologiczne w Polanicy-Zdroju
  42. Szpitale w Polanicy – wykaz w Informatorze Miejskim
  43. 43,0 43,1 43,2 Słownik geografii… op.cit., s. 354.

Bibliografia

  • Polanica Zdrój wczoraj i dziś, tom I red. Henryk Grzybowski, Georg Wenzel, tom II red. Krystyna Jazienicka-Wytyczak; Nowa Ruda-Polanica Zdrój 2006. Przedmowa, okładki, jedna z map i spis treści na portalu Nasze Sudety O książce na portalu Ziemia kłodzka
  • Heimatbuch. Altheide Bad, Kreis Glatz/Schlesien, Georg Wenzel, Lingen 1991.
  • Leszek Barg, Polanica. Monografia wsi dolnośląskiej ze szczególnym uwzględnieniem życia prawnego chłopstwa w schyłkowym feudalizmie [praca doktorska], Uniw. Wroc., Wrocław 1964, maszynopis. Rozdziały tej pracy 1. Właściciele, 2. Rozwój demograficzny, 3. Uzdrowisko (wcześniej również publikowane w czasopismach), ponownie opracowane, zaktualizowane i uzupełnione zamieszczono w t. I książki „Polanica Zdrój wczoraj i dziś”
  • Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffa, t. 15, Wrocław 1994.
  • Joseph Kögler, Die Chroniken der Grafschaft Glatz, nowe wyd. D. Pohl, Modautaul 1998.

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Polanica-Zdrój":

1972 ...

Teatr Nasz ...

Flins ...

Cieplice Śląskie-Zdrój ...

Kowary ...

Wrzosówka (dopływ Kamiennej) ...

Kamienna (dopływ Bobru) ...

Przełęcz Lubawska ...

Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność" ...

Leon Mieczysław Zawiejski ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Polanica-Zdrój":

234. Polska droga do demokracji (plansza 16) ...

Położenie i podział administracyjny Polski (plansza 10) ...

Wody podziemne i bilans wodny Polski (plansza 13) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie