Osadnictwo żydowskie w Palestynie - Yishuv (
hebr.
ישוב, dosłownie "osiedle") lub Ha-Yishuv (Yishuv, hebr. הישוב), pełna nazwa הישוב היהודי בארץ ישראל Hayishuv Hayehudi b'Eretz Yisrael ("Żydowskie osadnictwo w Ziemi Izraela") - rozpoczęło się około
1841
roku i doprowadziło do powstania współczesnego państwa
Izrael
.
Czasami wyróżnia się Stary Yishuv i Nowy Yishuv.
Stary Yishuv odnosi się do wszystkich
Żydów
żyjących w
Palestynie
przed
aliją
rozpoczętą w
1882
roku przez
ruch syjonistyczny
. Ludzie Starego Yishuvu byli
Ortodoksyjnymi Żydami
żyjącymi najczęściej w
Jerozolimie
,
Safedzie
,
Tyberiadzie
i
Hebronie
. Niewielkie społeczności były w
Jaffie
,
Hajfie
,
Peki'in
,
Akka
i
Nablusie
. Większość z nich koncentrowała się na studiowaniu
Tory
. Utrzymywali się dzięki pomocy finansowej Żydów z
diaspory
.
Nowy Yishuv odnosi się do wszystkich Żydów, którzy zamieszkali poza murami Jerozolimy począwszy od
1860
roku. Byli to wszyscy ci, którzy przyjechali do Palestyny w kolejnych falach aliji. Rozpoczęte przez nich osadnictwo doprowadziło do powstania państwa Izrael.
Historia
W
1841
roku Żydzi zakupili w Palestynie pierwszy gaj pomarańczowy. Uczyniono to za pieniądze brytyjskiego finansisty Sir
Mosesa Montefiore
, a za namową
rabina
Cwiego Hirsza Kaliszera
. W tym czasie w Jerozolimie żyło 500 Żydów, a naczelnym rabinem Jerozolimy był Samuel Salant.
W
1856
roku w Jerozolimie żyło już ponad 5 tys. Żydów. W
1863
roku Jechiel Brill rozpoczął w Jerozolimie wydawać pierwsze hebrajskie czasopismo "Ha-Lewanon".
W
1870
roku Żydzi z francuskiej organizacji Alliance Israélite Universelle wykupili w Palestynie mały obszar ziemi (nazwany Mikwat Israel), na którym założyli szkołę rolniczą. Dyrektorem szkoły został Charles Nettner. Do tego miejsca przybywali Żydzi z Europy Środkowej i Wschodniej, zwłaszcza z terenów
Rosji
. Osadnictwo rolnicze w Palestynie finansował baron Edmond de Rothschild. Rothschild założył PICA (The Palestine Jewish Colonization Association). Na wsparcie osadnictwa przekazał ponad 50 mln dolarów, oraz dodatkowo wiele milionów na rozwój przemysłu. W owym czasie w Jerozolimie mieszkało już około 14 tys. Żydów i wkrótce stali się większością w mieście.
W
1879
roku organizacja Alliance Israélite Universelle po raz kolejny wykupiła w Palestynie mały obszar ziemi. Znajdował się on w pobliżu Jaffy. Utworzono w tym miejscu kolonię rolniczą Petach Tikwa (pol. Drzwi nadziei). Mordechaj Diskin pomógł założyć tutaj pierwszą nowoczesną szkołę religijną Necach Israel.
W
1880
roku do Palestyny przybyła fala żydowskich uchodźców z
Jemenu
. Szacuje się, że w owym czasie w Palestynie obok 500 tys.
muzułmanów
żyło około 40 tys. Żydów.
Pierwsza alija (1881-1903)
W latach
1881
-
1903
do Palestyny napłynęła pierwsza fala żydowskich
imigrantów
.
Była to tzw. pierwsza alija (dosłownie: "wstąpienie" - tak Żydzi mówią o powrocie do "ojczyzny swoich ojców"). Szacuje się, że w tym okresie osiedliło się w Palestynie około 25 tys. Żydów. Byli to głównie
rosyjscy
Żydzi uciekający przed
pogromami
.
