Pluskwica europejska (Cimicifuga europaea Schipcz.), nazywana też pluskwicą cuchnącą –
gatunek
rośliny z rodziny
jaskrowatych
. Według nowszych badań filogenetycznych gatunki należące do
rodzaju
pluskwica (
Cimicifuga
) zostały włączone do rodzaju
Actaea
, prawidłowa zatem nazwa łacińska tego gatunku to Actaea europaea[2].
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje w Europie. W Polsce jest dość rzadka. Główny obszar jej występowania to wyżyny na południu, dorzecze dolnej
Wisły
oraz
Pojezierze Mazurskie
. W Karpatach jest bardzo rzadka, podano ją z ok. 20 stanowisk[3]. Tutaj występuje głównie w
Pieninach
(
Zielone Skałki
,
Upszar
,
Masyw Trzech Koron
,
Wąwóz Szopczański
,
Podskalnia Góra
, pod
Kopą Siana
, podnóża
Facimiecha
, Małe i
Wielkie Przechodki
,
Wysokie Skałki
,
Rabsztyn
,
Ligarki
, Kiczora), poza nimi tylko na dwóch stanowiskach na
Pogórzu Bukowskim
i dwóch w
Tatrach Zachodnich
(
Organy
i
Wąwóz Kraków
)[3].
Morfologia
- Pokrój
- Duża roślina dorastająca do wysokości 1,5 m i tworząca kępę o niewiele mniejszej szerokości. Cała roślina nieprzyjemnie pachnie pluskwami, stąd prawdopodobnie nazwa.
-
Łodyga
- Wzniesiona, sztywna, rozgałęziona i ulistniona. Pod ziemią roslina posiada
kłącze
.
-
Liście
- 2–3-krotnie pierzaste, o jajowatych, brzegiem piłkowanych odcinkach. Na spodniej stronie są rzadko owłosione.
-
Kwiaty
- Zielonkawe, niepozorne, zebrane w rozgałęzione, groniaste
kwiatostany
. Kwiaty mają 4 zielonkawe i wcześnie odpadające działki kielicha, 4 zielonkawobiałe płatki korony, 2-5 owłosionych słupków i liczne pręciki. W nasadzie dzbanuszkowatych płatków korony występują zagłębienia miodnikowe.
-
Owoce
- Mają postać
mieszków
z haczykowatym dzióbkiem. Nasiona na powierzchni posiadają brązowe łuski.
Biologia i ekologia
Bylina
,
hemikryptofit
. Rośnie zwłaszcza w liściastych lasach oraz w zaroślach, szczególnie na ich obrzeżu. Preferuje gleby o
odczynie
obojętnym lub zasadowym, wilgotne. Występuje głównie na próchnicznych
rędzinach
powstałych z wapieni, rzadko tylko na
glebach brunatnych
powstałych z
lessu
i na
czarnoziemach
. W górach występuje po
regiel dolny
. Najwyższe opisane jej stanowisko znajduje się w
Wąwozie Kraków
w
Tatrach
. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Owoce rozsiewane są przez zwierzęta (
zoochoria
), w sierść których wczepiają się specjalnymi haczykami.
Roślina trująca
, zawiera
alkaloidy
i
glikozydy
. Liczba chromosomów 2n=16[4].
Zagrożenia i ochrona
Roślina objęta w Polsce ścisłą
ochroną gatunkową
. Zagrożeniem dla gatunku jest zmniejszanie się powierzchni jej siedlisk i gospodarcze użytkowanie lasów, w czasie którego jej siedliska ulegają zniszczeniu. Wiele stanowisk jej występowania jest chronione w parkach narodowych, np. w
Ojcwskim
,
Pienińskim
,
Roztoczańskim
,
Tatrzańskim
. Tutaj zagrożone są tylko niektóre jej stanowiska w bezpośrednim sąsiedztwie szlaków turystycznych.
Zastosowanie
Z rośliny tej wytwarza się preparat Remens łagodzący objawy
klimakterium
u kobiet oraz dolegliwości związane z miesiączką: zmniejsza krwawnienia, bóle brzucha, krzyżów, głowy i piersi, reguluje długość cyklu. Może być alternatywnie stosowany przez kobiety mające przeciwskazania do terapii hormonalnej[5].
Przypisy
Bibliografia
- Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. .
