Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Pisz

Pisz

Pisz
Herb
Herb Pisza
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat piski
Gmina
• rodzaj
Pisz
miejska
Założono1367
Prawa miejskie 1645
Burmistrz Jan Alicki
Powierzchnia 10,08 km²
Wysokośćok. 115 m n.p.m.
Ludność (2008)
•  liczba
•  gęstość

19 451
1926 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 87
Kod pocztowy 12-200
Tablice rejestracyjne NPI
Położenie na mapie Polski

Pisz
53°37'N 21°48'E / 53.617, 21.8 Na mapach: 53°37'N 21°48'E / 53.617, 21.8
TERC
( TERYT )
6283716034
Miasta partnerskie   Niemcy Schleswig-Flensburg

  Estonia Mustvee
  Litwa Alytus

Urząd miejski
ul. Gizewiusza 5
12-200 Pisz
Strona internetowa miasta

Pisz (dawniej Jańsbork albo Jansbork, niem. Johannisburg, prus. Pīsis) – miasto w woj. warmińsko-mazurskim , w powiecie piskim , siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pisz , położone w południowo-wschodniej części Krainy Wielkich Jezior Mazurskich , nad jeziorem Roś i nad wypływającą z niego rzeką Pisą . Miasto otacza Puszcza Piska . W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. suwalskiego .

Według danych z 31 grudnia 2008 miasto liczyło 19 451 mieszkańców.

Gmina Pisz jest największą obszarowo gminą w Polsce – 634 km². Około 2/3 jeziora Śniardwy leży w jej granicach.

Spis treści

Historia

Pisz powstał jako osada bartnicza, funkcjonująca jako wieś zagrodnicza, zasiedlona wolnymi pruskimi, posiadającymi prawo bartnictwa, rybołówstwa i myślistwa. Na początku XV w. (1424 r.) pojawiła się w dokumentach wzmianka o sołtysie , co wskazywałoby na funkcjonująca już wieś. Wspomniany sołtys wymieniany jest także jako starosta bartny w 1450 r. Prawdopodobnie w tym czasie w pobliżu zamku funkcjonowały już karczmy i kramy rzemieślnicze.

  • 1449 – Potwierdzone istnienie kościoła i szkoły, budowa mostu zwodzonego na Pisie,
  • 1451 – pobyt w Piszu wielkiego mistrza Ludwika von Erlichshausena ; nieudana próba lokacji miasta . Przywilej lokacyjny nadawał 200 łanów na prawie chełmińskim, a sołtysem i zasadźca jednocześnie był niejaki Wawrzyniec Allwun i otrzymał 30 łanów i trzy parcele w mieście. Na utrzymanie plebana wyznaczono 10 łanów. Mieszkańcy lokowanego miasta otrzymali 110 łanów wolnych od obciążeń oraz 50 łanów czynszowych, dla których wyznaczono 10 lat wolnizny. Wojna trzynastoletnia uniemożliwiła zasiedlenie miasta i nadanej ziemi.
  • 1933 – przeprowadzenie generalnego remontu kościoła pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela,
  • 24/25 I 1945 – zajęcie Pisza przez żołnierzy Armii Czerwonej z 307 dywizji piechoty dowodzonej przez generała majora B. Dołmatowa; zniszczenie zabudowy miasta w niemal 70%
  • 1945 – przyłączenie miasta do Polski, wysiedlenie ludności uznanej za niepolską
  • 1945
    • przeniesienie siedziby starostwa z Białej Piskiej do Pisza,
    • otwarcie szkoły podstawowej,
    • uruchomienie elektrowni i poczty,
    • powołanie Urzędu Ziemskiego,
    • powołanie spisu powszechnego (w powiecie mieszkało 700 osób),
    • powstał PSS "Osadnik w Piszu",
  • 1946 – powołano Powiatową Radę Narodową ,
  • 1948 – uruchomiono Piskie Zakłady Przemysłu Sklejek ,
  • 1960 – oddano do użytku budynek Domu Kultury w Piszu,
  • 1969 – powstało Muzeum Ziemi Piskiej,
  • 1975 – na skutek reformy administracyjnej w Polsce powiat Pisz został zlikwidowany,
  • 1987 – w Turnieju Miast Pisz przegrał ze Słubicami ,
  • 1989 – pierwsze demokratyczne wybory do samorządu gminnego. Burmistrzem Pisza zostaje Andrzej Wróblewski. W następnych latach (do 2002) urząd ten piastuje Janusz Puchalski,
  • 1995 – ukazał się pierwszy numer nowej edycji czasopisma popularno – naukowego "Znad Pisy",
  • 1998 – podpisanie porozumienia o partnerstwie między Piszem a powiatem Schleswig-Flensburg ;
  • 1999 – po reformie administracyjnej ponowne powołanie starostwa powiatowego . Starostą zostaje Marek Konopka ,
  • 2000 – Radosław Sobczak z Pisza zakwalifikował się jako jedyny Polak do finału Konkursu Chopinowskiego ,
  • 2002 – 4 lipca nad Puszczą Piską przechodzi największy w historii huragan . W samym tylko Nadleśnictwie Pisz w ciągu 15 minut uszkodzonych zostaje 12 tys. ha lasów,
  • 2002 – wybory samorządowe: burmistrzem zostaje Andrzej Szymborski, a starostą Zbigniew Włodkowski,
  • 2004 – uruchomienie ekologicznej ciepłowni dla miasta Pisz. Jest to największa tego rodzaju ciepłownia w Polsce, która wykorzystuje tylko odnawialne źródła energii – biomasę. Inwestycja współfinansowana przez EkoFundusz.
  • 2009 – 26 czerwca nastąpiło otwarcie nowego mostu nad Pisą[1].