Druga alija (1904-1913)
Założenie Tel Awiwu – 1909 rok
W latach
1904
-
1913
do Palestyny przybyła kolejna fala żydowskich imigrantów. W drugiej aliji do Palestyny przybyło około 40 tys. Żydów. Owi pionierzy (hebr. חלוצים [chalucim]) zakładali wspólnoty rolnicze, rekultywowali bagna w
Dolinie Ha-Chula
,
Pustynię Judzką
i nadmorski pas wydm. Założyli nadmorskie miasto
Tel Awiw
i sieć małych osad rolniczych.
Trzecia alija (1919-1923)
W latach
1919
-
1923
do Palestyny przybyła kolejna fala żydowskich imigrantów.
Osuszono wówczas i skolonizowano tereny
Doliny Jezreel
.
Brytyjski Mandat Palestyny
1 lipca
1920
roku oficjalnie Palestyna przypadła
Wielkiej Brytanii
, na mocy traktatu pokojowego z
Turcją
.
Zaczął się okres
brytyjskiej
administracji cywilnej w
Brytyjskim Mandacie Palestyny
.
W maju
1921
roku Arabowie dokonali krwawych pogromów Żydów w Jaffie, jak również w
Judei
i
Samarii
. Przez 3 dni grabiono i mordowano Żydów. Rozruchy zostały powstrzymane przez brytyjskie wojsko. W starciach zginęło 79 Żydów i 48 Arabów. Arabowie po raz kolejny zażądali od Brytyjczyków cofnięcia prawa swobodnej emigracji żydowskiej do Palestyny. Groźbą były kolejne rozruchy i pogromy ludności żydowskiej.
Aby uspokoić Arabów, Wielka Brytania zdecydowała się w 1921 roku podzielić terytorium mandatowe Palestyny i utworzyć arabskie państwo -
Emirat Transjordanii
. Rząd Wielkiej Brytanii opublikował także
18 czerwca
1922
roku pierwszą "Białą Księgę", która ograniczała roczną wielkość żydowskiej emigracji napływającej do Palestyny.
Gdy w 1922 roku brytyjskie władze mandatowe przeprowadziły spis ludności w Palestynie, oficjalne wyniki mówiły, że pośród 752 tys. mieszkańców kraju żyje 84 tys. Żydów (11,17% ogółu mieszkańców).
Ludność Brytyjskiego Mandatu Palestyny:
Rok | Ludność | Muzułmanie | Żydzi | Chrześcijanie | Inni |
---|
1922 | 752 048 | 589 177 (78%) | 83 790 (11%) | 71 464 (10%) | 7 617 (1%) |
1931 | 1 036 339 | 761 922 (74%) | 175 138 (17%) | 89 134 (9%) | 10 145 (1%) |
1945 | 1 764 520 | 1 061 270 (60%) | 553 600 (31%) | 135 550 (8%) | 14 100 (1%) |
Czwarta alija (1924-1931)
Założenie Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie - 1925 rok.
Po pogromie w Hebronie - 1929 rok.
W latach
1924
-
1931
do Palestyny przybyła kolejna fala żydowskich imigrantów. Szacuje się, że w tym okresie w Palestynie osiedliło się około 80 tys. Żydów (w tym prawie 62 tys. Żydów
polskich
). Byli to rzemieślnicy i drobni przedsiębiorcy, którzy nie widzieli możliwości działania politycznego w Polsce. Ich napływ do Palestyny był silnym impulsem rozwoju.
1 kwietnia
1925
roku w Jerozolimie powstał
Uniwersytet Hebrajski
(HaUniwersita HaIwrit beJeruszalaim).
Rozruchy arabskie w 1925 i 1929 r.
W
1925
roku Arabowie zaatakowali osiedla żydowskie w Palestynie. Między innymi w
Hebronie
zginęło 150 żydowskich wychowanków
szkoły rabinackiej
. W całej Palestynie kilkuset Żydów zostało rannych. Rozruchy zostały powstrzymane przez brytyjskie wojska przybyłe z
Egiptu
.
