Ostaniec u podnóży ruin zamku w Mirowie na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej

Ostaniec – wzniesienie powstałe w wyniku procesów wietrzenia i erozji (a także denudacji terenów przyległych, co powoduje odsłonięcie i pozostawienie ostańca). Ostańce występują jako wyizolowane formy terenu, często o stromych, skalistych stokach, stanowiące pozostałość większego masywu skalnego.

Przykładami ostańców wapiennych są mogoty i humy, których nazwy wywodzą się z rejonów ich sławnego występowania - Dalekiej Azji i Bałkanów.

W języku polskim istnieje rozgraniczenie pomiędzy ostańcami i twardzielami (twardzielcami), bazujące na ich genezie. Twardzielce powstają w wyniku różnic odporności skał na procesy niszczące; ostańce powstają gdy takich różnic w odporności nie ma, a powody ich wyodrębnienia są inne (na ogół przypadkowe) - np. fragment masywu został sukcesywnie otoczony dolinami (założonymi tam np. na bazie uskoków a nie różnic odporności, lub z jeszcze innej losowej przyczyny) i równinami. W wielu językach takiego rozróżnienia nie ma. W praktyce terenowej często trudno jest odróżnić ostaniec od twardziela i wymaga to dłuższej analizy.

Ostańce i twardzielce są często celem działalności wspinaczkowej i turystycznej (np. punkty widokowe, ciekawostki terenowe).

Góra świadek (świadek, góra wyspowa) – wzniesienie o charakterze ostańcowym, odcięte erozyjnie od silnie rozczłonkowanej kuesty (progu strukturalnego – wychodni warstw odporniejszych na erozję), świadczące o jej poprzednim dalszym zasięgu i nierównomiernym cofaniu się^[1]. Charakteryzuje się stromymi zboczami, może mieć płaski lub ostry wierzchołek. Góry świadek występują na obszarach o budowie płytowej^[2].

Zobacz też

• ostaniec deflacyjny
• skałka (wspinaczka)

Przypisy