Pelikan brunatny (Pelecanus occidentalis) – gatunek dużego
ptaka
pełnopłetwego z rodziny
pelikanowatych
(Pelecanidae) występujący w całej
Ameryce
, od
Kanady
, po
Argentynę
. W
Polsce
nie występuje.
Systematyka
Po raz pierwszy opisany przez
Karola Linneusza
w 1766 roku.
Etymologia nazwy naukowej i polskiej
Jego polska nazwa nawiązuje do ubarwienia
piór
.
Charakterystyka
Morfologia
Wygląd zewnętrzny: Obie
płci
ubarwione jednakowo, ale
samiec
nieco większy od
samicy
.
Upierzenie
samca i samicy:
głowa
biała, czoło żółte,
szyja
kasztanowata, ciało szarobrązowe.
Nogi
czarne.
Dziób
szary. Upierzenie młodych: szarobrązowe z białym spodem ciała. Samce poza okresem lęgowym: mniejsza ilość barwy żółtej i ciemniejsza szyja.
Rozmiary:
- Długość ciała - 1,1 m
- Rozpiętość skrzydeł - 2 m
Waga: ok. 3,5 kg
Głos
- Zwykle milczy, czasami kracze.
Pisklęta
piszczą.
Występowanie
Środowisko
Najczęściej
wybrzeża
, urwiska,
klify
.
Zasięg występowania
Północną granicę zasięgu występowania wyznacza stan
Waszyngton
na zachodzie i północno-wschodnie stany
USA
na wschodzie, a południową -
Peru
i
Galapagos
na zachodzie i Brazylia na wschodzie. Sporadycznie spotykany na wschodnim i zachodnim wybrzeżu
Kanady
, w głębi USA oraz w południowej części
Chile
i
Argentyny
.
Pożywienie
Głównie żywi się
rybami
, czasem
padliną
. Rzuca się w locie w dół i nurkuje, nabierając pełny dziób wody z rybami, które następnie odcedza, wypluwając wodę i odlatuje.
Mewy
często atakują pelikany i starają się je zmusić do wypuszczenia zdobyczy, by same mogły ją złapać (
kleptoparazytyzm
).
Tryb życia
Jest to gatunek towarzyski. Poza porą lęgową żyje w
stadach
liczących ok. 50 ptaków, gromadzących się na wspólny sen i w miejscach, gdzie występują najlepsze ryby.
W porze
gniazdowania
stada stają się liczniejsze. Często można zaobserwować pelikany brunatne lecące w falistych rzędach, podążające za prowadzącym ptakiem.
Długość życia: ok. 15 - 25 lat
Rozród
Habitat: Gniazdują w dołkach na ziemi lub na
drzewach
.
Gniazdo: Gniazda na ziemi są wysłane pierzem i ograniczone niskim kręgiem. Gniazda na drzewach zbudowane są ze źdźbeł i liści trzcin i umiejscowione na małej platformie z gałęzi. Niezależnie od miejsca gniazda, pelikany te gniazdują w koloniach.
Okres lęgowy
Jaja: Z reguły samica składa 3 jaja.
Wysiadywanie:
Jaja
są wysiadywane przez oboje rodziców. Okres wysiadywania trwa ok. 39 dni.
Pora lęgowa rozpoczyna się zazwyczaj
wiosną
.
Pisklęta: Młode wykluwają się nieopierzone, ale już po 2 tygodniach wyrasta im gęsty puch.
Rodzice karmią pisklęta na wpół strawionymi resztkami
ryb
. W pierwszych dniach życia dorosłe ptaki uchylają
dziób
i zakraplają z niego oleistą ciecz w dzioby młodych. Kiedy małe pelikany podrosną, same wsadzają rodzicom głowy do dzioba.
Wychowanie piskląt trwa najczęściej do 9 tygodni.
Status, zagrożenie i ochrona
Choć pelikan brunatny jest w
USA
i w innych rejonach pod ochroną, w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w. jego liczebność spadła w następstwie stosowania
pestycydów
w
rolnictwie
. Teraz jednak pelikany tak się rozmnożyły, że globalna populacja tego gatunku nie jest zagrożona.
Możliwości obserwacji
Zaobserwować go można na wybrzeżach.
Od innych pelikanów odróżnić go można po upierzeniu. Jest jedynym pelikanem, u którego pióra są kasztanowate. Reszta pelikanów jest cała biała lub z niewielką ilością brązu na skrzydłach lub innych częściach ciała.
Podgatunki
Przypisy
Bibliografia
- Gosler Andrew: Atlas Ptaków Świata. MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. .
- "Encyklopedia zwierząt od A do Z" Warszawa 1999
Zobacz też
ptaki Polski
Linki zewnętrzne
