Orłosęp
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	neognatyczne
Rząd	jastrzębiowe
Rodzina	jastrzębiowate
Podrodzina	orłosępy
Rodzaj	Gypaetus Storr , 1784
Gatunek	orłosęp
Nazwa systematyczna
Gypaetus barbatus[1]
( Linnaeus , 1758 )
Podgatunki
G. barbatus barbatus G. barbatus meridionalis G. barbatus aureus
Kategoria zagrożenia ( CzKGZ )[2]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Orłosęp, orłosęp brodaty (Gypaetus barbatus syn. Vultur barbatus) – gatunek dużego ptaka padlinożernego z rodziny jastrzębiowatych , zamieszkujący w zależności od podgatunku :

• Gypaetus barbatus aureus – od Maghrebu i Półwyspu Iberyjskiego poprzez południową Europę , Azję Mniejszą , Egipt po Bliski Wschód . W XIX w. co najmniej raz lub dwa razy stwierdzony również w Polsce, przy południowej granicy kraju^[3].
• Gypaetus barbatus barbatus – Mongolię i Chiny , Turkmenistan , Iran i Afganistan ,
• Gypaetus barbatus meridionalis – południowo-zachodnią część Półwyspu Arabskiego oraz wschodnią i południową Afrykę .

Cechy gatunku 

Samice większe od samców, lecz obie płci ubarwione jednakowo. Dorosłe osobniki mają woskówkę porośniętą czarnymi piórami, tworzącymi bródkę. Ciemne są również pióra na boku głowy w okolicy oka. Grzbiet i ogon czarnobrązowy z jasnymi kreskami. Reszta ciała biała, pokryta rdzawym nalotem, jedynie na piersi czarny znak przypominający literę "V". Rdzawe zabarwienie wywołane jest wydzieliną z gruczołu kuprowego , zatem natężenie nalotu jest zmienne. Podgatunek G. b. meridionalis różni się od G. b. barbatus nagim skokiem, brakiem czarnych piór wokół oka i czarnego znaku na piersi. Osobniki młodociane całe czarnobrązowe.

Wymiary średnie 

dł. ciała ok. 95–125 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 250–280 cm
waga ok. 5–7 kg

Biotop 

Góry powyżej górnej granicy lasu.

Gniazdo 

W niedostępnym miejscu na skalnej półce lub w jaskini. Może mieć do 2 m średnicy i 1 m metra wysokości. Zbudowane z gałęzi, wysłane wełną i pierzem.

Jaja 

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w grudniu–lutym (półkula północna) lub maju–lipcu (półkula południowa) 1–2 jaja (jednak przeżywa tylko jedno pisklę).

Wysiadywanie 

Jaja wysiadywane są przez okres około 53–58 dni przez obydwoje rodziców. Pisklęta opuszczają gniazdo po 106–130 dniach. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 7 lat; w niewoli dożywają 40 lat.

Pożywienie 

Głównie padlina dużych ssaków. Kości zrzuca na skały, starając się je rozbić, podobnie robi z żółwiami . Niekiedy stara się strącić duże zwierzęta w przepaść.

Ciekawostki 

Według legendy orłosęp jest odpowiedzialny za śmierć Ajschylosa , którego łysą głowę pomylił z kamieniem, chcąc rozbić na nim żółwia.

Galeria zdjęć

Głowa orłosępa

W locie

Młody orłosęp

Przypisy

Zobacz też

• ptaki Polski