Papua-Nowa Gwinea (Papua New Guinea, Niezależne Państwo Papui-Nowej Gwinei – Independent State of Papua New Guinea[4]) – państwo w
Oceanii
, w
Melanezji
, położone w większości na wyspie
Nowa Gwinea
oraz dodatkowo na około 2800 wyspach[3]. Lądowo graniczy jedynie z
Indonezją
, ale w najbliższym otoczeniu leżą również
Australia
i
Wyspy Salomona
. Papuę-Nową Gwineę oblewają wody
Oceanu Spokojnego
,
Morza Nowogwinejskiego
oraz
Morza Koralowego
.
Geografia
Papua Nowa Gwinea położona jest we wschodniej części
Nowej Gwinei
oraz sąsiednich
archipelagach
(przede wszystkim
Archipelagu Bismarcka
i
Wyspach Salomona
). Od północnego zachodu graniczy z
Indonezją
[5]. Jest to kraj w dużej mierze górzysty z najwyższym szczytem sięgającym 4509 m
n.p.m.
(
Góra Wilhelma
). Występują tu liczne
wulkany
oraz
trzęsienia ziemi
(występuje ryzyko
tsunami
).
Klimat równikowy, gorący i wilgotny[6]. Występuje gęsta sieć rzeczna. Roślinność reprezentują głównie bujne
lasy równikowe
. Występują tu
endemiczne
gatunki zwierząt.
Historia
Pierwsi
ludzie
przybyli na
Nową Gwineę
ponad 60 tys. lat temu. Pochodzili oni z
Azji Południowo-Wschodniej
[3]. Na wyspie stworzyli prostą kulturę opartą na
rolnictwie
.
Mapa z XVI w., ilustrująca ówczesny zakres wiedzy o położeniu wyspy i jej wybrzeżach
Dla Europy wyspę w
1526
roku
odkrył
Portugalczyk
Jorge de Meneses
nadając jej nazwę Papua od
malajskiego
słowa puapua.
W roku
1545
północne brzegi wyspy zobaczył Hiszpan Yñigo Ortiz de Retez. Odkryte wybrzeże nazwał Nowa Gwinea, według niego tamtejsi mieszkańcy przypominali wyglądem ludy z nad zatoki
gwinejskiej
[], nazwa przyjęła się. Faktem jest krajobraz Nowej Gwinei przypomina znane
Iberyjskim żeglarzom
wybrzeża
Bioko
i
Zatoki Biafra
.
Europejczycy odkryli wyspę w
XVI wieku
, ale do
XIX wieku
pozostawała ona nieomal całkowicie niezbadana. Dzisiejsza Papua Nowa Gwinea powstała z połączenia dwóch terytoriów kolonialnych, które obejmowały wschodnią część Nowej Gwinei oraz pobliskie wyspy.
Papua
, której nazwa wywodząca się z
języka malajskiego
oznacza kręcone
włosy
typowe dla
Melanezyjczyków
, obejmowała południowo-wschodnią część wyspy. Początkowo stanowiła ona kolonię
brytyjską
(
Nowa Gwinea Brytyjska
), by później zostać przekazaną pod administrację
australijską
. Północno-wschodnia część wyspy jako
Ziemia Cesarza Wilhelma
stanowiła część
niemieckiego
protektoratu
Nowej Gwinei Niemieckiej
. Po przegranej
I wojnie światowej
Niemcy musiały zrezygnować z posiadłości kolonialnych, a ich część Nowej Gwinei przypadła również Australii jako
terytorium mandatowe
. W
1949
oba australijskie terytoria połączono w jedno
Terytorium Papui i Nowej Gwinei
, później nazywane po prostu Papua Nowa Gwinea.
Papua Nowa Gwinea uzyskała niepodległość
16 września
1975
jako monarchia konstytucyjna z brytyjskim monarchą jako głową państwa[6]. Historią niepodległej Papui Nowej Gwinei wstrząsnęła próba oderwania się od niej w
1988
wyspy
Bougainville
[3]. Walki z secesjonistami kosztowały życie 20 tys. osób. Ostatecznie konflikt rozwiązano w
1997
, a wyspa otrzymała pewien stopień
autonomii
.
Rdzenny mieszkaniec Papui-Nowej Gwinei
Demografia
Kraj deklaruje się jako
chrześcijański
, z czego większość stanowią
protestanci
. Trudno jednak ustalić, w jakiej części ludność wyznaje tę religię.
Religia (2000)
Podział administracyjny
Papua Nowa Gwinea dzieli się na 18 prowincji, jeden region autonomiczny oraz jeden dystrykt stołeczny[2].
Gospodarka
85% ludności czynnej zawodowo pracuje w
rolnictwie
[3].
Przemysł
zajmuje się przetwórstwem surowców mineralnych[6].
Zobacz też
Papuaskie Siły Powietrzne
Linki zewnętrzne
Przypisy
- ↑
Encyklopedia w INTERIA.PL - największa w Polsce encykloepdia internetowa
(
pol.
). [dostęp 2010-02-03].
- ↑ 2,0 2,1
Papua-Nowa Gwinea Encyklopedia PWN
(
pol.
). [dostęp 2010-02-03].
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4
Papua-Nowa Gwinea
(
pol.
). [dostęp 2010-02-03].
- ↑ Oxford Wielka Encyklopedia Świata tom 11.. Oxford Educational, 2005. .
- ↑
Encyklopedia w INTERIA.PL - największa w Polsce encyklopedia internetowa
(
pol.
). [dostęp 2010-02-03].
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Oxford Wielka Encyklopedia Geografii tom 4 Afryka, Australia i Oceania. Oxford Educational, 2005, s. 82. .
- ↑
[1]
Dane statystyczne zaczerpnięto z książki Patricka Johnstona i Jasona Mandryka pt. "Operation World"
