Permutacja spółgłoskowa, alternacja spółgłoskowa- zjawisko, polegające na regularnej, gramatycznie uwarunkowanej wymianie spółgłosek na początku i/lub (zależnie od sufiksu ) na końcu rdzenia wyrazu, zgodnie z wzorcem szeregu permutacyjnego, odpowiednio zachodzą permutacje (dla języka fulfulde ):

• w - b - mb lub w - g - ng
• y - g - ng lub y - j - nj
• r - d - nd
• f - p - p
• s - c - c
• h - k - k

Spółgłoski w, y, r, f, s, h tworzą szereg szczelinowy (1), spółgłoski b, g, d, p, c, k- szereg zwarty (2), spółgłoski mb, ng, nj i nd- prenazalizowany (3, niepełny, bo nie podlegają prenazalizacji p, c, k. Spółgłoski l, t, nosowe i glottalizowane w permutacji nie uczestniczą.

Permutacja na równi z sufiksem jest wykładnikiem klasy rzeczownika, osoby , związku rzeczownika z przymiotnikiem .

Aczkolwiek permutacja spółgłoskowa jest potwierdzona tylko dla języków atlantyckich z rodziny językowej nigero-kongijskiej , to jednak analogicznymi procesami są lenicja i nazalizacja w językach celtyckich z indoeuropejskiej rodziny językowej (podobnym przykładem są wymiany spółgłosek na granicy rdzenia i końcówki w językach słowiańskich , na przykład polskie róg-rożek, buk- buczek.

Bibliografia

• Stanisław Piłaszewicz , Eugeniusz Rzewuski Wstęp do afrykanistyki, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2004,