16 sierpnia
1929
roku ortodoksyjna młodzież żydowska, za zgodą brytyjskich władz, urządziła w Jerozolimie pochód ku
Murowi Zachodniemu
. Arabowie odpowiedzieli spontaniczną demonstracją, która przerodziła się w gwałtowne rozruchy antyżydowskie podczas których zniszczono otoczenie Muru Zachodniego. W następnych dniach zamieszki objęły inne miasta Palestyny. W
Hebronie
doszło do pogromu Żydów. W odwecie grupy Żydów zaatakowały
meczety
w Jaffie i Jerozolimie.
W starciach zginęło ogółem 133 Żydów, a 399 zostało rannych. Zginęło także 87 Arabów, a rannych zostało 91.
31 marca
1930
roku raport opublikowała Komisja Shawa, która prowadziła dochodzenie po rozruchach żydowsko-arabskich. Komisja zalecała wprowadzenie ostrych restrykcji policyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem ograniczenia żydowskiej imigracji do Palestyny.
20 października
1930
roku Lord Passfield opublikował w imieniu rządu Wielkiej Brytanii drugą "Białą Księgę", która ograniczała napływ żydowskich imigrantów do Palestyny.
W szczególności blokowała ona możliwość zakupu nowych ziem przez Żydów w Palestynie. Dokument podpisał minister kolonii, Lord Passfield.
Dokonany w
1931
roku spis ludności Palestyny wykazał w oficjalnych danych, że na 1 mln 36 tys. mieszkańców znajduje się 175 tys. Żydów (16,87% ogółu mieszkańców).
Piąta alija (1931-1940)
W latach
1931
-
1940
piąta fala żydowskich imigrantów przybyła do Palestyny. Szacuje się, że w tym okresie około 250 tys. Żydów osiedliło się w Palestynie. W tej liczbie znajdowało się około 100 tys. Żydów
niemieckich
, którzy uciekali przed
nazizmem
z
Europy
.
W latach
1934
-
1948
nasiliła się nielegalna żydowska imigracja w Palestynie - ha'apalah (alija bet).
Rewolta arabska z 1936 r.
Żydowski autobus zabezpieczony przed arabskimi atakami - 1936 rok.
Żydowski strażnik kibucu - 1936 rok.
Jewish Settlement Police - 1938 rok.
W listopadzie
1935
roku politycy arabscy przedstawili Brytyjczykom memorandum, domagając się utworzenia demokratycznego rządu arabskiego w Palestynie, wprowadzenia całkowitego zakazu żydowskiej imigracji oraz zakazu sprzedaży ziemi Żydom.
Równocześnie konferencja uczonych znawców
Koranu
zagroziła klątwą każdemu Arabowi, który sprzeda ziemię Żydom.
Napięcie w Palestynie nieustannie rosło i
21 kwietnia
1936
roku wybuchły z wielką siłą rozruchy antyżydowskie. W starciach zginęło ogółem 300 Żydów, 200 żołnierzy brytyjskich i 2 tysiące Arabów. Pomimo stłumienia rewolty arabskiej, nadal utrzymywało się napięcie w Palestynie. W latach
1936
-
1939
zbrojne grupy arabskie dokonały około 10 tys. akcji zbrojnych, w tym 1,3 tys. przeciwko placówkom brytyjskiego wojska. W starciach zginęło ogółem 2,8 tys. Arabów.
Skutkiem zamieszek
1936
roku była decyzja Żydów o szybkiej rozbudowie własnego portu w Hajfie (niezależnego od Jaffy). W dalszej konsekwencji oznaczało to rosnącą izolację
gospodarczą
Żydów od Arabów.
7 lipca
1937
roku Komisja Królewska ogłosiła raport o przyczynach arabskich rozruchów w Palestynie (raport Komisji Peela). Podstawowe źródło konfliktu w Palestynie widziała w niepodległościowych aspiracjach Arabów, które kolidowały z dążeniami ruchu syjonistycznego. Ostatecznie osądzono, że jedynym wyjściem jest podział Palestyny na dwa państwa: małe żydowskie i duże arabskie, pozostawiając Jerozolimę i nadbrzeżny korytarz graniczny pod panowaniem brytyjskim.
3 sierpnia
1937
roku odbył się XX
Kongres Syjonistyczny
, na którym dyskutowano brytyjską propozycję podziału Palestyny. Pod namową
Weizmanna
i
Ben Guriona
Żydzi niechętnie przyjęli propozycję Brytyjczyków.
