Alfabet hebrajski, nazywany też przez badaczy pismem żydowskim lub pismem kwadratowym –
alfabet spółgłoskowy
stosowany do zapisu
języka hebrajskiego
,
jidysz
,
ladino
i innych
języków żydowskich
, wywodzący się z
alfabetu aramejskiego
, a pośrednio z
fenickiego
i egipskich
hieroglifów
. Składa się z 22 znaków, a w przeciwieństwie do
alfabetu łacińskiego
nie rozróżnia się w nim
liter
małych i wielkich.
Kierunek pisma: od prawej do lewej.
Litery alfabetu hebrajskiego:
| Zapis | Nazwa |
Wymowa
| Wartość numeryczna |
|---|
| Nowoczesny | Tradycyjny |
Kursywa hebrajska
|
|
א
| א | | alef | nieme lub któraś z samogłosek | 1 |
|
ב
| ב | | bet | [
b
], [
v
] | 2 |
|
ג
| ג | | gimel | [
ɡ
] | 3 |
|
ד
| ד | | dalet | [
d
] | 4 |
|
ה
| ה | | hej/he[1] | jako spółgłoska – [
h
]; jako samogłoska – [
a
] | 5 |
|
ו
| ו | | waw | jako spółgłoska – [
v
]; jako samogłoska – [
ɔ̝
], [
u
] | 6 |
|
ז
| ז | | zajin | [
z
] | 7 |
|
ח
| ח | | chet | [
χ
] lub [
ħ
] | 8 |
|
ט
| ט | | tet | [
t
] | 9 |
|
י
| י | | jod[1]/jud | jako spółgłoska – [
j
]; jako samogłoska – [
i
], [
ɛ̝
] | 10 |
|
כך
| כך | | kaf | [
k
], [
χ
] | 20 |
|
ל
| ל | | lamed | [
l
] | 30 |
|
מם
| מם | | mem | [
m
] | 40 |
|
נן
| נן | | nun | [
n
] | 50 |
|
ס
| ס | | samech/samek[1] | [
s
] | 60 |
|
ע
| ע | | ajin/ain[1] | jako spółgłoska – [
ʕ
] lub nieme; jako samogłoska – [
a
], [
ɛ̝
], [
ɔ̝
], [
i
] | 70 |
|
פף
| פף | | pe | [
p
], [
f
] | 80 |
|
צץ
| צץ | | cadi/cade/sade[1] | [
ʦ
] (polskie c) | 90 |
|
ק
| ק | | kof[1]/kuf | [
k
], [
q
] | 100 |
|
ר
| ר | | resz | w starożytności [
r
], współcześnie [
ʁ
] | 200 |
|
ש
| ש | | szin | [
ʃ
] (polskie sz), [
s
] | 300 |
|
ת
| ת | | taw | [
t
], [
θ
] | 400 |
Pięć liter (kaf, mem, nun, pe, cade) przyjmuje na końcu wyrazu inną graficznie formę, zwaną końcową (kaf finale, mem finale itd.). Są to tak zwane "litery królewskie" (sofit).
Kształt liter "pisanych" (
kursywy
) różni się znacznie od pierwowzorów "drukowanych" (pismo kwadratowe).
Niektóre litery zmieniają swoją wymowę (i nazwę) po umieszczeniu wewnątrz dageszu (znaku w kształcie kropki). Są to np. wet (
v
) → bet (
b
), chaf (
χ
) → kaf (
k
), fe (
f
) → pe (
p
). W niektórych epokach i dialektach języka hebrajskiego istniało też rozróżnienie: thaw (
θ
) → taw (
t
), nieistniejące we współczesnym hebrajskim (
izraelskim
). W przypadku dodania dageszu do innej litery, można jedynie wymawiać ją wzdłużoną. Litera szin ma kropkę nad prawym "ramieniem" (lecz nie jest to dagesz) i wtedy wymawiana jest jako "sz". Kropka nad "ramieniem" lewym zmienia nazwę na sin i wymowę na "s".
Judaizm
uznaje graficzną formę alfabetu za świętą;
mistycy
żydowscy uważali litery hebrajskie za nośniki duchowych mocy, a ich znajomość za sposób przybliżania się do
Boga
.
Przypisy
Zobacz też
