Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Komuna Paryska

Komuna Paryska

Tablica pamięci Komuny Paryskiej na cmentarzu Père-Lachaise w Paryżu

Komuna Paryska – zryw rewolucyjny ludności Paryża , przede wszystkim inteligencji i robotników. Trwała od 18 marca do 28 maja 1871 roku. W zależności od punktu widzenia uważana za ostatnią rewolucję romantyczną, przez anarchistów za nie do końca konsekwentną próbę likwidacji państwa [1], a przez marksistów za przykład dyktatury proletariatu [2].


Spis treści

Geneza

W 1870 roku Francja doznała upokarzającej klęski w wojnie z Prusami , gdy wojska pruskie w czasie dwóch miesięcy przełamały obronę granicznych twierdz, zdobywając Metz oraz Sedan i biorąc do niewoli 100-tysięczną armię francuską wraz z cesarzem Napoleonem III . W jej wyniku nastąpiła likwidacja II Cesarstwa i proklamowanie 4 września 1870 roku III Republiki , z Rządem Obrony Narodowej, na którego czele stanął generał Louis Jules Trochu .

W połowie września 1870 roku wojska pruskie otoczyły Paryż szczelnym pierścieniem, a próby przerwania czteromiesięcznego oblężenia głodującej stolicy nie powiodły się. Paryż ostrzeliwany był z dalekonośnych dział Kruppa. Z miasta wydostał się w balonie tylko jeden z najpopularniejszych polityków lewicy, niedawny szef Rządu Tymczasowego III Republiki - Léon Gambetta , by organizować wojnę ludową na prowincji. Mimo braku doświadczeń militarnych udało mu się zorganizować od podstaw ludowe siły zbrojne, tzw. Armię Loary, która jednak nie była w stanie pomóc oblężonej stolicy. Nowy, ugodowy rząd francuski, kierowany przez monarchistę Louis Thiersa , przeciwnika wojny z Prusami, przyjął 26 lutego 1871 roku propozycje pokojowe pruskiego kanclerza Bismarcka , a 10 maja podpisano traktat pokojowy . Zgodnie z jego postanowieniami Francja miała przekazać Niemcom Alzację , część Lotaryngii oraz zapłacić wielką kontrybucję (5 mld franków [3]). 1 marca w Paryżu odbyła się defilada wojsk pruskich, jednak już następnego dnia Prusacy wycofali swoje oddziały poza Paryż. Lud paryski przyjął tę kapitulację jako zdradę narodową, zwłaszcza, że Thiers zapowiedział restaurację monarchii.

Tymczasem nastroje w mieście ulegały szybkiej radykalizacji. W Paryżu działało ponad 30 klubów politycznych, szczególnie w dzielnicach Saint-Antoine, Saint-Martin, Saint-Denis i Saint-Marcel. Nawiązywały one do bogatej tradycji rewolucyjnej Francji, począwszy od rewolucji francuskiej , poprzez rewolucję lipcową i rewolucję lutową . Grupy te dzieliły się wprawdzie pod względem poglądów na taktykę działania, jednak łączyło je nawoływanie do nowej rewolucji, która miała nie tylko zapobiec restauracji, ale i przeciwstawić się nierównościom społecznym panującym we Francji. Swoich zwolenników rekrutowały z grona robotników (442 tys. osób w Paryżu), zubożałych drobnomieszczan (ok. 70 tys.) oraz drobnych kupców, również znajdujących się w kiepskiej sytuacji finansowej. Dzięki uchwalonym w ostatnich latach Cesarstwa prawu do strajku (z 1864 roku) oraz prawu o wolnej prasie (z 1868 roku), te warstwy społeczne mogły wyrażać swoje niezadowolenie z ustroju, co w czasie wojny francusko-pruskiej stało się powszechne.