Natomiast kraje arabskie odrzuciły brytyjską propozycję podziału Palestyny, i zapowiedziały walkę aż do osiągnięcia niepodległości i utworzenia rządu arabskiego. Już jesienią w Palestynie wzrosła liczba morderstw dokonywanych na Żydach. Arabowie rozpoczęli tworzenie oddziały zbrojne, które głównie w okolicach
Nablusu
,
Nazaretu
i
Tyberiady
, napadały na żydowskie osiedla oraz brytyjskie oddziały wojskowe.
Pomimo tak niekorzystnej sytuacji, wciąż rosła wielkość żydowskiej imigracji do Palestyny. Ocenia się, że w
1938
roku podczas nielegalnej imigracji (alija bet) w Palestynie osiedliło się około 100 tys. Żydów.
17 maja
1939
roku w wyniku nacisków strony arabskiej Wielka Brytania opublikowała trzecią "Białą Księgę", zezwalającą na wjazd zaledwie 15 tys. żydowskich imigrantów do Palestyny w przeciągu najbliższych 5 lat.
Pomimo to, na przestrzeni całego
1939
roku 34 statki zdołały przedrzeć się przez brytyjską blokadę i dopłynąć do brzegów Palestyny z żydowskimi uciekinierami z Europy. Powstało 17 nowych osad.
Szósta alija (1941-1947)
Szósta fala żydowskich imigrantów przybywała do Palestyny w trudnych
wojennych
latach
1941
-
1947
.
W tej szóstej aliji przybyli nieliczni, którym udało się uciec przed
zagładą
w Europie.
W lipcu
1947
roku brytyjskie okręty wojenne zatrzymały u wybrzeży Palestyny statek "Exodus 1947" z 4,5 tys. żydowskich uchodźców na pokładzie. Statek został siłą zmuszony do zawrócenia do portu
Marsylia
we
Francji
. Następnie popłynął do
Hamburga
w
Niemczech
, gdzie policja siłą zmusiła Żydów do opuszczenia statku. Uwaga opinii publicznej świata była skupiona na dramacie tych Żydów.
Sprawa Palestyny w ONZ
29 listopada
1947
roku
Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych
przyjęło Rezolucję nr 181. Była to decyzja w sprawie podziału Palestyny.
W myśl Rezolucji:
- państwo żydowskie miało liczyć 14 257
km²
powierzchni i 935 tys. mieszkańców;
- państwo arabskie miało liczyć 11 664 km² powierzchni i 814 tys. mieszkańców.
Wojna domowa w Palestynie
Zaraz po przyjęciu decyzji ONZ, arabskie oddziały zbrojne w Palestynie rozpoczęły kampanię ataków na żydowską komunikację pomiędzy osiedlami żydowskimi. Arabska przemoc bardzo szybko przybrała rozmiary prawdziwej
wojny domowej
.
Pierwsza akt wojny nastąpił
30 listopada
1947
roku, kiedy to został zaatakowany żydowski
autobus
w pobliżu
Lod
.
Państwo Izrael
14 maja
1948
roku o godzinie 16.00,
Dawid Ben Gurion
odczytał na posiedzeniu Rady Ludowej (Mozet HaAm) w Tel Awiwie
Deklarację Niepodległości
, głoszącą o ustanowieniu Państwa Izrael.
W dniach
22
-
24 sierpnia
1948
roku w Jerozolimie zebrał się Komitet Wykonawczy Światowej Organizacji Syjonistycznej. Podjęto decyzję o kontynuowaniu żydowskiego osadnictwa w Palestynie, przy jednoczesnym rozwijaniu żydowskiego
przemysłu
i wzięciu pełnej odpowiedzialności za bezpieczeństwo wszystkich Żydów.
Agencja Żydowska
miała kontynuować działania promujące aliję, oraz ułatwiać imigrantom pełną absorpcję w nowej ojczyźnie.