Zabytki

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela

Pisz nie obfituje w zabytki. Częste pożary i wojny, które nawiedzały miasto, zmiotły z powierzchni ziemi budowle wzniesione w dawnych wiekach.

Najstarszym zabytkiem jest wieża kościoła pod wezwaniem św. Jana; odbudowana po pożarze z 1694 roku przetrwała w mało zmienionej formie. Na uwagę zasługują ściany z ryglówki wzniesione w 1737 roku.

Wieża jest murowana i otynkowana; składa się z trzech kondygnacji z otworem wejściowym na osi, zamykającym się półkoliście. Dach wieży, namiotowy, przechodzi w latarnię ośmioboczną. Na niej znajduje się zegar, a od 1739 roku krzyż. Hełm wieży pochodzi z czasów późniejszych. Sam kościół, wzniesiony w ostatnich latach XVII wieku , został przebudowany w 1843 roku.

We wnętrzu kościoła zachował się ołtarz główny z okresu późnego renesansu, odnowiony w 1696 roku oraz barokowa ambona pochodząca z 1701 roku. Z XVII wieku pochodzą: krucyfiks drewniany, polichromowany, polichromowany pelikan oraz chrzcielnica.

W mieście obejrzeć można ślady po byłym zamku krzyżackim przy ul. Gizewiusza. Z dawnej zabudowy miejskiej zachowały się trzy domy w stylu barokowym : parterowy przy ulicy Rybackiej 8 oraz piętrowe przy Lipowej 5 i 22 (stara numeracja). Dom przy ulicy Rybackiej pochodzi z XVIII wieku , a domy przy ulicy Lipowej z XIX wieku . Wszystkie są murowane, otynkowane, założone na planie prostokąta, dwudzielne.

Baszta

Zabytkowe domy przy ulicy Rybackiej oznaczone numerami: 9, 12, 13, 15, 16, 17, 18 i 30 pochodzą z pierwszej połowy XIX wieku . Wszystkie są parterowe, murowane, tynkowane, założone na planie prostokąta.

Przy placu Daszyńskiego, z bogatej niegdyś secesyjnej zabudowy miasta pozostały jedynie dwa zabytkowe budynki (nr 8 i 14). Do rejestru zabytków wpisano neogotycki ratusz i stojący obok budynek w tym samym stylu. Wzniesiono je w 1900 roku za pieniądze pochodzące z kontrybucji po wygranej wojnie z Francją w 1871 roku. Mieści się w nim między innymi Muzeum Ziemi Piskiej, Starostwo Powiatowe i Urząd Stanu Cywilnego.

Na zapleczu ratusza znajduje się neogotycka baszta . Obok na skwerku wystawiona została tzw. Kamienna Baba – pamiątka pozostawiona przez Prusów , a odnaleziona w pobliskich Wejsunach w 1872 r. Obelisk z różowawego głazu (140 cm wys.), z niewyraźnie zarysowaną twarzą, przedstawia prawdopodobnie jakiegoś staropruskiego boga. Niedaleko placu Daszyńskiego znajduje się kościół ewangelicko-augsburski .

Kościoły i związki wyznaniowe

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

  • Kościół Rzymskokatolicki
    • pw. św. Jana Chrzciciela
    • pw. Matki Miłosierdzia Ostrobramskiej
    • pw. św. Józefa Oblubieńca
    • pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa

Sala Królestwa (ul. Warszawska 46)

Sport

W mieście swą siedzibę ma klub piłkarski Mazur Pisz. Aktualnie występuje w klasie okręgowej , w I grupie warmińsko-mazurskiej.

