Paweł (Jakowlewicz) Mieszik [ros: Павел Яковлевич Мешик] (ur. w
1910
, zm. w
1953
) – generał lejtnant, były wysoki funkcjonariusz
radzieckich organów bezpieczeństwa
i
kontrwywiadu wojskowego
, m.in: szef (komisarz)
NKGB
na
Ukrainie
, i zastępca
Wiktara Abakumowa
szefa Głównego Zarządu Kontrwywiadu
SMIERSZ
. Po upadku
Ł.P.Berii
, uważany za jego człowieka aresztowany w czerwcu
1953
roku wraz z
W. Mierkułowem
,
B. Kobułowem
W. Diekanozowem
i
L. Włodzimirskim
i pod koniec grudnia tego samego roku rozstrzelany.
Wykształcenie i przynależność polityczna
Urodzony
23 grudnia
1910
roku w miejscowości
Konotop
na
Ukrainie
. Pochodził z rodziny robotniczej, jego ojciec m.in. był służącym. Do szkoły uczęszczał w rodzinnym mieście, gdzie ukończył różne kursy m.in, w zawodowej szkole technicznej, także uczył się w instytucie energetycznym w
Kujbyszewie
(Samara) i
Kamieńcu Podolskim
. W
1925
roku w wieku piętnastu lat wstąpił do
Komsomołu
czyli do WŁKSM – Wszechzwiązkowego Leninowskiego Komunistycznego Związku Młodzieży, którego członkiem był do
1938
roku, a w listopadzie 1930 roku został członkiem
WKP(b)
.
Służba w organach bezpieczeństwa
Służbę w
organach bezpieczeństwa
, wówczas
Zjednoczonym Państwowym Zarządzie Politycznym
(OGPU) rozpoczął w marcu
1932
roku, od ukończenia kursy w Wyższej Szkole
OGPU
do której uczęstrzał od kwietnia
1932
do lutego
1934
roku. Po ukończeniu szkoły pracę rozpoczął w centrali OGPU na
Łubiance
(centrala OGPU/
NKWD
/
KGB
) w
Moskwie
, jako pomocnik pełnomocnika (przedstawiciela) w Oddziale 1-szym Zarządu Ekonomicznego (EKU) OGPU.
Po utworzeniu
NKWD ZSRR
w czerwcu
1934
roku i w następnym miesiącu wchłonięciu
OGPU
przeformowanego głownie w nazwie jako
Główny Zarząd Bezpieczeństwa Państwowego
(GUGB) do NKWD ZSRR, Mieszik do września 1937 roku, sprawował to samo stanowisko kolejno w Wydziale 1,Wydziale 2 oraz w Wydziale 3 Oddziału Ekonomicznego (EKO) Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego (
GUGB
) przy Ludowym Komisariacie Spraw Wewnętrznych (
NKWD
) Związku Radzieckiego (
ZSRR
). W między czasie w grudniu
1935
roku został mianowany na stopień młodszego lejtnanta bezpieczeństwa państwowego co się równało ze stopniem st.porucznika w
RKKA
.
EKO/ЭКО – Экономическй Oтдел – Oddział Ekonomiczny, w strukturze
NKWD
od
1934
do listopada
1938
roku był odpowiedzialny za walkę z przestępstwami skierowanymi przeciwko gospodarce narodowej. Pod koniec 1938 roku EKO został rozdzielony na 3 inne oddziały i podporządkowany pod 1 Zarząd NKWD, a większość jego pracowników zostało przydzielonych do Oddziału Kontrwywiadowczego (KRO).
W styczniu
1937
roku [inne źródła podają datę na wrzesień 1937 roku] został przeniesiony do
kontrwywiadu
NKWD, za który odpowiedzialny był wówczas Oddział 3 (KRO: Oddział Kontrwywiadowczy, КРО: контрразведывательный отдел)
Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego NKWD
. Tam służył jako oficer operacyjny w Wydziale 14 Oddziału 3-go GUGB NKWD, także został mianowany do stopnia lejtnanta bezpieczeństwa Państwowego, co się równało ze stopniem kapitana w
Armii Czerwonej
i mianowany zastępcą naczelnika Wydziału 14 Oddziału 3-go GUGB NKWD.
Po zwolnieniu ze stanowiska szefa NKWD (ludowego komisarza)
N.Jeżowa
i zastąpieniu go przez
Ławrientija Berię
w
1938
roku, na jego polecenie Wydział Śledczy NKWD którym kierował
Bogdan Kobułow
we wrześniu
1939
roku został zlikwidowany a na jego miejsce powołano Sekcje Śledcze przy
GUGB
oraz przy niektórych Głównych Zarządach NKWD. Naczelnikiem Sekcji Śledczej GUGB został st.lejtnant bezpieczeństwa państwowego Wasylij Siergijenko a jego pomocnikiem Paweł Mieszik w stopniu kapitana bezpieczeństwa państwowego.
