Eugeniusz III Eugenius Tertius
Bernardo da Pisa
Błogosławiony Kościoła katolickiego papież
Eugeniusz III
Data i miejsce urodzenia	najpóźniej 1085 Piza
Data i miejsce śmierci	8 lipca 1153 Tivoli
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Śluby zakonne	1138
Prezbiterat	1134-1138
Sakra biskupia	18 lutego 1145
Pontyfikat	15 lutego 1145 - 8 lipca 1153

Eugeniusz III, wcześniej Bernardo da Pisa (ur. najpóźniej w 1085 ^[1] w Pizie , zm. 8 lipca 1153 w Tivoli ) – papież w okresie od 15 lutego 1145 do 8 lipca 1153, błogosławiony Kościoła katolickiego .

Był pierwszym papieżem z zakonu cystersów . Został beatyfikowany dekretem z 28 grudnia 1872, przez bł. papieża Piusa IX . Jego wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 8 lipca^[2].

Wczesne życie

Wiadomo, że Bernard urodził się w Pizie i że jego ojciec miał na imię Godius^[3], poza tym jednak na temat jego pochodzenia brak pewnych informacji. Powszechnie przypisywana mu przynależność do szlacheckiego rodu Paganelli po raz pierwszy jest wspomniana dopiero w źródłach z końca XVI wieku, nie mających większej wartości historycznej^[4].

W 1106 Bernardo jest poświadczony jako kanonik regularny przy katedrze pizańskiej, a w latach 1115–1129 jako subdiakon^[5]. W latach 1133–1138, sprawował urząd wicedominusa archidiecezji pizańskiej^[6]. W tym też okresie (po 5 maja 1134) przyjął święcenia kapłańskie z rąk papieża Innocentego II^[7]. Prawdopodobnie w 1135 roku na odbywającym się w Pizie synodzie spotkał Bernarda z Clairvaux , i pod jego wpływem w 1138 wstąpił zakonu cysterskiego. Przez krótki czas był mnichem w Clairvaux , jednak już w 1139 powrócił do Italii jako przełożony wspólnoty cysterskiej w Scandriglia w Lacjum. W 1140 został opatem położonego niedaleko Rzymu klasztoru S. Anastasio alle Tre Fontane, który papież Innocenty II nadał wówczas cystersom. Niektóre kroniki podają, że wkrótce potem został mianowany kardynałem-prezbiterem, co jednak wydaje się mało prawdopodobne^[8].

Wybór na papieża

15 lutego 1145 roku, w dniu śmierci papieża Lucjusza II , kardynałowie niespodziewanie obrali go na nowego papieża. Bernard przyjął wybór i przybrał imię Eugeniusz III.

Pontyfikat

Eugeniusz III został papieżem w bardzo trudnym momencie. W Rzymie powstała dwa lata wcześniej komuna miejska była przeciwna świeckiej władzy papieża. W chwili wyboru Eugeniusza w mieście trwała zbrojna rewolta, która uniemożliwiła jego intronizację. Do jego konsekracji i koronacji doszło w położonym poza miastem opactwie Farfa 18 lutego 1145.

Wskutek zatargów z komuną miejską Eugeniusz III przez większą część swego pontyfikatu (do grudnia 1145, 1147-1149 i 1150-1152) rezydował poza Rzymem. Jego powroty, możliwe wyłącznie dzięki zbrojnej pomocy króla sycylijskiego Rogera II , okazywały się za każdym razem krótkotrwałe. Na ten czas przypada kariera trybuna ludowego Arnolda z Brescii , jednego z liderów rzymskiego stronnictwa republikańskiego.

Siedzibami papieża były kolejno Tivoli, Viterbo i Siena, jednak w latach 1147-49 odbył on podróż do Francji, gdzie przewodniczył wielu synodom poświęconym głównie reformie duchowieństwa. Chodziło zwłaszcza o potępienie nadmiernego bogactwa i chciwości duchownych. Sam papież świecił dobrym przykładem, kontynuując skromny, klasztorny tryb życia. Przez pewien czas siedzibą papiestwa było opactwo Clairvaux. Eugeniusz III utrzymywał zresztą regularną korespondencję z opatem Bernardem z Clairvaux i chętnie korzystał z jego rad.

Z inicjatywy papieża Eugeniusza III doszło do zakończonej klęską II krucjaty (1147-49). Porażka tego przedsięwzięcia poważnie nadwerężyła autorytet papiestwa oraz Bernarda z Clairvaux, który mocno zaangażował się w jej propagowanie. Polska i Saksonia zostały zwolnione od udziału w wyprawie do Ziemi Świętej w zamian za uderzenie na pogańskich Słowian Połabskich .

Eugeniusz III dbał o rozwój kościoła w najdalszych zakątkach Europy. W latach 1151-52 w Irlandii przebywał jego legat kardynał Giovanni Paparoni , który ustanowił w tym kraju cztery metropolie. W 1152 wysłał do Skandynawii kardynała-legata Nicholasa z Albano , który ustanowił nowe arcybiskupstwo Norwegii w Nidaros, uniezależniając kościół norweski od duńskiej metropolii w Lund . Natomiast stosunki papiestwa z Polską w tym okresie nie układały się dobrze. Polski episkopat wbrew woli papieża udzielał poparcia młodszym braciom wygnanego w 1146 księcia-seniora Władysława II . Przebywający w Polsce w 1148 legat papieski Guido di Crema rzucił na kraj interdykt (zignorowany przez polskich biskupów), a w następnych latach legaci wysyłani do Europy Środkowej omijali Polskę; do wznowienia kontaktów doszło dopiero po śmierci Eugeniusza III.

Za jego pontyfikatu w 1150 roku doszło do ostatecznego uformowania się Kolegium Kardynalskiego jako samodzielnej, korporacyjnej struktury kościelnej.

Papież Eugeniusz III zmarł w Tivoli.

Kardynałowie z nominacji Eugeniusza III

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

• Genealogie-Mittelalter
• BBKL - Papst Eugen III.
• Oxford Dictionary of the Popes - Eugene III
• Encyclopedia Britannica
• Eugenio III
• Medieval Italy

Poprzednik Lucjusz II

Papież

Następca Anastazy IV