Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Jastrzębie Zdrój

Jastrzębie Zdrój - (śl. Jaščymbje–Zdrůj, niem. Bad Königsdorff-Jastrzemb) – miasto na prawach powiatu położone w południowej części województwa śląskiego. Największe, po Rybniku, miasto Rybnickiego Okręgu Węglowego. Jest to jedno z najmłodszych miast Polski (prawa miejskie od 1963 r.). Liczy 93 554 mieszkańców (2008), a jego powierzchnia zajmuje 88,62 km². Miejscowość rozwijała się od połowy XIX wieku jako uzdrowisko. W latach 50. XX wieku odkryto tu znaczne zasoby węgla kamiennego co przekształciło miasto w znaczący ośrodek przemysłowy. Z Jastrzębia pochodzą m.in. Jerzy Cnota, Krystian Lupa czy Rudolf Ranoszek.

Położenie

Jastrzębie-Zdrój położone jest na Górnym Śląsku, przy granicy Polski z Czechami; graniczy ponadto z powiatami ziemskimi: pszczyńskim, rybnickim, wodzisławskim, cieszyńskim i powiatem grodzkim Żory. Przez miasto płyną małe rzeki: Pszczynka, Jastrzębianka, Szotkówka i Gmyrdek. Jastrzębie-Zdrój znajduje się na 14. miejscu pod względem ludności w województwie śląskim, a 43. pod względem liczby mieszkańców i 36. pod względem powierzchni w Polsce. Powierzchnia miasta to 88,62 km². Jastrzębie-Zdrój, choć nie leży na terenie historycznego Śląska Cieszyńskiego, to od 1998 r. należy do Euroregionu "Śląsk Cieszyński". Jest największym pod względem liczby ludności miastem euroregionu.

Z centru miasta widoczne są główne masywy oddalonych o ok. 30-35 km w linii prostej od Jastrzębia Beskidów (Śląskiego, Małego oraz Śląsko-Morawskiego). Najbardziej rozpoznawalnymi szczytami widocznymi z Jastrzębia-Zdroju są: masyw Czantorii, Skrzyczne, Lysa Hora. Przy dobrej widoczności z Bzia, Ruptawy oraz z wysokich pięter bloków znajdujących się w centrum miasta można dojrzeć Babią Górę (ok. 73 km w linii prostej od Jastrzębia) oraz – spoglądając w kierunku Parku Zdrojowego (kierunek Wodzisław Śląski) – masyw Pradziada (102 km w linii prostej) z ogromną, 162-metrową wieżą, położonego już w Jesionikach – po stronie czeskiej (Sudety Wschodnie).

Historia

Jastrzębie na mapie Christiana Friedricha von Wrede. Około 1750 r.

Pierwsza pisemna wzmianka z terenów, na których dziś położone jest miasto, pochodzi z ok. 1270 roku. Wtedy w księdze fundacyjnej biskupstwa zanotowano słowa: Item in Bozegora sive Monte Oliveti solvitur decima more polonico valet 5 marcam ("Podobnie w Bożej Górze, zwanej też Górą Oliwną, była oddawana dziesięcina według zwyczaju polskiego, równowartości 5 marek"). W 1293 roku w dokumencie księcia opolskiego Przemysława wymienione zostaje Bzie. W 1481 roku dokonano podziału majątków w Bziu, które wówczas należało do rodziny Rostków. Wykształciły się odrębne majątki wzmiankowane na przełomie XVII i XVIII wieku - Bzie Dolne (1678), Bzie Górne (1711), Bzie Średnie (1711), Bzie Zameckie (1714), a także założona w 1783 roku Kolonia Jana. Kolejnymi najwcześniej wzmiankowanymi przysiółkami leżącymi na terenie obecnego Jastrzębia-Zdroju są wymieniona w 1276 roku Moszczenica, w 1305 Szeroka, w 1700 roku Pochwacie oraz w 1794 roku Zofiówka

