Orzeł przedni
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	neognatyczne
Rząd	jastrzębiowe
Rodzina	jastrzębiowate
Podrodzina	orły
Rodzaj	Aquila
Gatunek	orzeł przedni
Nazwa systematyczna
Aquila chrysaetos[1]
( Linnaeus , 1758 )
Podgatunki
A. chrysaetos chrysaetos A. chrysaetos canadensis A. chrysaetos homeryi A. chrysaetos japonica A. chrysaetos daphanea A. chrysaetos kamtschatica
Kategoria zagrożenia ( CzKGZ )[2]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Orzeł przedni, zys^[3] (Aquila chrysaetos) – gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych , zamieszkujący Europę , północną Afrykę , środkową Azję i Amerykę Północną ^[4]. W Europie dawniej rozpowszechniony, obecnie występuje prawie wyłącznie w rejonie Alp . W Polsce skrajnie nieliczny ptak lęgowy (30-35 par), występuje głównie w Karpatach ^[5].

Rozmieszczenie w zależności od podgatunku:

• Aquila chrysaetos chrysaetos – Europa poza Islandią , Wyspami Brytyjskimi , Wyspami Owczymi , Danią , Beneluxem oraz Półwyspem Iberyjskim .
• Aquila chrysaetos canadensis – Ameryka Północna
• Aquila chrysaetos homeryi – Półwysep Iberyjski , północna Afryka, Bliski Wschód , Kaukaz i Iran
• Aquila chrysaetos japonica – Japonia i Półwysep Koreański
• Aquila chrysaetos daphanea – Azja Środkowa
• Aquila chrysaetos kamtschatica – na wschód od Ałtaju .

Cechy gatunku 

Samica znacznie większa, ale obie płci ubarwione identycznie. Grzbiet brunatny, głowa i kark jaśniejsze o złotawym odcieniu. Spód jaśniejszy. Lotki i końce sterówek czarne, nasada ogona szara. Nogi żółte. Dziób czarny, zakrzywiony, przystosowany do łapania ciężkich zwierząt. Pomagają też w tym silne mięśnie nóg i pazury ostrzejsze od pazurów kota . Skrzydła długie i szerokie, w locie ślizgowym i podczas krążenia lekko uniesione, na końcach widoczne palczasto rozłożone lotki. W locie silnie uderza skrzydłami, po czym przez 1-2 sekundy następuje lot ślizgowy.

Wymiary średnie 

długość ciała około 65-100 cm ^[4]
rozpiętość skrzydeł 150-240 cm^[4]
waga od 3,5 (samiec) do 4,5 kg (samica)^[4]

Biotop 

Lasy i góry, unika człowieka. Młodociane osobniki koczują.

Gniazdo 

Na półce skalnej lub w koronie wysokiego drzewa.

Jaja 

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg , składając dwa jaja w marcu lub kwietniu.

Wysiadywanie 

Jaja wysiadywane są okres około 42 dni przez samicę. Pisklęta opuszczają gniazdo po niemal 3 miesiącach.

Pożywienie 

Średniej wielkości ssaki , ptaki i świeża padlina . Poluje z niskiego lotu patrolowego i z zasiadki.

Ochrona 

W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą . Wymaga ochrony czynnej. Wokół gniazd orłów przednich obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1.01 do 31.07) – w promieniu do 500 m od gniazda.^[6]

Przypisy

Zobacz też

• ptaki Polski

Orzeł przedni – zbliżenie