Termin zjednoczenie Niemiec ( niem. Deutsche Wiedervereinigung) oznacza przyłączenie Niemieckiej Republiki Demokratycznej oraz Berlina Zachodniego do Republiki Federalnej Niemiec . Zjednoczenie Niemiec stało się faktem 3 października 1990 roku na mocy porozumienia zawartego 12 września podczas moskiewskiej konferencji dwa plus cztery . Układ ten podpisały obok NRD i RFN cztery dawne mocarstwa okupacyjne: Stany Zjednoczone , Wielka Brytania , Francja i Związek Radziecki .

Podłoże historyczne

Mur berliński

Wraz z zakończeniem II wojny światowej Niemcy zostały podzielone na cztery strefy okupacyjne, sama stolica – Berlin również dostała się pod jurysdykcję czterech okupantów – Francji, Wielkiej Brytanii, USA oraz ZSRR. Wraz z rozpoczynającą się zimną wojną w 1949 roku alianci połączyli swoje strefy w jedną, formując w ten sposób RFN , a Berlin Zachodni ustanawiając obszarem specjalnego administrowania przez aliantów (status wolnego miasta, jednakże silnie związanego ekonomicznie i politycznie z RFN), podczas gdy Związek Radziecki utworzył z okupowanej strefy (łącznie ze wschodnią częścią Berlina) zależną od siebie NRD .

Z pierwszą propozycją połączenia Niemiec wystąpił Stalin w 1952 . Rząd Zachodnich Niemiec pod przewodnictwem Konrada Adenauera był zwolennikiem integracji połączonych Niemiec z Zachodem, domagając się wolnych wyborów w nowym państwie, monitorowanych przez obserwatorów międzynarodowych. Na takie warunki Stalin nie chciał przystać.

W wyniku coraz częstszych ucieczek swoich obywateli na zachód, rząd Wschodnich Niemiec w 1961 zamknął wszystkie punkty graniczne z RFN i rozpoczął budowę Muru Berlińskiego , co przyczyniło się do coraz większego pogłębiania podziału Niemiec na dwie części oraz izolacji NRD.

Koniec podziału

W połowie lat 80. XX wieku zjednoczenie obu państw niemieckich wydawało się nierealnym marzeniem wielu Niemców. Na drodze do realizacji tego marzenia stała zimna wojna dzieląca Europę na dwa wrogie sobie obozy. Zakończenie ery konfrontacji było niemożliwe bez politycznych zmian w ZSRR i bez upadku, narzuconego siłą środkowo-wschodniej Europie, komunizmu . Wzrost niewydolności gospodarczej i politycznej radzieckiego imperium w drugiej połowie lat 80. wymusił na kierownictwie KPZR wprowadzenie pewnych reform. Przywódca ZSRR Michaił Gorbaczow ogłosił okres tak zwanej "przebudowy" (po rosyjsku pieriestrojka ). Zmiany polityczne w ZSRR szybko wpłynęły na rozwój wypadków w podporządkowanych mu państwach europejskich. W Polsce, Czechosłowacji, na Węgrzech jak i w samym NRD odżyły dotychczas brutalnie tłumione ruchy demokratyczne i niepodległościowe.

Nieokreślona, acz bardzo duża liczba mieszkańców NRD wyjeżdżała m.in. do Polski, na terenie której porzucając swoje samochody wchodzili na teren konsulatów i ambasady RFN, gdzie otrzymywali dokumenty uprawniające ich do łatwego dostania się do RFN i osiedlenia się tamże (prawo RFN w kwestii jednolitości Niemiec przyznawało swoje obywatelstwo każdemu Niemcowi, który znalazł się na terenie Republiki Federalnej, tj. na przykład w ambasadzie czy konsulacie RFN). 2 maja 1989 władze Węgier zniosły restrykcje dotyczące ruchu granicznego z Austrią . Otworzyło to Niemcom z NRD drogę, poprzez Węgry i Austrię, do RFN. We wrześniu z takiej możliwości skorzystało ponad 13 tysięcy Niemców, uciekając tą drogą do Niemiec Zachodnich (tzw. Rewolucja Trabantów ). Masowe demonstracje w NRD przeciwko rządom Ericha Honeckera zwane demonstracjami poniedziałkowymi, wobec wydarzeń w Europie i ZSRR (tzw. Jesień Ludów ), doprowadziły do jego rezygnacji w październiku 1989 roku. Nowy rząd 9 listopada 1989 roku zniósł ograniczenia w podróżowaniu do RFN. Na wieść o nowych przepisach obywatele NRD natychmiast i masowo ruszyli na granicę. Służby graniczne nie potrafiąc zapanować nad rozwojem sytuacji zdecydowały się ustąpić. Granica stanęła otworem, zaś Niemcy z obu państw jeszcze tej samej nocy przystąpili do spontanicznego burzenia znienawidzonego muru berlińskiego .

3 października 1990 roku – fajerwerki pod Bramą Brandenburską z okazji przywrócenia jedności Niemiec.

Rozpoczął się proces zjednoczeniowy. W listopadzie 1989 roku kanclerz RFN Helmut Kohl ogłosił 10 punktowy plan zjednoczenia. W lutym roku 1990 odbyło się wspólne posiedzenie rządów obu państw niemieckich. W lipcu tego samego roku wszedł w życie układ o unii walutowej, zaś 12 września 1990 na konferencji w Moskwie 2 plus 4 uregulowano sprawy zagraniczne i kształt granic nowego państwa.

Na mocy ratyfikowanego przez parlamenty obu państw w dniu 20 września 1990 roku układu (traktat zjednoczeniowy) pomiędzy RFN a NRD o przywróceniu jedności Niemiec, landy NRD w dniu 3 października 1990 przystąpiły do RFN. Dzień ten jest uznawany za oficjalną datę zjednoczenia Niemiec.

Ekonomiczną ceną zjednoczenia było 2 biliony euro jakie Niemcy zachodnie przekazały do 2009 roku wschodnim krajom związkowym w celu dostosowania wschodnioniemieckiej gospodarki i infrastruktury do poziomu zachodnich krajów związkowych. Cena społeczna to duża liczba (według sondaży tygodnika "Der Spiegel" jest to 30%) mieszkańców byłego NRD, którzy uważają się za ofiary procesu zjednoczeniowego.

Zobacz też

• Granica niemiecko-niemiecka
• Konferencja dwa plus cztery
• Republika Federalna Niemiec
• Niemiecka Republika Demokratyczna