Michał Twerski przed Ozbegiem

Chan Ozbeg Sułtan Muhammad (lub Hijas ud-Din Muhammad Uzbek, chan ułusu Dżoczi ) (ur. 1282 — zm. 1342 ) — Chan Złotej Ordy . Syn Togrul-ołgana, syna Mengu Timur-chana.

W styczniu 1313 , po śmierci stryja, chana Tochty , Ozbeg zapanował w Złotej Ordzie. Uczynił islam religią państwową i prześladował wszystkich innowierców, przede wszystkim szamanistów . Było to powodem spisku emirów złotoordyńskich, okrutnie przez niego stłumionego. Ozbegowi udało się zakończenie konfliktów feudalnych w Ordzie i doprowadzenie do jej rozkwitu.

Po śmierci Ozbega w 1342 władza w Ordzie przeszła na jego syna Dżanibeka (panował 1342-1357).

Obawiając się wzmocnienia Rusi, Ozbeg dążył do skłócenia księstw ruskich. Przeciwko księciu twerskiemu Michałowi Jarosławiczowi , dążącemu do zjednoczenia ziem ruskich Ozbeg wyniósł w 1317 na wielkoksiążęcy tron włodzimierski moskiewskiego księcia Jerzego Daniłowicza, żeniąc go ze swoją siostrą Konczaką. Według niektórych źródeł Czapka Monomacha , używana potem przez książąt moskiewskich miałaby darem Ozbega na tę okazję. Ozbeg wyposażył Jurija w tatarskie wojsko, lecz Michał rozbił Jurija. Nieoczekiwana śmierć Konczaki dała Jerzemu powód do oskarżenia Michała o jej otrucie. Michał został wezwany do Ordy i tam, za radą zausznika Kawgadyja przez Ozbega zgładzony.

Syn Michała, Aleksander Twerski na nowo podjął walkę przeciw księciu moskiewskiemu Iwanowi Kalicie biorąc w 1327 udział w powstaniu ludowym, w którym mieszkańcy Tweru zabili posła ordyńskiego Czoł-chana i jego świtę. Ozbeg bardzo się tym rozgniewał, i kazał przyprowadzić księcia moskiewskiego. Według innych źródeł Kalita pojechał do Ordy sam mając nadzieję na korzyści z twerskich wydarzeń. Uzbek wydał mu jarłyk na wielkie księstwo i 50 000 wojska, którego siłami stłumiono powstanie i spustoszono księstwo Twerskie. Aleksander, ratując się od gniewu Ozbega uciekł na Litwę . W 1337 on sam stawił się u Ozbega i prosił o łaskę, którą początkowo uzyskał. 29 września 1339 roku jednak za namową Kality zamęczono Aleksandra oraz jego syna Teodora. Po tym fakcie większość ziem Rusi północno-wschodniej została rozdzielona na dwie części.

W 1340 Uzbek wysłał wojsko na księcia smoleńskiego Iwana który odmawiał płacenia daniny i rozgromił ziemię smoleńską.

Ozbeg prowadził także aktywną politykę południową. W 1319 i 1335 wyprawiał się na Arran - włości Ilchanidów na terytorium dzisiejszego Azerbajdżanu .

W artykule użyto materiałów z Encyklopedii Brockhausa i Efrona (1890—1907).