Rozwój miejscowości nastąpił po odkryciu solanki jodowo-bromowej podczas wierceń w 1859 r. prowadzonych w poszukiwaniu węgla przez właściciela Jastrzębia Dolnego Emila von Schliebena. W 1861 r. Jastrzębie Dolne wykupił hrabia Feliks von Königsdorff i rozpoczął budowę obiektów leczniczych. Wzniesiono wówczas pierwsze urządzenia kąpielowe oraz m.in. Kasyno Zdrojowe (1862) – późniejszy Dom Zdrojowy i Łazienki (1861) – późniejszy Zakład Przyrodoleczniczy. Hrabia zmienił także nazwę miejscowości na Bad Königsdorff-Jastrzemb, nazwa ta obowiązywała do 1922 roku. W 1869 r. uzdrowisko stało się własnością spółki Actien Commandit Gesellschaft, która zmodernizowała istniejące obiekty i zbudowała muszlę koncertową i drewniany deptak. W 1890 r. Jastrzębie zakupił Juliusz Landau, który rozpoczął przekształcanie sanatorium w uzdrowisko dziecięce. W 1891 r. powstał pierwszy kompleks sanatoryjny z kaplicą, klasztorem (1905), szpitalem (1909) i budynkiem sanatoryjnym – należący do Katolickiego Zakładu Dziecięcego NMP, a wkrótce potem kolejne – Ewangelicki Zakład Dziecięcy "Betania" (1890-1905) oraz Żydowski Zakład dla Dzieci.

Uzdrowisko rozwinął kolejny właściciel – Mikołaj Witczak, który nabył Zdrój w 1896 roku. W czasie I wojny światowej z jastrzębskich obiektów korzystali ranni żołnierze, wiele z sanatoriów zamieniono w szpitale wojskowe. W 1918 r. w związku z niekorzystną sytuacją polityczną dr Mikołaj Witczak odsprzedał uzdrowisko Austriacko-Niemieckiemu Towarzystwu Zdrojowemu. Po śmierci Witczaka synowie – Mikołaj i Józef unieważnili transakcję i stali się właścicielami Jastrzębia.

4 lipca 1922 r. Jastrzębie wraz z całym powiatem rybnickim znalazło się w granicach Polski. W okresie międzywojennym nastąpił rozkwit uzdrowiska. Powstały m.in.: Sanatorium im. Marszałka Piłsudskiego (1928), zbudowane dzięki funduszom Autonomicznego Województwa Śląskiego, przeznaczone dla inwalidów wojennych i powstańców śląskich), sanatorium "Hutnik", basen (1938) i liczne prywatne pensjonaty.

W czasie II wojny światowej, Niemcy stworzyli na terenie uzdrowiska tzw. "Miasto matek". Pod koniec wojny domy matek oraz szpitale dziecięce przekształcono na szpitale dla niemieckich żołnierzy.

Po wojnie uzdrowisko nadal funkcjonowało i było zaliczane do uzdrowisk I kategorii.

W latach 1945-54 siedziba wiejskiej gminy zbiorowej Jastrzębie Zdrój.

Wraz z odkryciem złóż węgla kamiennego rozpoczęto budowę kopalń i osiedli mieszkaniowych. Jastrzębie weszło w zupełnie nowy rozdział swojej historii. Pierwszą oddaną do użytku była kopalnia "Jastrzębie", a równolegle z nią wybudowano osiedla "Przyjaźń" i "Zdrój". Rok później, w 1963 r. Jastrzębie-Zdrój otrzymało prawa miejskie. W 1973 roku dołączono do miasta sołectwo Jastrzębie Górne.Już kilkanaście lat później w granicach miasta działało pięć kopalń – Jastrzębie, Moszczenica, Pniówek, Borynia i Manifest Lipcowy. W latach 1954-1975 Jastrzębie-Zdrój należało administracyjnie do powiatu wodzisławskiego. W 1975 na skutek reformy administracyjnej przyłączono wsie: Ruptawa, Szeroka, Moszczenica, Borynia, Skrzeczkowice i (przejściowo) Pniówek (1977-1992).

W latach 80. XX w. Jastrzębie było jednym z ośrodków protestów robotniczych. W 1980 podpisano tu tzw. porozumienia jastrzębskie, ostatnie z tzw. porozumień sierpniowych. W czasie stanu wojennego 15 grudnia 1981 r. doszło do pacyfikacji kopalni Manifest Lipcowy (ob. "Zofiówka").

W 1994 roku uzdrowisko zostało zlikwidowane.


Inne hasła zawierające informacje o "Jastrzębie Zdrój":

1972 ...

Teatr Nasz ...

Flins ...

Cieplice Śląskie-Zdrój ...

Kowary ...

Wrzosówka (dopływ Kamiennej) ...

Kamienna (dopływ Bobru) ...

Przełęcz Lubawska ...

Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność" ...

1962 ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Jastrzębie Zdrój":

234. Polska droga do demokracji (plansza 16) ...

Położenie i podział administracyjny Polski (plansza 10) ...

Wody podziemne i bilans wodny Polski (plansza 13) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie