Kościół św. Andrzeja w Szprotawie
nr rej. 45 z 20.01.1976 r.[1]
Kościół św. Andrzeja w Szprotawskiej Iławie
Data likwidacji	XIII wiek
Wyznanie	rzymskokatolickie
Parafia	św. Andrzeja Apostoła w Szprotawie
Rodzaj	kościół parafialny
Wezwanie	św. Andrzeja
Budulec	cegła

Historia

Kościół Św. Andrzeja w Szprotawskiej Iławie . Budowla romańska . Zbudowana z cegły (ułożenie cegieł w wątku wendyjskim ). Charakterystycznym elementem są romańskie, grube mury mierzące od 1,1 m. w absydzie do 1,3 m w nawie . Rozbudowany w stylu gotyckim . Świątynia musiała powstać w 1 połowie XIII wieku, najprawdopodobniej w miejscu dawnego kultu pogańskiego boga Flinsa , którego czciła miejscowa ludność słowiańska zamieszkująca Iławę. Najstarsza wiadomość źródłowa pochodzi z tego wieku i dotyczy proboszcza kościółka "Plebanus Gyslerus de Ylavia". W 1318 roku ówczesny biskup wrocławski Henryk – przekazuje zgromadzeniu sióstr Magdalenek patronat nad świątynią. Magdalenki sprawują pieczę nad kościołem aż do momentu sekularyzacji Klasztoru w 1810 roku.

Architektura i wnętrze

W granicach murów kościelnych mieścił się cmentarz oraz wieża cmentarna o szachulcowej konstrukcji murów. Wnętrze świątyni kryje cenne zabytki min: Późnogotycki ołtarz szafowy – pentaptyk . Portal piaskowy z trójskokowymi ościeżami , spotykany jeszcze tylko w czterech kościołach na Śląsku , między innymi w kościele św. Idziego we Wrocławiu . Kamienna romańska chrzcielnica , która do niedawna stanowiła wsparcie dla ambony , wtopiona w betonową posadzkę . Jej misa ma owalny kształt, trzon zaś przekrój koła; nieznany artysta ozdobił ją skromnym ornamentem . Dziś możemy podziwiać tę chrzcielnicę dzięki gruntownym pracą konserwatorskim całego budynku mającym miejsce w 1999 roku.

Ciekawostki

1. Warto wspomnieć, że kościół św. Andrzeja wyznacza granice budownictwa średniowiecznego dawnej śląskiej dzielnicy, co związane jest bez wątpienia z zakorzenionym już w XIII wieku osadnictwem na tych terenach.

2. Jedno ze szprotawskich podań mówi o czczeniu w dawnych czasach bożka Flinsa na wzgórzu, gdzie obecnie stoi kościół św. Andrzeja.

Przypisy

Literatura

• W.Bochnak Z dziejów Magdalenek od Pokuty w Szprotawie, Wrocław 1984 .
• Clemens Baier Geschichte der Stadtpfarrkirche, ehemal. Klosterkirche der Magdalerinnen zu Sprottau, 1905 .
• Krzysztof Wachowiak Zamek i fortyfikacje miejskie w Szprotawie, 2007 , praca niepublikowana.
• Maciej Boryna Tajemnice Szprotawy i okolic, Zielona Góra , 2000 .
• Materiały własne Muzeum Ziemi Szprotawskiej , 2007
• Prace Naukowe Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, nr 3, Hanna Golasz, Grażyna Przybyłowicz-Staffa, Kościoły romańskie: W Iławie, Brzegu Głogowskim, Świętej Katarzynie i Solnikach, Wrocław 1972.