W dniach
19 listopada
-
10 grudnia
1948
odbyły się cztery spotkania Komitetu Osadniczego (Va'adat haHityashvut), w skład którego wchodzili przedstawiciele
rządu izraelskiego
, Agencji Żydowskiej,
Żydowskiego Funduszu Narodowego
oraz związku zawodowego
Histadrut
. Zawarto porozumienie o współpracy w realizacji wielkiego projektu utworzenia 100 nowych żydowskich osad w
Ziemi Izraela
.
Równocześnie Agencja Żydowska rozpoczęła działania przygotowawcze do przyjęcia w Izraelu wielkiej fali żydowskiej imigracji z całego świata. Od połowy maja do końca
1948
do Izraela pomimo
wojny
przyjechało 102 000 nowych imigrantów. Pomimo prowadzonych działań wojennych powstało 28 nowych osiedli rolniczych. Był to proces osadniczy, którego nie dało się powstrzymać. Alija nieustannie rosła i każdego tygodnia do Izraela przybywały tysiące nowych imigrantów.
W lutym
1949
do Izraela przybyło 10 000 żydowskich imigrantów, których Brytyjczycy zwolnili ze swoich obozów dla internowanych na wyspie
Cypr
. Marzec był kulminacyjnym miesiącem alija. W ciągu tego miesiąca do Izraela przyjechało 30 000 nowych imigrantów. Wystąpiły poważne trudności z powodu braku mieszkań, braku miejsc pracy i środków pierwszej potrzeby. Tysiące imigrantów lokowano we wszystkich możliwych miejscach. Zasiedlano także opuszczone arabskie miasteczka i wioski.
Napływ wielu tysięcy imigrantów był olbrzymim wyzwaniem dla młodego państwa, które nie posiadało własnej
infrastruktury
i
przemysłu
. Kłopoty gospodarcze bardzo szybko osiągnęły rozmiary
kryzysu gospodarczego
.
26 kwietnia
1949
rząd ogłosił wprowadzenie ostrej polityki gospodarczej. Do realizacji tych celów powołano specjalny urząd państwowy zajmujący się racjonowaniem zapasów (Misrad haAspaka vehaKitzuv), na czele którego stał Dr. Josef Dov. Na większość produktów wprowadzono
reglamentację
. W najgorszym okresie na jedną osobę przysługiwał tygodniowo mały kawałek
mięsa
i dwa
jajka
. Aby obniżyć koszty utrzymania wprowadzono politykę
deflacyjną
, która dodatkowo hamowała rozwój
gospodarki
. Był olbrzymi
deficyt w bilansie handlowym
.
W wyniku tych działań, w czerwcu nastąpił spadek liczby nowych imigrantów przyjeżdżających do Izraela. Wynikało to także z trudności, jakie Żydzi napotykali przy wyjeździe z niektórych państw Wschodniej Europy.
Operacja "Zaczarowany Dywan"
Pomimo trudnej sytuacji gospodarczej, w listopadzie
1949
roku
izraelska armia
przeprowadziła
operację "Zaczarowany Dywan"
, w której ewakuowano samolotami do Izraela 49 000 Żydów z Jemenu i
Adenu
. W ten sposób uniknęli oni prześladowań ze strony Arabów.
11 marca
1950
uruchomiono
stację radiową
Kol Zion laGola (Głos Syjonu dla Diaspory). Początkowo programy były nadawane w języku
jidysz
,
angielskim
i
francuskim
, ale stopniowo wprowadzano kolejne (
ladino
,
rumuński
,
węgierski
i inne). Audycje były przeznaczone dla nowych imigrantów, którzy nie opanowali jeszcze
hebrajskiego
.
Operacja "Ezdrasz i Nehemiasz"
Imigranci z Iraku na lotnisko w Lod - 1951 rok.
W maju
1950
roku izraelska armia przeprowadziła
Operację "Ezdrasz i Nehemiasz"
, w trakcie której ewakuowano
samolotami
140 000 Żydów z
Iraku
do Izraela. Uniknęli oni w ten sposób prześladowań i pogromów.
Dodatkowo armia przeprowadziła operację ewakuowania do Izraela 33 000 Żydów z
Libii
.
