Paramita ( skt pāramitā पारमिता; chiń. boluomi(duo) 婆羅蜜(多); kor. paramil(t'a) 바라밀(타); jap. harami(ta); wiet. ba-la-mật(-đa)) – w buddyzmie "przekroczenie" – praktyka, albo cnota, pozwalająca na osiągnięcie oświecenia i przejście do nirwany .

Sześć paramit

Sześć paramit ( skr. ; tyb. Pha Rol Tu Phjin Pa) oznacza dosłownie "wyjście poza", "to co osiąga drugi brzeg", jest tłumaczone na język polski również jako sześć doskonałości lub sześć wyzwalających aktywności.

Sześć paramit:

1. Paramita dawania, szczodrości (Dana-paramita)
2. Paramita wskazań, dyscypliny, właściwego postępowania (Śila-paramita)
3. Paramita cierpliwości (Kśanti-paramita)
4. Paramita zapału, odwagi, entuzjazmu, zdecydowanego wysiłku (Wirja-paramita)
5. Paramita medytacji, koncentracji ( dhyana -paramita)
6. Paramita mądrości ( pradżnia -paramita)

Sześć Paramit umożliwia podział nauk buddyzmu na trzy fundamentalne praktyki:

1. moralną dyscyplinę, poprzez Paramitę dawania, Paramitę wskazań, Paramitę zapału
2. medytacyjne zrównoważenie, poprzez Paramitę medytacji
3. doskonałą mądrośc, poprzez Paramitę mądrości

Dana

Dana ( skr. , pali ) – dar, jałmużna, ofiara.

Trzy rodzaje szczodrości (dawania):

Materialna

Przykładowo może być to ofiarowanie pożywienia lub pieniędzy ludziom, zwierzętom, głodnym duchom czy innym istotom . Bardzo ważna jest przy tym czystość intencji dającego, czyli nie myślenie o swoich korzyściach, lecz pragnienie wsparcia wszystkich istot. Mówi się wręcz o tym, że jeśli trafi się nam posiadanie jakichś rzeczy, zatrzymywanie ich dla siebie jest objawem chorobliwym. W tym życiu nie na wiele się przydadzą, w przyszłym – wcale. Jeśli mamy co jeść i w co się ubrać – powinniśmy się tym również podzielić. Bezgraniczne dawanie oznacza również oddanie swojego życia, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Duchowa

Dawanie na poziomie duchowym oznacza przekazywanie, nauczanie Dharmy . Co jest jednak istotne, takie dawanie może i powinno być wykonywane jedynie przez osoby urzeczywistnione , posiadające już wgląd w iluzoryczną – pustą naturę swojego "ja".

Zapewnianie bezpieczeństwa, dawanie ukojenia

Dawanie na tym poziomie oznacza wszystkie działania, które wyzwalają istoty od lęku i śmierci. Przykładowo może być to chronienie tych, którzy się boją, są zagubieni, odkupywanie zwierząt skazanych na rzeź, uwalnianie ryb, tonących owadów, robaków itp.

Śila

Śila ( skr. ) – zobowiązania, przykazania, dyscyplina

Praktykowanie dyscypliny oznacza:

1. Nieczynienie zła. Przede wszystkim oznacza to porzucenie dziesięciu negatywnych działań i zaniechanie czynienia zła ciałem, mową i umysłem.
2. Czynienie dobra i przynoszenie pożytku innym. Co oznacza praktykowanie dobrych działań przy każdej, nawet najdrobniejszej okazji.

Szczegółowo opisane w artykule dziesięć wskazań .

Kśanti

Kśanti ( skr. ; pali : khanti) – cierpliwość

Trzy aspekty cierpliwości:

Cierpliwość w znoszeniu nienawiści, krzywd i niewdzięczności innych istot

Ta forma cierpliwości polega na służeniu innym z oddaniem i miłością, bez niechęci i złości, nawet jeśli w zamian spotyka nas tylko niewdzięczność.

Szantidewa na początku szóstego rozdziału swojego dzieła "Bodhisattwaczariaawatara" poświeconego właśnie paramicie cierpliwości pisze:

"Jakiekolwiek zasługi zgromadzilibyśmy przez tysiące kalp /.../ nagły wybuch gniewu może to wszystko zniweczyć. Nie ma zła gorszego niż nienawiść i nie ma ofiary większej niż cierpliwość. Dlatego pilnie ćwicz się w cierpliwości, korzystając z wszelakich sposobów." [1]

Mówi się też o tym, że należy szanować tych, którzy nam szkodzą, ponieważ gdyby ich nie było nie mielibyśmy nawet możliwości ćwiczyć się w cierpliwości.

Cierpliwość w znoszeniu przeciwności na ścieżce Dharmy

Dla Dharmy powinno się cierpliwie znosić gorąco, zimno oraz inne niewygody. Nie należy zajmować się organizowaniem sobie komfortu codziennego życia, lecz raczej skupić się na samej praktyce.

Cierpliwość w zgłębianiu trudnych zagadnień nauk buddyjskich

Należy mieć zaufanie do głębokich nauk i starać się uchwycić ich znaczenie.

Wirja

Wirja ( skr. ; pali : wirija); siła woli, energia

Wirja jest identyczna z szóstym członem Szlachetnej ośmiorakiej ścieżki

Odwaga podobna zbroi

To entuzjazm do praktyki, oddanie dharmie całego siebie.

Odwaga wprowadzona w czyn

Oznacza rozpoczęcie praktyki natychmiast, bez ociągania się i kontynuowanie jej cały czas.

Odwaga, która nie zna zaspokojenia

To ciągłe poczucie niedosytu, które motywuje do dalszego wysiłku.

Dhjana

Dhjana ( skr. ; pali : dźhana; chin. chan-na lub chan; jap. zenna lub zen ) – medytacja

Kolejne stopnie medytacji to:

1. Wyzbycie się pożądań i przywiązania do spraw światowych; niechęć do samsary , determinacja aby się wyzwolić oraz współczucie. To jest wstęp do dalszej praktyki.
2. Wewnętrzny spokój, skupienie na obiekcie medytacji. Stan ten cechuje też przywiązanie do doświadczeń płynących z głębokiej koncentarcji – do błogości, radości i przejrzystości umysłu.
3. Kiedy wspomniane wyżej lgnięcie ustaje, pozostaje jeszcze subtelne przywiązanie do pustki . Koncentracja zwana jest wówczas "jasno rozróżniającą".
4. Doskonałość medytacji osiągamy gdy tylko spoczywamy w rzeczywistości takiej, jaka jest , bez tworzenia czegokolwiek.

Pradźńa

Pradźńa ( skr. ; pali : pańńa; jap. hannya) – mądrość

Pradźńa w najgłębszym sensie oznacza mąrość nie intelektualną, intuicyjną, pochodzącą z doświadczenia wglądu w naturę umysłu. Uzyskuje się ją poprzez studiowanie Dharmy , rozważanie jej i praktykę medytacji. Polega na zrozumieniu, że wszystkie przedmioty postrzegane przez nasze zmysły są pustymi formami, są pozbawione substancji.

Na głębszym poziomie zrozumienia dostrzega się, iż w każdej z sześciu paramit zawierają się wszystkie pozostałe.

Dziesięć paramit

W buddyzmie tybetańskim wyróżniane jest 10 paramit. Są to:

1. szczodrość
2. dyscyplina moralna
3. cierpliwość
4. determinacja
5. kontemplacja
6. moc
7. współczucie
8. modlitwa
9. metoda
10. mądrość

Do sześciu podanych wyżej dodano cztery kolejne, wyróżnione pogrubieniem.

Źródła informacji

• Patrul Rinpocze "Słowa Mistrza Samatabhadry", Wydawnictwo Mandala, Warszawa 1996
• "Encyklopedia Mądrości Wschodu", Warszawski Dom Wydawniczy, Warszawa 1997
• Siantidewa, "Bodhiczaria-awatara"
• Mistrz Jin-szun, "Droga do Stanu Buddy", Pracownia Autorska DOMY POLSKIE, Warszawa 2000
• "The Sutra on Upasaka Precepts", Numata Center for Buddhist Translation and Research, USA 1994

Zobacz też

• glosariusz buddyjski