  • Pełna nazwa: Klub Sportowy Mazur Pisz
  • Rok założenia: 1951
  • Barwy: zielono-niebiesko-czerwone
  • Adres: ul. Mickiewicza 2, 12-200 Pisz
  • Stadion: Stadion Miejski w Piszu
pojemność: 2000
oświetlenie: brak
wymiary boiska: 103 m x 67 m[]

Urodzeni w Piszu

  • Jerzy Krzysztof Pisański (XVIII w.), uczony, autor pierwszej historii Prus
  • Gustaw Gizewiusz (XIX w.), działacz mazurski, autor głośnej pracy "Polska kwestia językowa w Prusach", współredaktor dwóch gazet wychodzących w języku polskim na Mazurach
  • Marek Szczech – były piłkarz, reprezentant Polski, zmarł w 2003 roku
  • Zbigniew Włodkowski (ur. 30 kwietnia 1961 w Piszu) – polski polityk (PSL) , nauczyciel i samorządowiec, poseł na Sejm V kadencji, od 28 listopada 2007 podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej.
  • Gerard Skok (ur. 6 października 1930 w Łodygowie, zm. 3 grudnia 1987 w Olsztynie) – polski działacz społeczny na Mazurach, dziennikarz i polityk, poseł na Sejm PRL I i II kadencji (1952–1961) z ramienia PZPR.

Przypisy

  1. Nowy most nad Pisą i przebudowa dróg w Piszu ( pol. ). 2009-06-26. [dostęp 2010-06-24].

Bibliografia

  • Grzegorz Białuński: Kolonizacja Wielkiej Puszczy (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie). Olsztyn, OBN, 2002, 237 str., , ISSN 0585-3893

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Pisz":

Niegocin ...

Mazurski Park Krajobrazowy Mazurski Park KrajobrazowyLogo parkuLogo parkuPołożeniegminy: Mikołajki , Ruciane Nida , Piecki , Pisz , Mrągowo , Orzysz , Świętajno Data utworzenia 1977 r.Powierzchnia536,55 km² Otulina 186,08 km² Liczba rezerwatów 11Mazurski Park Krajobrazowy – ...

Mikołajki ...

Kanały mazurskie ...

Równina Mazurska ...

Pojezierze Mazurskie ...

Suwałki Białystok, PKS Łomża, PKS Warszawa, PKS Olsztyn, PKS Gdańsk, PKS Mrągowo, PKS Pisz i Veolia Kętrzyn. LotniskoW Suwałkach znajduje się lotnisko sportowe Aeroklubu Suwalskiego .Do ...

Gmina miejskich i miejsko-wiejskich łącznie) wynosi 903. Powierzchnia(stan 1 stycznia 2007, GUS)Ogólnie:największa: gmina Pisz ( powiat piski ) – 633,69 km²najmniejsza: Górowo Iławeckie ( powiat bartoszycki ) – 3,32 ...

Polskie zamki i twierdze – Zamek Kazimierzowski Przezmark Papowo Biskupie Pasłęk Pęzino Pieniński Zamek Pieniężno Pieskowa Skała , województwo małopolskie Pieszyce , województwo dolnośląskie Pilica , województwo śląskie Piotrków Trybunalski Pisz Płock Płonina Płoty Podgrodzie Podskale Pokrzywno Połczyn-Zdrój Poznań – Twierdza Poznań Poznań – Zamek Cesarski w Poznaniu Poznań – Zamek Królewski ...

Województwo warmińsko-mazurskie ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Pisz":

Komizm w Zemście (plansza 5) > Komizm sytuacyjny komentarze Raptusiewicza: Niech cię czarci chwycą Z taką pustą mózgownicą! "Mocium panie" cymbał Pisze! Ni tak, ni siak niby owak: "I chciałabym, i boję się". O! Już wiesz ...

011. Struktura systemu przyrodniczego Ziemi (plansza 14) wybranych miejscowościach (w metrach): Budapeszt – 15 m Szubin – 33 m Krosno – 41,7 m Pisz – 96 m Albany (USA) – 137,8 m Witwatersrand (RPA) – 172,7 m ...

Z czasownikiem per Ty (plansza 12) 3 osoby liczby mnogiej czasu teraźniejszego czasownika,       np. pisać – Pisz-ą – Pisz-ący, rozumieć – rozumiej-ą – rozumiej-ący. Imiesłów przymiotnikowy bierny tworzymy za ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie