Orangutan
Samiec Pongo pygmaeus
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	małpy właściwe
Nadrodzina	małpy wąskonose
Rodzina	człowiekowate
Podrodzina	orangowate
Rodzaj	Pongo
Nazwa systematyczna
Pongo
( Lacépède , 1799)
Zasięg występowania
Borneo i Sumatra

Orangutan (Pongo) – rodzaj dużych małp człekokształtnych . Wyraz Orangutan jest wywodzony od malajskiego Orang Hutan oznaczającego człowiek leśny.

Występowanie i biotop

Można je znaleźć jedynie w lasach deszczowych na Borneo i Sumatrze .

Orangutany są małpami nadrzewnymi, spędzającymi na drzewach niemal całe życie, poruszając się między koronami metodą brachiacji . Prowadzą dzienny tryb życia, w nocy przesypiają około 12 godzin. Grupy rodzinne tworzy samica.

Taksonomia

Pongo abelii

Dwie małe, izolowane populacje na Borneo i Sumatrze, klasyfikowane niegdyś jako podgatunki, są obecnie dzielone na dwa gatunki: orangutana borneańskiego Pongo pygmaeus i orangutana sumatrzańskiego Pongo abelii (nieco mniejszego i jaśniejszego, z białymi włosami na talerzach policzkowych). Orangutana borneańskiego prymatolodzy dzielą na trzy podgatunki: orangutana sarawaskiego P. p. pygmaeus występującego w północno-zachodniej części wyspy, orangutana wschodnioborneańskiego P. p. morio spotykanego na północnym wschodzie (w malezyjskiej prowincji Sabah ) i na wschodzie, oraz orangutana centralnoborneańskiego P. p. wurmbii żyjącego w centralnej i południowej części indonezyjskiej prowincji Kalimantan ).

Charakterystyka

Spędzają najwięcej czasu na drzewach spośród małp człekokształtnych. Orangutany są małpami o długich rękach (rozstaw ramion do 225 cm) i krótkich nogach. Włosy długie, czerwonawe, rzadziej brązowe. Twarz naga, u samców występują szerokie talerze policzkowe; uszy małe przylegające. Kciuk i paluch krótkie, pozostałe palce długie. Dymorfizm płciowy silnie zaznaczony. Samce są dwukrotnie większe od samic. Samice mogą dorastać do około 130 centymetrów i ważą około 45 kg, podczas gdy w pełni dojrzałe samce osiągają wysokość 180 centymetrów i ważą ponad 120 kg.^[1]

Małpy te dożywają w stanie dzikim 35-40 lat, w niewoli do ponad 60 lat^[2]. Ciąża trwa 260 – 270 dni, rodzi się z reguły jedno młode o masie urodzeniowej 1200 – 1600 g^[2]. Matki opiekują się dziećmi przez 6 – 8 lat, dojrzałość płciowa jest osiągana w wieku 10 – 12 lat.

Tryb życia

Jak inne małpy człekokształtne , orangutany są wysoce inteligentnymi zwierzętami. W połowie lat 90. XX wieku odkryto, że w jednej z populacji orangutanów osobniki regularnie posługują się narzędziami przy zdobywaniu pożywienia – odkrycia takiego dokonała wcześniej w latach 60. Jane Goodall , badając szympansy . Fakt ten został opisany w 2003 roku w periodyku Science . Orangutany są najmniej agresywnymi małpami i charakteryzują się przyjaznym nastawieniem. Notuje się również, że dzikie orangutany odwiedzają prowadzone przez ludzi ośrodki adaptacyjne dla osieroconych orangutanów, nawiązując z małymi kontakt i prawdopodobnie pomagając im w powrocie do życia w naturze. Samce wydają niskie, gardłowe odgłosy słyszane z odległości ok. kilometra.

Młoda samica Pongo pygmaeus

Pożywienie

Orangutany żywią się głównie owocami, liśćmi, termitami i owadami oraz jajami ptaków.

Zagrożenia

Orangutany są gatunkami zagrożonymi , przy czym P. abelii – krytycznie. Liczbę dziko żyjących orangutanów szacuje się na 45–69 tysięcy na Borneo (P. pygmaeus) i 7 300 na Sumatrze (P. abelii)^[3]. Niszczenie ich środowiska naturalnego przez wyręby i wypalanie lasów oraz działalność wydobywczą nasiliło się szczególnie w ciągu ostatniego dziesięciolecia. Większość z tych działań jest nielegalna i ma miejsce w 37 z 41 parków narodowych , które oficjalnie są wyłączone z gospodarki leśnej i górnictwa.^[4] Poważnym problemem jest także uprowadzanie małych na sprzedaż, co wiąże się zwykle z zabijaniem matek.

Badaczem szczególnie zasłużonym w ochronie gatunku jest Birute Galdikas .

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Orangutan Cultures Online
• Orangutan Foundation International