Nowi imigranci powiększyli tylko i tak poważne kłopoty gospodarcze Izraela. W tej sytuacji, w maju
1950
izraelskie władze
wprowadziły nowe tymczasowe rozwiązanie narastającego problemu mieszkaniowego. Nowi imigranci byli tymczasowo umieszczani w ma'abara (przejściowych obozach imigracyjnych dla przesiedleńców). Imigranci mieszkali w
namiotach
lub drewnianych barakach. Pierwszy taki obóz założono
16 maja
1950
w
Kesalon
, w
Judei
.
W całym
1950
roku do Izraela przybyło ogółem 170 000 nowych imigrantów. Prawie 40% nowych przybyszów zamieszkało w 60 obozach ma'abara. Równocześnie zakładano nowe osiedla rolnicze, jednak ich tworzenie wiązało się z dużymi kosztami
finansowymi
i organizacyjnymi. W samym tylko czerwcu utworzono 20 takich nowych osiedli rolniczych. Była to rekordowa liczba utworzonych osad w ciągu jednego miesiąca. Liczba
kibuców
osiągnęła wówczas liczbę 214, w których żyło 67 550 ludzi (8% mieszkańców Izraela).
Imigracja żydowska napływająca do Izraela w latach 1948-2000
Rok | Liczba imigrantów przybywająca do Izraela |
---|
1948 | 102 000 |
1949 | 248 000 |
1950 | 170 000 |
Źródło danych:
Oficjalna strona Agencji Żydowskiej
.
Lata 1951-1956
W styczniu
1951
roku założono nową osadę Kfar Yeroham (późniejsze miasto
Yeruham
) na
pustyni Negew
, w odległości 35
km
na południowy wschód od
Be'er Szewy
. Od tego momentu przyjęto nowy model rozwoju miast. Równolegle realizowano duży projekt osuszania gruntów rolnych w
Dolinie Hula
, na północy
Galilei
. Był to jeden z największych projektów rozwoju, wprowadzony w życie w pierwszych latach istnienia Izraela. Ogółem do końca
1951
roku do Izraela przyjechało 175 000 nowych imigrantów. Pomimo podjętych dużych projektów budowlanych, w obozach przejściowych dla przesiedleńców żyło 140 000 imigrantów, z czego 100 000 w namiotach, szopach i drewnianych barakach.
W
1952
nastąpił wyraźny spadek napływających imigrantów. Do końca roku do Izraela przybyło zaledwie 24 000 nowych imigrantów. Wynikało to głównie z poważnych kłopotów gospodarczych Izraela oraz wprowadzeniem odstraszającego systemu "wyboru", który preferował młodych i zdrowych imigrantów. Ale minimum imigracji alija osiągnęła w
1953
roku, kiedy do Izraela przybyło zaledwie 11 000 nowych imigrantów. Tak mała liczba nowych przybyszów wynikała z ciężkich warunków życia w Izraelu i braku miejsc pracy.
W
1954
przyjechało 18 000 nowych imigrantów. Niewielka liczba nowych przybyszów umożliwiła władzom powolną absorpcję imigrantów. Departament Osadnictwa Rolniczego Agencji Żydowskiej przyjął nową metodę wspierania osadnictwa, które rozwijano teraz koncentrując wysiłki na jednym większym obszarze. W pierwszej kolejności działalność osadniczą skoncentrowano w rejonie Lachish na południu Izraela oraz w południowej części Doliny Jezreel.
19 kwietnia
1955
roku założono nowe miasto
Ofakim
na pustyni Negew. W następnych dwóch miesiącach utworzono szereg osad rolniczych w rejonie Lachish. Większość ich mieszkańców była kierowana bezpośrednio ze statków, w myśl nowego hasła: "ze statku na wieś". Nowi imigranci w ten sposób omijali obozy dla przesiedleńców, w których panowały trudne warunki bytowe.
19 września
założono nowe miasto
Dimona
na pustyni Negew. Do końca
1955
do Izraela przyjechało 37 000 nowych imigrantów, w większości z
Maroka
.
Pochodzenie imigrantów napływających do Izraela
Rok | Liczba imigrantów przybywająca do Izraela |
---|
1951 | 175 000 |
1952 | 24 000 |
1953 | 11 000 |
1954 | 18 000 |
1955 | 37 000 |
1956 | 56 000 |
Źródło danych:
Oficjalna strona Agencji Żydowskiej
.
Lata 1956-1967
Po
wojnie sueskiej
1956
przez wiele arabskich państw przeszły antyżydowskie rozruchy i pogromy. Między innymi w Egipcie aresztowano około 3 000 Żydów, a ponad 25 000 Żydów przymusowo wydalono z kraju,
konfiskując
całe ich mienie. Z podobnych powodów około 50 000 Żydów opuściło
Tunezję
. W ten sposób do końca 1956 do Izraela przybyło 56 000 nowych żydowskich imigrantów, w większości z arabskich państw
Afryki Północnej
.
W
1957
do Izraela przyjechało 71 000 nowych imigrantów, w większości z Egiptu oraz
Węgier
i
Polski
, które przechodziły przesilenie polityczne. Założono w tym czasie nowe miasto Ma'alot oraz ukończono prace osuszania
Doliny Hula
, uzyskując nowe obszary uprawnej ziemi.
Na przełomie marca-maja
1958
założono trzy nowe osady rolnicze w regionie
Adullam
. Ich założycielami byli imigranci z
Indii
,
Persji
,
Maroka
i Węgier. We wrześniu zaczęli napływać imigranci z
Rumunii
. W ten sposób, do końca 1958 do Izraela przybyło 27 000 nowych imigrantów.
W
1959
do Izraela przyjechało 24 000 nowych imigrantów. W
1960
przyjechało kolejne 24 000 imigrantów, w większości z Rumunii i Maroka. W
1961
było już 47 000 imigrantów, a w
1962
61 000 imigrantów i w
1963
64 000 imigrantów.
10 czerwca
1964
Izrael uruchomił Narodowy System Wodny (HaMovil Ha'Artzi). System
pomp
każdego dnia przepompowywał 1
mln
m3
wody
z
Jeziora Tyberiadzkiego
, który poprzez system otwartych kanałów, tuneli i olbrzymich rurociągów docierał do pustyni Negew. Dzięki tym
inwestycjom
można było rozwinąć
rolnictwo
na Negewie. Dzięki kolejnym inwestycjom w
1965
przeszło 90% mieszkańców Izraela korzystało już z
elektryczności
i bieżącej
wody
. Intensywnie rozbudowywano
sieć telefoniczną
.
21 listopada
1965
odbyła się uroczystość otworzenia
portu
w
Aszdod
.
Te inwestycje były bardzo ważnym impulsem w rozwoju gospodarki Izraela, które pomagały także w rozbudowie nowych żydowskich osiedli. Dzięki temu, pomimo coraz bardziej napiętych
stosunków z arabskimi sąsiadami
, w
1964
do Izraela przyjechało 54 000 imigrantów, w
1965
31 000 imigrantów, a w
1966
zaledwie 16 000.
Rok | Liczba imigrantów przybywająca do Izraela |
---|
1957 | 71 000 |
1958 | 27 000 |
1959 | 23 000 |
1960 | 24 000 |
1961 | 47 000 |
1962 | 61 000 |
1963 | 64 000 |
1964 | 54 000 |
1965 | 31 000 |
1966 | 16 000 |
1967 | 14 000 |
Źródło danych:
Oficjalna strona Agencji Żydowskiej
.
Osadnictwo na Zachodnim Brzegu
Po wygranej dla Izraela
wojnie sześciodniowej
1967
w granicach państwa żydowskiego weszły:
Strefa Gazy
, Judea, Samaria i
Wzgórza Golan
. Prawie natychmiast po zakończeniu działań wojennych rozpoczęło się żydowskie osadnictwo na tych ziemiach.
15 lipca
1967
powstał pierwszy kibuc na Wzgórzach Golan. Kibuc Merom Golan został założony przez
lewicowych
działaczy partii politycznej
Mapai
, którymi kierowały względy zapewnienia bezpieczeństwa strategicznego Izraelowi. W sierpniu 1967 powstał Ruch Ziemi dla Izraela, który postulował utworzenie
osiedli żydowskich
na zajętych arabskich terenach.
Lata 1968-1973
9 czerwca
1968
rząd przejął od Agencji Żydowskiej odpowiedzialność za absorpcję nowych imigrantów przybywających do Izraela. W celu koordynacji wszystkich działań powołano Ministerstwo Imigracji i Absorpcji.
W
1969
roku do Izraela przyjechało 38 tys. nowych imigrantów, w większości z Zachodu, natomiast w
1970
przyjechało 36 tys. imigrantów, w tym ponad 10 tys. z
ZSRR
. Napływ radzieckich Żydów był silnym impulsem pobudzającym rozwój izraelskiej gospodarki. W
1971
założono Radę Syjonistyczną, która zajmowała się kształtowaniem świadomości syjonistycznej ochotników pracujących w kibucach i
moszawach
. Do Rady Syjonistycznej przyłączyło się ponad sto mniejszych organizacji, wliczając w to stowarzyszenia studenckie, ruchy kibucowe oraz moszawowe. Do końca 1971 do Izraela przyjechało 42 tys. nowych imigrantów.
2 stycznia
1972
do Izraela przyjechał słynny imigrant, Eliahu Rips z
Rygi
, który w 1969 podpalił samego siebie w proteście przeciwko radzieckim ograniczeniom wyjazdu Żydów do Izraela. Do końca 1972 do Izraela przyjechało 56 tys. nowych imigrantów, w tym ponad połowa z ZSRR. W tym roku wybudowano ponad 50 tys. nowych mieszkań, co przyczyniło się do wzrostu gospodarczego Izraela. W
1973
pomimo wybuchu
Wojny Jom Kippur
przyjechało kolejnych 55 tys. nowych imigrantów, z czego 33 tys. pochodziło z ZSRR.
Rok | Liczba imigrantów przybywająca do Izraela |
---|
1968 | 21 000 |
1969 | 38 000 |
1970 | 36 000 |
1971 | 42 000 |
1972 | 56 000 |
1973 | 55 000 |
Źródło danych:
Oficjalna strona Agencji Żydowskiej
.
Lata 1974-1983
W
1975
Żydowski Fundusz Narodowy
nabył od arabskich rolników rozległe tereny w Samarii i Judei za ponad 7 mln
USD
. Na tych terenach rozpoczęto tworzenie nowych osiedli żydowskich. We wrześniu
1975
założono osiedle
Ma'ale Adummim
.
Stale napływający do Izraela imigranci wymagali utworzenia dla nich odpowiednich warunków absorpcji. W tym celu zakładano specjalne ośrodki absorpcji, których w
1976
istniało już 50, z miejscami dla 10 000 imigrantów.
Po
wyborach parlamentarnych w 1977 roku
po raz pierwszy do włądzy w Izraelu doszła
prawica
w postaci koalicji politycznej
Likudu
. Nowy rząd zmienił podejście do terenów okupowanych i wprowadził oficjalną nazwy Samarii i Judei dla
Zachodniego Brzegu (Jordanu)
. Samarię i Judeę zaczęto traktować jako prastare dziedzictwo narodu żydowskiego.
W
1977
roku pojawiła się druga fala żydowskich osadników, która napłynęła do Samarii i Judei. Nowe osady zakładano w strategicznie ważnych miejscach, na zboczach gór, nad dolinami i skrzyżowaniami ważnych dróg. Osady przypominały swoją budową twierdzę i zapewniały Żydom przewagę strategiczną i zupełną kontrolę nad całą okolicą. Liczba osadników żydowskich wzrosła z 1514 w
1970
do 5023 w 1977. Pomiędzy 1971 a 1977 rokiem powstały 44 nowe żydowskie osiedla. Równocześnie rozpoczęto zakrojone na dużą skalę prace budowlane w Samarii i Judei. Budowano sieci wodno-kanalizacyjne, nowe drogi, linie energetyczne i telefoniczne. Nowa infrastruktura miała na celu likwidację biedy i arabskich
slumsów
w Samarii i Judei.
Rok | Liczba imigrantów przybywająca do Izraela |
---|
1974 | 32 000 |
1975 | 20 000 |
1976 | 20 000 |
1977 | 21 500 |
1978 | 26 000 |
1979 | 33 000 |
1980 | 20 000 |
1981 | 12 000 |
1982 | 15 500 |
1983 | 10 000 |
Źródło danych:
Oficjalna strona Agencji Żydowskiej
.
Zobacz też