4 września
1939
roku, został mianowany stopniem majora bezpieczeństwa państwowego i przeniesiony do Głównego Zarządu Ekonomicznego (GEU)
NKWD
na stanowisko naczelnika Sekcji Śledczej, a od marca
1940
do
26 lutego
1941 roku naczelnik Oddziału 1-go Głównego Zarządu Ekonomicznego (GEU) NKWD. Po reorganizacji NKWD i utworzeniu odrębnego
Komisariatu Bezpieczeństwa Państwowego
(NKGB) w pod koniec lutego 1941 roku, Mieszik został mianowany Komisarzem Bezpieczeństwa Państwowego na
Ukrainie
i miesiąc później w marcu awansowany do stopnia starszego majora bezpieczeństwa państwowego.
Już pod koniec lipca 1941 roku dokonano kolejnej reorganizacji organów bezpieczeństwa ZSRR, co wiązało się prawdopodobnie z wybuchem wojny Niemiecko radzieckiej, i początkowej niekorzyści jej przebiegu dla ZSRR. W wyniku powstałej sytuacji
31 lipca
zlikwidowano
NKGB
a personel powrócił do
NKWD
. Paweł Mieszik powrócił do Głównego Zarządu Ekonomicznego, tym razem na stanowisko naczelnika (szefa) GEU NKWD. Stał na czele GEU NKWD do połowy kwietnia
1943
roku, lecz w między czasie był także przez kródki czas naczelnikiem Oddziału 7 Specjalnego NKWD którym kierował od września do listopada 1941 roku.
W 1943 roku władze ZSRR (głównie Józef Stalin) postanowiły scentralizować organy odpowiedzialne za kontrwywiad wojskowy w Armii Czerwonej i nie tylko w jedną instytucję. Doszło do tego 19 czerwca 1943 roku wtedy uchwałą
Rady Komisarzy Ludowych
(Rady Ministrów)
ZSRR
Nr 415-138ss z
19 czerwca
1943
został utworzony Główny Zarząd Kontrwywiadu (GUKR) SMIERSZ podlegający pod Ludowy Komisariat Obrony (LKO) ZSRR.
Mieszik został oddelegowany do kontrwywiadu wojskowego
Smiersz
19 kwietnia
1943
roku, na stanowisko zastępcy naczelnika, którym był Komisarz Bezpieczeństwa Państwowego 2 rangi
Wiktor Abakumow
. Sprawując jeszcze stanowisko szefa GEU NKWD Mieszik został mianowany Komisarzem Bezpieczeństwa Państwowego 3 rangi. Jako zastępca szefa Smiersza
26 maja
1943
roku otrzymał rangę Generała lejtnanta.
Stanowisko z-cy szefa
Smiersza
pełnił do
17 grudnia
1945
roku, lecz w między czasie od stycznia do lipca 1945 roku był także przedstawicielem (pełnomocnikiem)
NKWD
przy
1 Froncie Ukraińskim
oraz od maja do sierpnia
1945
roku był doradcą (tzw, sowietnikiem) administracyjnym przy
Rządzie Tymczasowym Rzeczypospolitej Polskiej
. Także między majem a lipcem 1945 roku był zastępcą szefa ds, administracji publicznej przy
1-szym Froncie Ukraińskim
.
Jeszcze przed zakończeniem wojny w lutym 1945 roku, Mieszik został naczelnikiem 1-go Zarządu Głównego przy Radzie Komisarzy Ludowych, (od połowy 1946 roku Radzie Ministrów) te stanowisko sprawował do
16 marca
1953
roku, kiedy to z polecenia
Ławrientija Berii
został ministrem Spraw Wewnętrznych na Ukrainie.
Aresztowanie
Po obaleniu Berii przez jego rywali z
Nikitą Chruszczowem
na czele, Mieszik jako człowiek Berii został aresztowany wraz z
Siergiejem Goglidze
byłym wiceministrem Bezpieczeństwa Państwowego i Spraw Wewnętrznych,
Ławrientijem Canawą
byłym naczelnikiem II Zarządu Głównego
Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego
,
Władimirem Diekanozowem
byłym szefem wywiadu
NKWD
,
Bogdanem Kobułowem
byłym I-szym sastępcą Berii,
Wsiewołodem Mierkułowem
byłym szefem
NKGB
oraz
Lwem Włodzimirskim
dłógoletnim szefem Służby Śledczej
NKGB
/
MGB
.
Aresztowany
30 czerwca
1953
roku w
Kijowie
, został przewieziony do
Moskwy
i w procesie zkazany przez Sąd Najwyższy ZSRR na najwyższy wymiar kary, śmierć,
23 grudnia
1953
roku rostrzelany.
Źródła
- Piotr Kołakowski – NKWD i GRU na ziemiach Polskich
- Norman Polmar and Thomas B. Allen – Spy Book: The Encyclopedia of Espionage, 1997
- Christopher Andrew &
Oleg Gordievsky
– KGB the inside story of its Foreign Operations from Lenin to Gorbachev – Harper Collins Publishers
- Sergo Beria BERIA mój ojciec w sercu stalinowskiej władzy, Warszawa, wydawnictwo Magnum
- Paweł Piotr Wieczorkiewicz ŁAŃCUCH ŚMIERCI Czystka w Armii Czerwonej 1937-1939, Rytm