Grupy lewicowe działające w Paryżu bezpośrednio przed początkiem Komuny Paryskiej:

Lud Paryża obawiał się, że po raz kolejny (jak w 1830 i częściowo w 1848 r.) mimo zwycięstwa rewolucji nic nie zmieni się w położeniu zwykłych robotników. Stąd w dużej mierze spontanicznie organizowanie oddziałów Gwardii Narodowej , szczególnie zintensyfikowane na początku 1871 r. Łącznie dysponowały one siłą 500 tys. karabinów. Wywoływało to niepokój Zgromadzenia Narodowego , które nie zamierzało przeprowadzać żadnych głębszych przemian społecznych. Podjęło ono szereg działań mających uniemożliwić ludową mobilizację: radykalnie obniżono żołd gwardzistów, co uniemożliwiło poważnej części robotników nabycie munduru i broni, a tym samym wstąpienie w szeregi formacji. Kolejnym krokiem podjętym przez Thiersa była decyzja o wycofaniu z Paryża 227 armat zlokalizowanych w dzielnicach Belleville i Montmartre . Były to działa zakupione z ludowych składek na potrzeby obrony miasta przed Prusakami. Decyzja wywołała zatem oburzenie wśród robotników, którzy postanowili bronić Gwardii oraz armat.

Wybuch

Powstańcy paryscy bronią dział z Montmartre'u

W nocy z 17 na 18 marca Thiers wysłał oddział wojska po działa. Gwardziści i paryżanie przekonali jednak żołnierzy, by odmówili wykonania rozkazu i zaaresztowali dowódcę, generała Lacomte'a oraz przypadkowo znajdującego się w pobliżu generała Thomasa. Przypominając sobie niechlubną rolę obu w tłumieniu dni czerwcowych , tłum w spontanicznej egzekucji rozstrzelał obydwu pod murem na ulicy des Rosiers. Thiers z ministrami (i blisko 100 tys. mieszkańców miasta, głównie lepiej sytuowanych) opuścił Paryż udając się do Wersalu . Na Ratuszu wywieszono Czerwony Sztandar . Rewolucjoniści paryscy mieli do dyspozycji 200 tys. gwardzistów narodowych i zbuntowanych żołnierzy, artylerię i wystarczające zasoby amunicji. Thiers rozporządzał niespełna 20 tys. żołnierzy. Historycy oceniają, że w tym momencie siły rewolucyjne były w stanie obalić rząd, gdyby dostatecznie szybko zorientowano się w sytuacji i skierowano Gwardię do marszu na Wersal. W mieście panował jednak równocześnie ogromny bałagan, nie znalazł się nikt, kto wydałby odpowiednie rozkazy. Nowe, spontanicznie formowane władze, dopiero się tworzyły.

Karykatura Gustave'a Courbeta

Komuna Paryża i jej działalność

Po wyborach 26 marca , w których wzięło udział 47% uprawnionych do głosowania paryżan, do władz Komuny Paryża (90 członków) weszli w większości radykalni republikanie, tzw. neojakobini, blankiści i proudhoniści, opowiadający się za rewolucją społeczną i dalszą wojną z Prusami aż do zwycięstwa. Ważniejszymi działaczami byli Charles Delescluze , Felix Pyat i Raoul Rigault ; w Radzie znalazł się malarz Gustave Courbet .

Zgoda wszystkich reprezentowanych nurtów w kwestiach kluczowych nie zapobiegła ciągłym sporom, głównie w sprawach projektów przyszłego kształtu Francji. Zwyciężyła koncepcja federalistyczna (stąd francuskie określenie komunardów les fédérés - "sfederowani"); proudhoniści, domagali się uczynienia Paryża wolnym miastem, w pełni autonomicznym w stosunku do prowincji, co do pewnego stopnia im się udało: proklamacja Komuny z 19 kwietnia ogłosiła "absolutną autonomię Komuny, rozszerzoną na wszystkie miejscowości Francji"[4] Dyskusje toczyły się też nad samą nazwą rządu; ostatecznie wygrała proponowana przez blankistów Komuna Paryża, nawiązująca do instytucji o tej samej nazwie z 1792 roku. Wniosek przyjęto przez aklamację. Naczelnym organem Komuny została Rada Komuny , obierana w głosowaniu powszechnym, z możliwością odwołania członków w każdej chwili drogą referendum. Wprowadzono dekrety o płacy minimalnej, przejmowaniu fabryk przez robotników (główny postulat proudhonistów, popierany także przez socjalistów), powszechnym nauczaniu wyłączonym spod kontroli kościelnej, równouprawnienia kobiet. O działalności Komuny entuzjastycznie wypowiadała się I Międzynarodówka , piętnując jedynie brak konsekwencji we wprowadzaniu niektórych decyzji i nadal wszechobecny chaos. Nigdzie jednak w oficjalnych dokumentach Komuny nie padły słowa: socjalizm, marksizm, komunizm; notabene nazewnictwo, powrót do kalendarza republikańskiego oraz przyjęcie niektórych nazw z czasów rewolucji francuskiej także było przedmiotem kontrowersji. Ostatecznie jednak to poglądy neojakobinów zwyciężyły w Komunie.

29 marca Rada Komuny podzieliła się na dziesięć komisji - wykonawczą, wojskową, zaopatrzeniową, finansów, sprawiedliwości, bezpieczeństwa, pracy, handlu i przemysłu, nauczania oraz prac publicznych. 21 kwietnia stworzyła dodatkowo instytucję tzw. delegatów, którzy mieli nadzorować prace w szczególnie istotnych obszarach:

  • Delegat ds. Wojny - Gustave Cluseret (do 1 maja , zastąpiony kolejno przez Louisa Rossela i następnie Charlesa Delescluze'a )
  • Delegat ds. Zaopatrzenia - Auguste Viard
  • Delegat ds. Edukacji - Édouard Vaillant
  • Delegat ds. Bezpieczeństwa Powszechnego - Raoul Rigault , następnie Frédéric Cournet i Théophile Ferré
  • Delegat ds. Pracy - Léo Fränkel
  • Delegat ds. Robót Publicznych - Jules Andrieu

Wszystkie ustawy Komuny zostały odwołane po stłumieniu ruchu. Do niektórych jednak (głównie dotyczące stosunków państwo-Kościół oraz edukacji) wkrótce powrócono i znalazły one swoją kontynuację w dorobku legislacyjnym III Republiki .

Rada Komuny podjęła również wiele ważnych inicjatyw związanych z polityką społeczną. W dniach 29 marca oraz 12 kwietnia dokonano zmian w przepisach związanych z wynajmem i czynszem, które miały umożliwić paryskim robotnikom zamieszkiwanie w godnych warunkach. Przyznano renty wdowom (600 franków ) i sierotom (365 franków) po ofiarach wojny z Prusami oraz osobom, które zostały ranne w czasie oblężenia miasta. Rząd przejął kontrolę nad sprzedażą żywności, aby uczynić ją dostępną dla wszystkich, co - dopóki były w mieście zapasy żywności - zostało z sukcesem zrealizowane.

Innym ważnym celem działania Komuny było poprawienie sytuacji robotników - najbardziej zaangażowanych zwolenników ruchu. 20 kwietnia zabroniono pracy nocnej, jednak wykonywanie tego przepisu w praktyce nastręczało licznych trudności. 16 kwietnia Komuna zdecydowała, iż wszelkie zakłady pracy porzucone przez właścicieli będą mogły stać się spółkami pracowniczymi, o ile zatrudnieni w nich wyrażą taką wolę, co faktycznie miało miejsce na szeroką skalę. Zadekretowano płacę minimalną i skrócono dzień pracy. Podjęto również decyzję o wyrównaniu płacy urzędnika państwowego z płacą wykwalifikowanego robotnika, co w zestawieniu z wcześniejszymi regulacjami obieralności miało zapobiec biurokratyzacji robotniczej władzy.

Komunardzi przy zwalonej Kolumnie Vendôme

Podjęto również kolejne środki w sferze symbolicznej. 28 marca jako symbol ruchu został przyjęty Czerwony Sztandar, zaś publikowana przez komunardów prasa datowała się według francuskiego kalendarza rewolucyjnego , jako wydana w roku LXXIX. Zniszczone zostały obiekty uważane za symbole despotyzmu: kolumna Vendôme oraz dom Thiersa. Finansową odpowiedzialnością, już po stłumieniu ruchu, za zniszczenie kolumny obarczono Gustave'a Courbeta[5], który, paradoksalnie, bronił jej w Radzie Komuny i przyczynił się do rezygnacji ze zdemolowania Luwru jako symbolu monarchii.

Stosunek do Kościoła katolickiego

Komuna Paryska zerwała konkordat z 1802 roku - odmówiła dalszego określania katolicyzmu jako "religii większości", jak i wynikającego z konkordatu wsparcia finansowego Kościoła - dążąc do budowy państwa laickiego . Szczególną uwagę poświęcano wyrugowaniu propagandy kościelnej ze szkół, chcąc stworzyć system edukacji neutralny światopoglądowo. Grupy tworzące Komunę, zwłaszcza blankiści, rozpowszechniały poglądy antyklerykalne i ateistyczne , które zyskiwały wielu zwolenników wśród ludności. Większość paryżan była wrogo nastawiona do Kościoła, w dużej mierze zrażona jego postawą w czasie II Cesarstwa . Z entuzjazmem powitano zatem sekularyzację majątków kościelnych, wywłaszczenie paryskich klasztorów oraz tymczasowe aresztowanie zakonników.

Prasa

19 marca Rada Komuny potwierdziła wcześniejsze francuskie ustawy dotyczące wolności prasy, pozwalając na swobodne pojawianie się zarówno prasy lewicowej, jak i dzienników krytycznych wobec ruchu, w tym atakujących go w niewybredny sposób prorządowych "Le Journal des Débats et La Liberté" oraz "Le Moniteur universel". Wobec tego, iż kolejne ostrzeżenia pod adresem tych gazet nie pomagały, 18 kwietnia Komuna zadekretowała "możliwość zamknięcia gazet służących interesom wroga". Jednak dopiero w początkach maja rząd zdecydował się na zamknięcie kilkunastu prowersalskich gazet. Ogólnie rzecz biorąc prasa przeżywała okres świetności. Pojawiło się wiele nowych redakcji i drukarni. Na barykadach gazety były podstawowym źródłem informacji i dzięki darmowemu rozprowadzaniu niektórych tytułów stały się one powszechne nawet wśród najbiedniejszych mieszkańców miasta, również i tę grupę aktywizując społecznie.

Obrona miasta przed Wersalczykami

Komuna Paryska działała cały czas w oblężeniu; początkowa, niewykorzystana dysproporcja sił między wersalczykami (żołnierzami wiernymi rządowi) nie utrzymała się długo. Bismarck zgodził się na wypuszczenie 60 tys. francuskich jeńców wojennych z obozów, by mogli dołączyć do 20 tys. już obecnych w Wersalu oraz do 40 tys. ściągniętych w rejon miasta z prowincji. Tym samym Thiers uzyskał na swój użytek siłę, którą określił w czasie sesji Zgromadzenia Narodowego jako jedną z najpiękniejszych armii w historii Francji. Jej dowódcą został świeżo uwolniony marszałek Patrice Edme Mac-Mahon . Żołnierze w większości pochodzili z niewykształconych rodzin chłopskich dzięki czemu, według rządu, nie byli podatni na lewicową propagandę.

Północne granice Paryża pozostawały pod kontrolą pruską. Prusacy nadzorowali również linie kolejowe wychodzące z miasta w kierunkach północnym i wschodnim oraz umieścili ciężką artylerię i garnizon naprzeciwko fortu Vincennes , jednej z większych twierdz kontrolowanych przez powstańców. Wojska pruskie pozostawiły armii Thiersa całkowitą swobodę manewru.

