Pierścień planetarny – pierścień złożony z cząsteczek
pyłu
i innych małych cząstek orbitujących dookoła
planety
w cienkim obszarze o kształcie dysku. Najbardziej spektakularne i znane pierścienie planetarne należą do
Saturna
, ale wszystkie cztery największe planety
Układu Słonecznego
(gazowe olbrzymy:
Jowisz
,
Saturn
,
Uran
,
Neptun
) mają układy pierścieni.
Pochodzenie pierścieni planetarnych nie jest dokładnie znane, prawdopodobnie zostały ukształtowane przez odpryski materii powstające przy zderzeniach dwóch ciał lub przez rozerwanie
księżyca
planety, gdy ten zbliżył się do planety i przekroczył
granicę Roche'a
.
Skład cząstek pierścieni jest różny, mogą składać się z
lodu
i
krzemianów
. W pierścieniach mogą też występować większe
skały
. Czasami pierścienie mają tzw. "
księżyce pasterskie
" (lub "prowadzące"), czyli małe księżyce, których orbity przebiegają blisko zewnętrznych krańców pierścieni lub w przerwach między pierścieniami.
Grawitacja
księżyców pasterskich utrzymuje ostre zakończenie krawędzi pierścienia; materia "dryfująca" w pobliżu orbity księżyca pasterskiego, po zbliżeniu się do niego jest odrzucana w głąb pierścieni, wyrzucona z pierścieni lub nawarstwia się na księżycu.
Dwa małe księżyce Jowisza, a mianowicie
Metis
i
Adrastea
, znajdują się w granicach
pierścieni planetarnych Jowisza
, są one wewnątrz granicy Roche'a. Oznacza to, że każdy niezwiązany z księżycem okruch, np. powstający w wyniku uderzenia w księżyc innego okruchu, jest porywany z jego powierzchni przez
siły pływowe
Jowisza zasilając pierścienie w nowy materiał.
Pierścienie Neptuna są bardzo niezwykłe w tym, że gdy się je obserwuje z
Ziemi
odnosi się wrażenie, że składają się z niekompletnych łuków, ale sonda kosmiczna
Voyager 2
przekazała zdjęcia, na których widać kompletne pierścienie z jaśniejszymi łukami. Jest to wynik grawitacyjnego oddziaływania księżyca pasterskiego -
Galatei
i prawdopodobnie przez jeszcze inny, nie odkryty księżyc.