Przeciwko tym siłom komunardzi mogli wystawić jedynie ludową Gwardię Narodową, formowaną przez ogół żonatych mężczyzn w wieku od 19 do 40 lat oraz ochotników spoza tego przedziału. Gwardia składała się z ponad 200 batalionów, a główną siłą społeczną wchodzącą w jej skład byli robotnicy. Ludzie ci mieli śladowe doświadczenie wojskowe (jedynie z okresu oblężenia Paryża przez Prusaków), występowały na szeroką skalę problemy zaopatrzeniowe oraz trudności z dyscypliną. Osobną kwestią było dowództwo. Rada Komuny wielokrotnie mianowała dowódcami batalionów osoby znane z republikańskich lub socjalistycznych poglądów, lecz niekoniecznie nadające się do dowodzenia wojskiem. Mimo zarejestrowania 194 tys. osób jako gwardzistów, Komuna mogła w rzeczywistości liczyć najwyżej na 50 tys. zdolnych i chętnych do walki osób. Liczba ta w toku walk spadła o połowę.

Zmasowany atak wersalski na miasto rozpoczął się 2 kwietnia . Wykorzystując poważne zaniedbanie komunardów, żołnierze Thiersa zajęli Mont-Valérien, kluczowy fort z pierścienia okalającego Paryż, położony na wzgórzu nad miastem. W tym samym czasie wersalczycy przejęli Courbevoie , ostre walki toczyły się o Neuilly . 3 kwietnia , pod wodzą Gustave Flourensa , komunardzi usiłowali kontratakować, jednak ponieśli klęskę pod Rueil, a ich dowódca zginął. Przez kolejne trzy tygodnie wersalczycy zmienili taktykę, ograniczając się do bombardowań miasta przy użyciu dział dalekiego zasięgu. Notabene, w ten sam sposób miasto było atakowane przez Prusaków w czasie oblężenia. Przewidując walkę uliczną, Komuna opracowała projekt ufortyfikowania ulic w mieście poprzez budowę skoordynowanego systemu barykad. Do realizacji tego pomysłu przystąpiono jednak za późno, by mógł odegrać większą rolę.

Komunardzi pozują do zdjęcia na barykadzie

Dopiero 26 kwietnia wersalczycy przeszli znów do otwartego ataku, zdobywając na krótko forty Issy i wioskę Moulineaux. 4 maja dzięki zdradzie opanowali Moulin-Saquet, gdzie doszło do masakry ludności cywilnej. Ich łupem padały kolejno wsie Clamart, Grenelle i Passy, a następnie - już ostatecznie - fort Issy. Po jego przejęciu Thiers wystosował w stronę Komuny ostatnie ultimatum, które zostało odrzucone. 13 maja padł kolejny punkt oporu - fort Vanves. Los komunardów był w tym momencie faktycznie przesądzony.

Sprawa zakładników

Już na początku istnienia Komuny Paryskiej Rada Komuny wystąpiła do Thiersa z propozycją uwolnienia prewencyjnie aresztowanego w 1870 roku Auguste'a Blanqui w zamian za zwolnienie wziętych przez komunardów zakładników m.in. arcybiskupa Paryża Georges'a Darboya . Odpowiedź była odmowna. Kolejne oferty w tej sprawie (w tym chęć zwalniania dużej liczby jeńców wersalskich) nie przynosiły rezultatu. 5 kwietnia Komuna wydała dekret o rozstrzeliwaniu trzech zakładników za każdego zabitego komunarda, co nie zostało wprowadzone w życie od razu. Ostatecznie zakładnicy - w tym arcybiskup - zostali rozstrzelani w czasie "krwawego tygodnia" .

Krwawy tydzień

20 maja zdrada gwardzisty narodowego Julesa Ducatela i niedbałość innego batalionu Gwardii umożliwiła wersalczykom wejście do miasta przez bramę Saint-Cloud . Żołnierze wkraczający do miasta byli zaskoczeni słabością początkowego oporu; spodziewali się dalece lepiej ufortyfikowanych budynków i ulic, czego nie zdążono zrobić. Komunardzi dopiero po dwóch dniach zorientowali się, że przeciwnik wkroczył w granice Paryża. Wówczas pozostała już tylko heroiczna walka na barykadach. Rozjuszeni oporem wersalczycy na ogół nie brali jeńców. Łącznie wojska rządowe rozstrzelały bez sądu co najmniej 30 tysięcy ludzi, zaś dalsze tysiące skazano na śmierć po zakończeniu walk lub deportowano. Szczególnie złą sławą cieszył się generał Gaston de Galliffet, który wydawał rozkazy masowych rozstrzeliwań nawet bez ustalania tożsamości schwytanych osób czy też ich roli w czasie wydarzeń Komuny. Na barykadach zginęli Delescluze, Rigault, Rossel, Eugène Varlin , Jarosław Dąbrowski i inni przywódcy Komuny. Ostatnimi punktami obrony były cmentarz Père-Lachaise oraz robotnicza dzielnica Belleville.

Spalony ratusz w Paryżu

W czasie działań obronnych komunardzi wzniecili ogromne pożary w centrum miasta, planowali nawet zniszczyć katedrę Notre Dame . Okazało się to jednak niewykonalne; zamiast tego podpalone zostały Pałac Tuileries , częściowo Palais de Justice oraz ratusz paryski. W gruzy obróciły się również wschodnie, robotnicze dzielnice miasta, gdzie walki toczyły się do 28 maja .

Represje

Rozstrzelani komunardzi w trumnach

Ci komunardzi, którzy nie zostali rozstrzelani na miejscu, trafili do więzień, gdzie byli przetrzymywani w tragicznych warunkach. Kary dla uczestników buntu były surowe - oprócz 30 tysięcy zabitych w czasie walk, 10 tysięcy otrzymało wyroki śmierci, 4 tysiące deportowano do Nowej Kaledonii . Dopiero w 1880 roku część tych wyroków została uchylona drogą amnestii. Była to największa w historii XIX-wiecznej Francji fala represji wobec przeciwników politycznych. Adolf Thiers i Gaston de Galliffet otrzymali po niej przydomki odpowiednio "Krwawego Karła" oraz "Rzeźnika". Obaj również byli w najbliższych latach - ku oburzeniu mieszkańców stolicy - najczęściej odznaczanymi osobami w państwie a rząd obdarowywał ich największymi zaszczytami.

Skutki

Obalona Kolumna Vendôme, na pierwszym planie barykady

Komuna Paryska dała wiarę europejskim ruchom socjalistycznym w możliwość realizacji ich idei. Stała się przykładem dla podobnych ruchów w innych krajach - m.in. dwa lata później w Hiszpanii wybuchło Powstanie Kantonalistów . W samej Francji rewolta uniemożliwiła restaurację monarchii. W latach 80. XIX wieku we Francji - obawiając się nowego zrywu rewolucyjnego - rozpoczęto pewne, ograniczone reformy społeczne, które były później kontynuowane i sięgały coraz dalej. Pieśń poety-komunarda Eugène Pottiera "Międzynarodówka" ("L'Internationale") stała się hymnem socjalistów, komunistów i w mniejszym stopniu kosmopolitów .

Komuna Paryska jako inspiracja

Anarchizm

W Komunie Paryskiej brało udział wielu anarchistów, od zwolenników Proudhona począwszy, na anarchokolektywistach takich jak Élisée Reclus kończąc. Widzieli w niej częściowe odbicie swoich federalistycznych idei, przeciwstawianych centralizacji , a w przejmowaniu fabryk przez robotników przykład anarchizmu w sferze gospodarczej. Uznają ją za element szerszej "komunalistycznej" i wolnościowej tradycji, do której należą także m.in. rewolucja hiszpańska 1936 roku czy powstanie w Kronsztadzie (nazywane czasem "Komuną Kronsztadzką"), charakteryzujące się decentralizmem. Krytykują natomiast "jakobiński" aspekt Komuny Paryskiej, który w niej w końcu zwyciężył.

Marksizm

Komuna Paryska była ogromną inspiracją również dla czołowych marksistów przy powstawaniu marksistowskiej teorii państwa i rządu. Doświadczenie komunardów, którzy sami przeprowadzili wybory powszechne do swoich władz, mieli przez cały okres walk prawo do odwoływania swoich przedstawicieli (acz w praktyce rzadko wykorzystywane) oraz przejmowali pod kontrolę robotniczą porzucone zakłady zostało przez Karola Marxa i Friedricha Engelsa uznane za model przyszłego demokratycznego państwa socjalistycznego, choć początkowo Marx nie popierał tego rodzaju zrywów. Również Władimir Lenin w swoim dziele pt. "Państwo a rewolucja" widział w Komunie Paryskiej inspirację do przyszłej walki z biurokracją w państwie robotniczym. To na podstawie wydarzeń 1871 roku sformułował marksistowskie zasady tej walki: "żaden urzędnik nie może zarabiać więcej niż robotnik wykwalifikowany" oraz "gdy każdy na zmianę wykonuje obowiązki państwowe, nie ma biurokracji".

Polacy a Komuna Paryska

W Komunie walczyło około 400-600 polskich emigrantów, związanych z szeroko pojętą lewicą. Największą sławę zdobyli Jarosław Dąbrowski , dowódca obrony Paryża w jej ostatniej fazie oraz Walery Wróblewski , dowodzący na lewym brzegu Sekwany .

Komisarzem resortu kultury i sztuki przy Komunie Paryskiej był Florian Trawiński, który uratował muzeum Luwr przed zaplanowanym spaleniem przez komunardów.

W literaturze

  • Władysław Broniewski jest autorem poematu "Komuna Paryska" , który opisuje stłumienie zrywu w czasie "krwawego tygodnia". Jego wydanie zostało w roku 1929 uniemożliwione przez polską, rządową cenzurę. Do wydania poematu doszło dopiero w latach '40.
  • Na temat Komuny powstało we Francji wiele pieśni, z których najbardziej znane są Krwawy Tydzień (La semaine sanglante) oraz Komuna walczy (La commune est en lutte)
  • Bohaterowie powieści Emila Zoli Klęska uczestniczą w walkach w Paryżu w 1871 po dwóch przeciwnych stronach barykady.
  • W powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego pt. "Szalona", w przedostatnim rozdziale, zawarty został apokaliptyczny opis ostatnich bohaterskich walk na barykadach oraz represji dotykających ludność miasta po upadku Komuny Paryskiej (bardzo brutalny opis rzezi).

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. Michał Bakunin Komuna Paryska a idea państwa
  2. Wojna domowa we Francji, rozdział IV - Karol Marx o Komunie Paryskiej .
  3. jedna uncja (ok. 30 gramów ) czystego złota warta była wówczas około sto franków, zatem cała zapłacona Prusom kontrybucja warta była do półtora tysiąca ton czystego złota
  4. P. Avrich "Paris Commune and Its Legacy" w: Anarchist Portraits, s. 232.
  5. Georges Riat Les Maîtres de 'Art: Gustave Courbet, peintre, Paryż 1906, za: Courbet w oczach własnych i w oczach przyjaciół red. P. Courthion, Warszawa 1963, s. 182-183.

Bibliografia

  • P. Avrich Anarchist Portraits, Princeton 1988


Inne hasła zawierające informacje o "Komuna Paryska":

Bastylia ...

Widmo Brockenu ...

Sit skucina ...

Linia wiecznego śniegu ...

Anarchizm Anarchizm kapitalistyczny (Anarchokapitalizm)4.7 Decentralizm4.8 Agoryzm5 Anarchizm jako ruch społeczny5.1 Okres I Międzynarodówki5.2 Komuna Paryska5.3 Anarchokomunizm i "propaganda czynem"5.4 Anarchizm a marksizm5.5 Ruch związkowy5.6 Rewolucje ...

1962 ...

1961 ...

Dębik ośmiopłatkowy ...

Roman Dmowski ...

Kolektywizacja w ZSRR ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Komuna Paryska":

122 Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych (plansza 10) ...

038 Problemy polityczne oraz kryzys gospodarczy i społeczny w Europie w późnym średniowieczu (plansza 20) ...

123 Wielka Rewolucja Francuska (plansza 13) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie